ΝΙΚΩΣΙΑ, Κύπρος (AP) – Οι αφηρημένες μορφές γυμνών γυναικών που περιστρέφονται με τους ρυθμούς μιας μπάντας πέντε κομματιών είχαν συγκλονίσει πολλούς ανθρώπους πριν από σχεδόν 60 χρόνια καθώς εξέτασαν το έργο τέχνης για πρώτη φορά στους τοίχους ενός δημοφιλούς εστιατορίου-νυχτερινού κλαμπ στο Κύπρος.
Η πολύτιμη και πολύ σπάνια ανακούφιση από τον Χριστόφορο Σάββα, τον πιο πρωτοποριακό καλλιτέχνη της Κύπρου της δεκαετίας του 1960, είχε κρυφτεί για δεκαετίες στις υπόγειες εσοχές του νυχτερινού κέντρου Perroquet στο εγκαταλελειμμένο Varosha – μια απρόσιτη πόλη-φάντασμα που είχε τεθεί υπό τουρκικό στρατιωτικό έλεγχο από τον πόλεμο του 1974 έσπασε εθνοτικά το νησί των νησιών.
Αλλά με το αμφιλεγόμενο μερικό άνοιγμα του Varosha τον περασμένο Νοέμβριο, το έργο τέθηκε και πάλι στο φως μετά από έκθεση της τοπικής εφημερίδας Politis. Τώρα, ο άνθρωπος που λέει ότι ανέθεσε την τέχνη από τη Σάββα ζητά βοήθεια από τις αρχές για να την αφαιρέσει και να μεταφερθεί στην εθνική γκαλερί της χώρας για να τις δουν όλοι.
Ο πρώην ιδιοκτήτης της Perroquet Avgerinos Nikitas, 93, Ελληνοκύπριος, ζήτησε από μια επιτροπή που αποτελείται τόσο από Ελληνοκύπριους όσο και Τουρκοκύπριους, η οποία είναι επιφορτισμένη με την προστασία των πολιτιστικών θησαυρών της Κύπρου και από τις δύο πλευρές του χάσματος για να βοηθήσει στην αφαίρεση των 13 τμημάτων.
«Σε αντάλλαγμα, δεσμεύομαι να παραχωρήσω αυτά τα κομμάτια στην Εθνική Συλλογή ως μια μικρή συνεισφορά στο τεράστιο έργο του Χριστόφορου Σάββα», δήλωσε ο Νικήτας σε επιστολή του The Associated Press, απευθυνόμενο στην επιτροπή καθώς και στο Υπουργείο Παιδείας της Κύπρου.
Όμως, ολόκληρο το εγχείρημα θα μπορούσε να εκτροχιασθεί καθώς η ελληνοκυπριακή οικογένεια που κατέχει το ξενοδοχείο Esperia Tower που φιλοξένησε το Perroquet club επιμένει ότι το έργο τέχνης ανήκει νομικά σε αυτούς. Λένε ότι δεν θα επιτρέψουν την αφαίρεση και μεταφορά της «ιδιωτικής τους ιδιοκτησίας» και προειδοποιούν για νομική ενέργεια.
Μιλώντας εκ μέρους της οικογένειάς του, ο Παναγιώτης Κωνσταντίνου είπε στο AP ότι ο δικηγόρος τους τους ενημέρωσε ότι το ξενοδοχείο, το κλαμπ και όλα όσα ανήκουν στην οικογένεια, ανεξάρτητα από την πολιτιστική αξία του έργου τέχνης Savva.
«Σεβόμαστε και εκτιμούμε τον πολιτισμό, αλλά πρόκειται για ιδιωτική ιδιοκτησία για την οποία δεν μας ζητήθηκε τίποτα σχετικά με την κατάργησή της και, επιπλέον, κάποιος άλλος το ισχυρίζεται», δήλωσε ο Κωνσταντίνου.
Οι ιστορικοί της τέχνης πιστώνουν τη Σάββα ως έναν από τους πιο σημαντικούς καλλιτέχνες της εποχής που έφεραν τον εσωτερικό, παραδοσιακό καλλιτεχνικό κόσμο της χώρας στον εκσυγχρονισμό τα χρόνια αμέσως μετά την ανεξαρτησία της Κύπρου από τη βρετανική αποικιακή κυριαρχία το 1960.
Ένας ζωγράφος και γλύπτης, ο Σάββα απομακρύνθηκε από τα καθιερωμένα, αντιπροσωπευτικά στιλ τέχνης, συμπεριλαμβάνοντας επιρροές όπως ο κυβισμός, τις οποίες πήρε κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο Λονδίνο και το Παρίσι μέχρι τη δεκαετία του 1950, στο ογκώδες έργο τέχνης του. Πέθανε το 1968.
«Η Savva ήταν ένας καινοτόμος που πάντα προσπαθούσε να ανοίξει νέο έδαφος και να αμφισβητήσει τους συντηρητικούς χρόνους που έζησε», δήλωσε ο Andre Zivanari, διευθυντής του Point Center for Contemporary Art.
Το έργο του Savva αντικατοπτρίζει το joie de vivre του Varosha, το οποίο ήταν τότε το πιο προοδευτικό, δημοφιλές τουριστικό θέρετρο της Κύπρου – αγαπημένο με επισκέπτες από την Ευρώπη και πέραν αυτού, δήλωσε ο Γιάννης Τουμαζής, καθηγητής ιστορίας τέχνης και Ελληνοκύπριο μέλος της επιτροπής Πολιτισμός.
Όλα άλλαξαν το καλοκαίρι του 1974 όταν η Τουρκία εισέβαλε μετά από πραξικόπημα από υποστηρικτές της ένωσης με την Ελλάδα. Οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις ανέλαβαν ένα άδειο Varosha και το κράτησαν σχεδόν κλειστό μέχρι τον περασμένο Νοέμβριο, όταν οι αποσπασμένες τουρκοκυπριακές αρχές άνοιξαν ξανά μια παραλία στο κοινό.
Η κίνηση προκάλεσε μεγάλη ανησυχία στους Ελληνοκύπριους κατοίκους του προάστιου και διαμαρτυρίες από τη διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση του νησιού εν μέσω ανησυχιών ότι η τουρκοκυπριακή ηγεσία της σκληρής γραμμής είχε ως στόχο να θέσει ολόκληρη την περιοχή υπό τον έλεγχό της.
Η πρώην συμπρόεδρος της πρώην κυρίας και πολιτιστικής επιτροπής της Κύπρου Ανδρούλλα Βασιλείου είπε στο AP ότι το σώμα θα εξετάσει το ενδεχόμενο να φέρει τα ανάγλυφα στο νότιο τμήμα του νησιού, μόλις διοριστούν νέα Τουρκοκύπρια μέλη.
Τα προηγούμενα μέλη της τουρκοκυπριακής επιτροπής παραιτήθηκαν συλλογικά τον περασμένο Δεκέμβριο για ό, τι είπαν ότι ήταν μια απόκλιση απόψεων με τη νέα τουρκοκυπριακή ηγεσία σχετικά με τον στόχο της να κατευθύνει συνομιλίες για την επίλυση της διαίρεσης της Κύπρου από μια συμφωνία που βασίζεται στην ομοσπονδία.
Η ανάκτηση έργων τέχνης που εξαφανίστηκαν μέσα στη σύγχυση του πολέμου δεν είναι χωρίς προηγούμενο. Τον περασμένο Φεβρουάριο, η επιτροπή πολιτισμού σχεδίασε με επιτυχία την επιστροφή 219 έργων ζωγραφικής – συμπεριλαμβανομένων μερικών από τα πιο σημαντικά έργα που παράγονται από Ελληνοκύπριους καλλιτέχνες – που θεωρήθηκαν χαμένα ή κλεμμένα στο Βορρά.
Σε αντάλλαγμα, οι Τουρκοκύπριοι έλαβαν σπάνια αρχειακά πλάνα από τον κρατικό ραδιοτηλεοπτικό οργανισμό CyBC των Τουρκοκυπριακών πολιτιστικών και αθλητικών εκδηλώσεων που χρονολογούνται από το 1955 έως τις αρχές της δεκαετίας του 1960. Η ανταλλαγή χαιρετίστηκε ως απτός τρόπος ενίσχυσης της εμπιστοσύνης μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων.
Ο Τουμάζης είπε ότι η επιστροφή των ανάγλυφων του Σάββα θα ήταν ένα άλλο ορόσημο ενίσχυσης της εμπιστοσύνης, αλλά καλύτερα θα ήταν αν οι άνθρωποι μπορούσαν να επιστρέψουν στις περιουσίες τους στο Βαρόσα.
«Θα ήταν ωραίο εάν οι ίδιοι οι άνθρωποι επέστρεφαν σε αυτό που είχαν, αντί να μεταφερθούν σε αυτά έργα τέχνης», είπε.
Πνευματικά δικαιώματα © 2021. Ολα τα δικαιώματα διατηρούνται. Αυτός ο ιστότοπος δεν προορίζεται για χρήστες που βρίσκονται στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο.