ΑΘΗΝΑ: Η Τουρκία επιμένει ότι η «λύση δύο κρατών» είναι τώρα ο μόνος τρόπος για την επίλυση του Κυπριακού, ακόμα κι αν έρχεται σε αντίθεση με τα ψηφίσματα του ΟΗΕ για ένα μοντέλο ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων.
Το νησί της Μεσογείου έχει παραμείνει διχασμένο από το 1974, όταν τα τουρκικά στρατεύματα εκμεταλλεύτηκαν ένα πραξικόπημα που είχε ενορχηστρώσει η στρατιωτική κυβέρνηση της Αθήνας εναντίον του τότε Κύπρου προέδρου Αρχιεπισκόπου Μακάριου και εισέβαλε στο νησί.
Η Τουρκία έχει καταλάβει σχεδόν το 40% της κυπριακής επικράτειας από τότε, ενώ οι Τουρκοκύπριοι έχουν δηλώσει την ανεξαρτησία της «Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου», ένα κράτος που αναγνωρίζεται μόνο από την Τουρκία.
Η Τουρκία θέλει να διατηρήσει την Κύπρο ως «γεωπολιτικό όμηρο», καθώς αυτό εξυπηρετεί τα σχέδια του Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για την αναβίωση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και την άσκηση θαλάσσιας κυριαρχίας στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η θέση της έχει σκληρυνθεί από τις αρχές του 2020, μετά τις εκλογές ηγεσίας στην τουρκοκυπριακή κοινότητα του Έρσιν Τατάρ, που θεωρείται ότι εξαρτάται εξ ολοκλήρου από τον Ερντογάν.
Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ αναμένεται να συγκαλέσει, πιθανώς κοντά στα τέλη Μαρτίου, μια άτυπη συνάντηση με τη συμμετοχή Ελληνοκυπρίων, Τουρκοκυπρίων και των τριών εγγυητικών δυνάμεων – Ελλάδα, Τουρκία και Ηνωμένο Βασίλειο – οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για την εγγύηση της ασφάλειας του το νησί βάσει των συμφωνιών που οδήγησαν στην ανεξαρτησία της Κύπρου από τη Βρετανική Αυτοκρατορία.
Η ΕΕ θα είναι παρούσα ως παρατηρητής και ο στόχος αυτής της συνάντησης θα είναι να αποσαφηνίσει εάν υπάρχουν αρκετοί λόγοι για τη διεξαγωγή διεθνούς διάσκεψης για την επίλυση του προβλήματος.
Ο Τατάρ υποστήριξε, ακόμη και κατά τη συνάντησή του με τον υπουργό Εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου Ντομίνικ Ραμπ, ότι στη συνάντηση του Μαρτίου θα παρουσιάσει το όραμά του για «μια δίκαιη, ρεαλιστική και βιώσιμη λύση» που επιτυγχάνεται μέσω μιας συνεργασίας δύο κρατών όπου τα «συστατικά κράτη» της ελληνικής Οι Κύπριοι και οι Τουρκοκύπριοι είναι εξίσου κυρίαρχοι και έχουν ίση διεθνή θέση. Ωστόσο, μια τέτοια πρόταση παραβιάζει τις παραμέτρους του ΟΗΕ για μια λύση, καθώς είναι πιο κοντά σε μια συνομοσπονδία από μια ομοσπονδία.
Ο Ερντογάν επιτέθηκε επίσης πρόσφατα στον Έλληνα πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη για να μιλήσει για την τουρκική κατοχή όταν επισκέφθηκε τη Λευκωσία.
Το τελευταίο διεθνές συνέδριο με στόχο την επίλυση του κυπριακού προβλήματος πραγματοποιήθηκε το 2017 στο Crans Montana της Ελβετίας. Δεν κατάφερε να γεφυρώσει τις διαφορές και να επιτύχει ένα θετικό αποτέλεσμα. Η Τουρκία επιμένει ότι το διζωνικό, δικοινοτικό μοντέλο ομοσπονδίας που υπερασπίζεται ο ΟΗΕ έχει πεθάνει και ότι πρέπει να διερευνηθούν άλλες λύσεις.
Η τουρκική πλευρά πιστεύει ότι προσέφερε κρίσιμες παραχωρήσεις στο Crans Montana, αλλά το 2004, όταν ο ΟΗΕ πρότεινε το σχέδιο Ανάν για την επίλυση του Κυπριακού, η ελληνοκυπριακή πλευρά υποχώρησε και το καταψήφισε σε δημοψήφισμα.
Ταυτόχρονα, η Τουρκία έχει ακολουθήσει επιθετικές τακτικές στην Ανατολική Μεσόγειο, τόσο κατά της Κύπρου όσο και της Ελλάδας, αμφισβητώντας το δικαίωμα της Κύπρου να ερευνά και να εκμεταλλεύεται υδρογονάνθρακες στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ).
Η Τουρκία δεν θεωρεί την Κύπρο ως κρατική οντότητα και πιστεύει αντ ‘αυτού ότι διαθέτει αποκλειστικά δικαιώματα σε υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ στο μεγαλύτερο μέρος της Ανατολικής Μεσογείου.
Εκτός από τη λύση των δύο κρατών, την οποία η ΕΕ δεν αποδέχεται καθώς τόσο ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Charles Michel όσο και ο Ύπατος Εκπρόσωπος Εξωτερικής Πολιτικής Josep Borrell έχουν καταστήσει σαφές σε επίσημες επιστολές προς κυπριακούς κυβερνητικούς αξιωματούχους, η τουρκική κυβέρνηση αποφάσισε να ανοίξτε την κλειστή περιοχή της πόλης Varosha για να την εκμεταλλευτείτε οικονομικά και να στείλετε ένα σαφές πολιτικό μήνυμα.
Αυτό απαγορεύεται βάσει ψηφισμάτων του ΟΗΕ, αλλά η Τουρκία δεν εκφοβίζεται. Υπάρχουν επίσης πολλοί αναλυτές που πιστεύουν ότι θα συμμετάσχει σε μια κυνική αντιστάθμιση των ακραίων θέσεών της με τα άλλα μέρη που συμμετέχουν στις διαπραγματεύσεις για να αντλήσουν οφέλη σε θέματα ενδιαφέροντος.
Αλλά τα σχέδια της Τουρκίας δεν σταματούν εκεί. Θεωρεί τη Βόρεια Κύπρο ως μέρος μιας σειράς στρατιωτικών βάσεων που έχει ιδρύσει από τη Λιβύη στον Κόλπο. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο έχει αναβαθμίσει τις δυνατότητες στάθμευσης στρατευμάτων και αεροσκαφών στο κατεχόμενο βόρειο τμήμα του νησιού.
Η Τουρκία προσπαθεί να εξασφαλίσει στρατιωτικές βάσεις τόσο για αεροπορικές όσο και για ναυτικές δυνάμεις στη Λιβύη. Έχει ιδρύσει στρατιωτική βάση εκπαίδευσης στη Σομαλία, είναι παρούσα στη βόρεια Συρία και έχει επίσης στρατιωτική βάση στο Κατάρ. Αυτός είναι ο κύριος λόγος για την αδιαλλαξία του στην Κύπρο.