Η εποχή της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης έχει συνδεθεί με την αποδυνάμωση της εργατικής τάξης. Ο μεγαλύτερος ανταγωνισμός μεταξύ των εργαζομένων σε διεθνές επίπεδο καθώς οι αγορές επεκτείνονται σχετίζεται με τη μεγαλύτερη ανικανότητα των εργαζομένων. Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1990, αρχίζουμε να βλέπουμε την εμφάνιση μιας ιδέας «τρίτου τρόπου»: «ίσως δεν πρέπει να αγωνιζόμαστε με τον παλιό τρόπο και αντί να συνοδεύουμε το κεφάλαιο, και θα μπορούσε να είναι επωφελές για όλους μας». Φυσικά, τα συνδικάτα συνεχίζουν να αγωνίζονται και προσπαθούν να διατηρήσουν την ικανότητά τους, αλλά αρχίζουν επίσης να δέχονται τη λογική του κεφαλαίου και να αγκαλιάζουν αυτόν τον λόγο.
Στην Ισπανία, και ειδικά στη Χώρα των Βάσκων, είχε αναπτυχθεί ένα ισχυρό κίνημα κατάταξης και αντίστασης στη δικτατορία του Φράνκο. Κατά τη μετάβαση μετά το θάνατο του Φράνκο, αυτό το κίνημα αγωνιζόταν για τα δικαιώματα των εργαζομένων, τους υψηλότερους μισθούς και μια φωνή ως μέρος της δημιουργίας αυτής της δημοκρατίας. Το σοσιαλιστικό κόμμα και το κομμουνιστικό κόμμα επιδίωξαν να πιάσουν αυτήν την κατάσταση και να επιβάλουν ένα αρκετά κάθετο σύστημα ημι-συγκεντρωτικών συλλογικών διαπραγματεύσεων.
Τα μεγάλα ισπανικά συνδικάτα, CCOO και UGT, ήρθαν σε ένα είδος αποδοχής αυτού του συστήματος. Η στρατηγική δεν ήταν να φέρει πάρα πολύ ριζοσπαστισμό στα αιτήματά τους. Η ισχυρή οριζόντια κίνηση των εργαζομένων απορροφήθηκε στη συνέχεια σε αυτό το νέο σύμφωνο με το μετα-Φράνκο κράτος. Αυτά τα συνδικάτα μπορεί να προσπαθήσουν να ισχυριστούν ότι είναι οριζόντια, αλλά από τη νομική τους εμφάνιση δεν ήταν. Η Ισπανία έγινε μια περιφέρεια στον πυρήνα της ευρωπαϊκής οικονομίας και πολλά εργοστάσια έκλεισαν, συμπεριλαμβανομένης της Χώρα των Βάσκων. Τα συνδικάτα, συμπεριλαμβανομένης της μεγαλύτερης βασκικής ένωσης, ELA, ήταν επικριτικά για αυτό – φυσικά, αλλά τελικά αποδέχτηκαν τους κανόνες του παιχνιδιού.
Στη δεκαετία του 1990, η ELA περνά από μια εσωτερική κριτική της στρατηγικής της και αυτό τελικά τους οδηγεί σε διαχωρισμό από τα ισπανικά συνδικάτα και από το Εθνικό Κόμμα των Βάσκων (PNV), το μεγαλύτερο κόμμα στη Χώρα των Βάσκων. Πάνω από δέκα χρόνια καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η στρατηγική κοινωνικού διαλόγου δεν είναι χρήσιμη, ούτε για τη δική τους οργάνωση ή για τη βελτίωση της κατάστασης των εργαζομένων. Το UGT και το CCOO πηγαίνουν προς την άλλη κατεύθυνση, περισσότερο προς την οργάνωση στο υψηλότερο επίπεδο – υπογράφοντας μεγάλα σύμφωνα με την κυβέρνηση.
Τότε όταν η διάσπαση γίνεται αρκετά έντονη μεταξύ ELA και LAB [the other big Basque union, closely connected to the Basque nationalist left] αφενός και CCOO και UGT αφετέρου.