ΒΕΡΟΛΙΝΟ – Για τη Μάλτα, η έκδοση διαβατηρίων έχει γίνει ορυχείο χρυσού. Το μικρό νησί στη Μεσόγειο κέρδισε μεταξύ 1 δισεκατομμυρίου ευρώ (1,6 δισεκατομμύρια δολάρια) και 1,5 δισεκατομμυρίων ευρώ τα τελευταία έξι χρόνια, πωλώντας την υπηκοότητα της Μάλτας σε όσους θα το είχαν.
Ενώ το νησί των 500.000 κατοίκων μπορεί να μην είναι το πιο ελκυστικό μέρος για να περάσετε το υπόλοιπο της ζωής σας, το να έχετε ένα διαβατήριο της Μάλτας ίσως αξίζει τον κόπο. Οι πολίτες της Μάλτας απολαμβάνουν τα πολυάριθμα πλεονεκτήματα του να ανήκουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως ταξίδια χωρίς βίζα στον χώρο Σένγκεν, ελεύθερη κυκλοφορία και άδεια εργασίας σε οποιοδήποτε από τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ.
Ωστόσο, αυτό το επιχειρηματικό μοντέλο μπορεί να τερματιστεί νωρίτερα και όχι αργότερα, καθώς το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο είναι σε επιφυλακή για να ασκήσει αγωγή εναντίον χωρών που πωλούν υπηκοότητα έναντι μετρητών.
Ο Επίτροπος της ΕΕ για τη Δικαιοσύνη Didier Reynders δήλωσε πρόσφατα ότι το λεγόμενο σύστημα χρυσών διαβατηρίων “υπονομεύει την ουσία της ιθαγένειας της ΕΕ. Οι ευρωπαϊκές αξίες δεν είναι προς πώληση”.
Προέκυψε ανησυχία ότι ένα χρυσό διαβατήριο ανοίγει την πόρτα στη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, τη φοροδιαφυγή και τη διαφθορά. Σε μια συζήτηση στην Ολομέλεια, οι εκπρόσωποι του κοινοβουλίου της ΕΕ επέμειναν ότι η Ευρώπη δεν πρέπει να έχει «γρήγορη είσοδο για εγκληματίες».
Αλλά δεν είναι μόνο η Μάλτα που θυμώνει τον Επίτροπο της ΕΕ.
Η Κύπρος, που βρίσκεται επίσης στη Μεσόγειο, έχει δημιουργήσει μια κερδοφόρα επιχείρηση πώλησης των διαβατηρίων της. Πριν από περίπου ένα χρόνο, η Κύπρος έκανε πρωτοσέλιδα όταν έγινε γνωστό ότι ο φυγάς Low Taek Jho είχε ένα κυπριακό διαβατήριο που του επέτρεψε να αποφύγει τη μαλαισιανή αστυνομία.
Ο Low είναι το βασικό πρόσωπο στο σκάνδαλο 1MDB του 2015, στο οποίο φέρεται να βοήθησε να εισπράξει δισεκατομμύρια δολάρια από το κρατικό ταμείο σε ιδιωτικούς λογαριασμούς.
Στη Μάλτα, ορίζονται σαφώς οι προϋποθέσεις για να γίνουν πολίτες της Μάλτας: Το ενδιαφερόμενο μέρος πρέπει να αποκτήσει ακίνητη περιουσία αξίας μεταξύ 600.000 και 750,00 ευρώ, να κάνει μια επιπλέον δωρεά 10.000 ευρώ σε έναν εγγεγραμμένο μη κυβερνητικό οργανισμό και να λάβει νομικά διαμονή στη Μάλτα για τουλάχιστον 12 μήνες. Μόλις πληρούνται οι προϋποθέσεις, μπορεί να υποβληθεί αίτηση για υπηκοότητα.
Με ελάχιστη επένδυση 2,5 εκατομμυρίων ευρώ, το να γίνετε Κύπριος είναι κάπως ακριβότερο από την απόκτηση της Μάλτας υπηκοότητας.
Ωστόσο, η Κύπρος ήρθε σταυροδρόμια το περασμένο φθινόπωρο αφού δημοσιογράφοι του αραβικού ειδησεογραφικού καναλιού Al Jazeera διαπίστωσαν ότι ακόμη και τα υψηλότερα κλιμάκια της πολιτικής, συμπεριλαμβανομένου του ομιλητή του Κοινοβουλίου, συμμετείχαν στο σχέδιο. Σε αντάλλαγμα για επιπλέον πληρωμές, διαβατήρια δόθηκαν σε γνωστούς εγκληματίες.
Παρόλο που η Κύπρος ανακοίνωσε μετά τις αποκαλύψεις ότι θα διακόψει το πρόγραμμά της στην παρούσα μορφή της, δεν είπε εάν η χώρα θα σταματήσει εντελώς την πώληση διαβατηρίων.
Πιο πρόσφατα, οι Brexit και Covid-19 οδήγησαν σε αύξηση των αιτήσεων από αλλοδαπούς πολίτες. Η πανδημία ειδικότερα, και η προοπτική πρόσβασης σε αρκετά λειτουργικά ευρωπαϊκά συστήματα υγειονομικής περίθαλψης, λειτούργησε ως μαγνήτης.
Ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες έχουν αρχίσει να προσφέρουν χρυσές βίζες.
Η Πορτογαλία, η Ελλάδα και η Ισπανία υποβάλλουν προς πώληση άδειες διαμονής σε αντάλλαγμα για επενδύσεις. Η Ισπανία ξεκίνησε το πρόγραμμα χρυσών θεωρήσεων το 2013. Αγοράζοντας ακίνητα αξίας 500.000 ευρώ, μια οικογένεια αποκτά την άδεια να παραμείνει προσωρινά στην Ισπανία. Η θεώρηση μπορεί να ανανεώνεται κάθε δύο χρόνια. Μετά από πέντε χρόνια, η μόνιμη κατοικία περιμένει και μετά από 10 χρόνια, ακόμη και ιθαγένεια.
Η διαμονή στην Ισπανία δεν απαιτείται να διατηρήσει και να ανανεώσει την άδεια θεώρησης διαμονής.
Οι εκτιμήσεις για τη διαδικασία πώλησης χρυσών θεωρήσεων κυμαίνονται από 5,5 δισεκατομμύρια ευρώ από το 2012 στην περίπτωση της Πορτογαλίας και 7 δισεκατομμύρια ευρώ για την Κύπρο από το 2013.
Ο κ. Sven Giegold, μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Γερμανικού Κόμματος των Πρασίνων, λέει: “Τα διαβατήρια και οι βίζες της ΕΕ δεν είναι εμπορεύματα. Τα χρήματα δεν πρέπει να είναι το κριτήριο για την ιθαγένεια και τα δικαιώματα διαμονής στην ΕΕ.”
Εδώ και χρόνια, πίεσε την επιτροπή για να καταργήσει τους δικαιούχους των προγραμμάτων.
Κριτικοί όπως ο κ. Giegold δεν αποδέχονται το επιχείρημα ότι η πώληση της ιθαγένειας είναι κυρίαρχη απόφαση ενός κυρίαρχου κράτους. Δεδομένου ότι ένα διαβατήριο Κύπρου ή Μάλτας παρέχει επίσης πρόσβαση σε υπηρεσίες και παροχές σε άλλες χώρες της ΕΕ, το θέμα δεν είναι καθαρά εθνικό, λένε.
Ακόμα περισσότερο, ως πολίτης της ΕΕ δικαιούται να ψηφίσει.
Οι συμμετέχουσες χώρες “αποκομίζουν κέρδη από δικαιώματα που ισχύουν σε ολόκληρη την Ευρώπη”, δήλωσε πρόσφατα ο κ. Giegold. Καλώντας την Επιτροπή της ΕΕ να δράσει, είπε στις 20 Οκτωβρίου στον ιστότοπό του: “Ήρθε η ώρα να ξεκινήσουν συγκεκριμένα αντίμετρα”.