Από τον Ανδρέα Χαραλάμπους και τον Όμηρο Πισσαρίδη
Με την παγκόσμια οικονομία να αντιμετωπίζει το δεύτερο κύμα του κοροναϊού, η εστίαση αναπόφευκτα στρέφεται στη βραχυπρόθεσμη διαχείριση της μεγαλύτερης κοινωνικοοικονομικής κρίσης των τελευταίων ετών. Ταυτόχρονα, ωστόσο, η ανάγκη επιτυχούς διαχείρισης των αυριανών προκλήσεων δεν πρέπει να ξεφύγει από την προσοχή μας.
Όντας μια μικρή και ευέλικτη οικονομία, που λειτουργεί στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής ενιαίας αγοράς και εν μέσω του αυξανόμενου ρυθμού της παγκοσμιοποίησης, η Κύπρος επέδειξε ανθεκτικότητα και προσαρμοστικότητα. Διαθέτει άνευ προηγουμένου ευκαιρίες, ενώ ταυτόχρονα αντιμετωπίζει έντονο ανταγωνισμό, ανοίγοντας το δρόμο για επανεξέταση του οικονομικού της μοντέλου. Πράγματι, παρά το σχετικά ικανοποιητικό ρεκόρ των τελευταίων ετών, πρέπει να σκεφτούμε πώς μπορούμε να βελτιώσουμε περαιτέρω την απόδοσή μας χρησιμοποιώντας μια μακροπρόθεσμη προσέγγιση προσανατολισμένη στις μεταρρυθμίσεις.
Το σημείο εκκίνησης θα πρέπει να είναι μια σταθερή βάση μέσω της σωστής ιεράρχησης των στόχων, με στόχο τη μετατροπή τους σε επιχειρησιακό σχέδιο δράσης. Πιο συγκεκριμένα:
Πρώτον, είναι απαραίτητο να δημιουργηθεί μια διαρκής εθνική στρατηγική, η οποία θα πρέπει να διαμορφωθεί μέσω της ενεργού συμμετοχής των επιστημόνων που καλύπτει ένα ευρύ φάσμα επιστημονικών κλάδων και να βασίζεται στη μέγιστη δυνατή συναίνεση και, κατά συνέπεια, υποστήριξη των ενδιαφερομένων. Η στρατηγική πρέπει να εξετάζει τις βέλτιστες πρακτικές επιτυχημένων χωρών, να στοχεύει σε ολοκληρωμένες και ολιστικές μεταρρυθμίσεις, ενώ ταυτόχρονα είναι ευέλικτη και ευνοϊκή για μελλοντικές προσαρμογές μέσω μιας ανοιχτής ανταλλαγής απόψεων.
Δεύτερον, η ξεπερασμένη άποψη της διαφοροποίησης μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα θα πρέπει να αντικατασταθεί από σύγχρονες αντιλήψεις που αναγνωρίζουν τον βαθμό αλληλεπίδρασης μεταξύ των δύο. Ο εκσυγχρονισμός του δημόσιου τομέα αποτελεί ουσιαστικό στοιχείο για την επιτυχία του ιδιωτικού τομέα, ενώ ένας ισχυρός ιδιωτικός τομέας ενισχύει τα θεμέλια του κράτους.
Τρίτον, είναι καιρός να αναγνωρίσουμε τη σημασία της πολιτιστικής ανθεκτικότητας, της οποίας η συμβολή στην οικονομική ανάπτυξη έχει λάβει αυξημένη αναγνώριση. Η εξέλιξη του πολιτισμού, η οποία επικεντρώνεται στη δική μας κληρονομιά και ενισχύεται μέσω της πρόσβασης στην ευρωπαϊκή οικογένεια, θα μπορούσε να ενισχύσει την ανάπτυξη κατάλληλων συνθηκών που θα ενεργούσαν για την υποστήριξη ολόκληρης της προσπάθειας.
Όσον αφορά τα θεμέλια για τη μελλοντική ανάπτυξη, παρά την αναπόφευκτη αβεβαιότητα που περιβάλλει το μέλλον, μπορούμε να εντοπίσουμε τέσσερις πυλώνες αυξημένου οικονομικού δυναμικού.
Πρώτον, η ψηφιακή εξέλιξη πρόκειται να συνεχιστεί και η τεχνολογία θα διεισδύσει σε όλους τους τομείς με έναν συνεχώς αυξανόμενο ρυθμό, συμπεριλαμβανομένου του κράτους (ηλεκτρονική διακυβέρνηση), της εκπαίδευσης, της υγείας, της γεωργίας και ούτω καθεξής. Είναι επομένως έγκαιρο, εκτός από την επένδυση στην τεχνολογία, να διατεθούν πόροι που θα επιτρέψουν στην Κύπρο να εξελιχθεί σε περιφερειακό τεχνολογικό κόμβο που θα προσελκύσει αξιόπιστες εταιρείες και θα αναβαθμίσει το τοπικό επαγγελματικό δίκτυο.
Δεύτερον, λαμβάνοντας υπόψη το αρνητικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα του ανθρώπου, οι προοπτικές για την πράσινη οικονομία και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας φαίνονται πολύ ελπιδοφόρες. Το δυναμικό για την Κύπρο είναι σημαντικό και, εκτός από την εστίαση στην ηλιακή και αιολική ενέργεια, δημιουργούνται ευκαιρίες για τη δημιουργία ενός υποστηρικτικού επιχειρηματικού περιβάλλοντος και τη χρήση επενδυτικών κεφαλαίων για περιβαλλοντικά και κοινωνικά θέματα.
Τρίτον, ο τομέας της εκπαίδευσης φαίνεται να είναι ιδιαίτερα δυναμικός. Είναι πιθανώς ένας από τους ισχυρότερους πυλώνες, που μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στην Κύπρο, τόσο οικονομικά όσο και μέσω της εκπαίδευσης των αυριανών επιστημόνων.
Τέταρτον, οι παραδοσιακοί βασικοί τομείς όπως ο τουρισμός θα παραμείνουν σημαντικοί. Προτεραιότητα πρέπει να δοθεί στη βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη και στην εμφάνιση νέων μορφών τουρισμού, όπως ο αγροτουρισμός, αλλά και ο ιατρικός, αθλητικός και θρησκευτικός τουρισμός.
Εν κατακλείδι, η μετατροπή της Κύπρου σε ανταγωνιστική οικονομία, η οποία είναι ελκυστική για παραγωγικές επενδύσεις και προσφέρει ποιοτικές συνθήκες διαβίωσης, είναι εφικτός στόχος. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, πρέπει να ενισχύσουμε τους παραδοσιακούς αλλά πολλά υποσχόμενους τομείς της οικονομίας, ενισχύοντας παράλληλα τονίζοντας νέους πυλώνες με ισχυρές προοπτικές.
Ο Ανδρέας Χαραλάμπους είναι οικονομολόγος και πρώην διευθυντής του Υπουργείου Οικονομικών. Ο Omiros Pissarides είναι ο Διευθύνων Σύμβουλος της PricewaterhouseCoopers Investment Services