Εισαγωγικές παρατηρήσεις από τον Vitas Vasiliauskas, Πρόεδρο του Διοικητικού Συμβουλίου της Τράπεζας της Λιθουανίας, στο ετήσιο συνέδριο τραπεζικής της Κύπρου και το FinTech EXPO.
Καλημέρα, αγαπητοί ακροατές, συνάδελφοι κυβερνήτες,
Θα ήθελα να ευχαριστήσω τους Διοικητές για τις γνώσεις τους σε αυτό το πάνελ, καθώς και τους διοργανωτές του συνεδρίου που με προσκάλεσαν.
Η συζήτηση του ρόλου των τραπεζών στην εποχή του COVID-19 είναι πράγματι ζωτικής σημασίας. Η τραπεζική είναι τόσο σημαντική για την οικονομία όσο και η καρδιά για το ανθρώπινο σώμα.
Και όπως οι καρδιαγγειακές παθήσεις, οι οποίες είναι η κύρια αιτία θνησιμότητας στην Ευρώπη, οι ασθένειες του τραπεζικού τομέα συχνά βρίσκονται πίσω από τις βαθύτερες κρίσεις στην ιστορία μας. Το 1930, η Μεγάλη Ύφεση ενισχύθηκε σημαντικά από τις τράπεζες. Το 2008, τα στεγαστικά δάνεια subprime που επεκτάθηκαν από τις τράπεζες δημιούργησαν την αμερικανική φούσκα στέγασης που κατέστρεψε ολόκληρο το παγκόσμιο χρηματοοικονομικό σύστημα. Στην Ευρώπη, ένα σύστημα που βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στις τράπεζες, ο διαβόητος δεσμός κυρίαρχης τράπεζας είχε ως αποτέλεσμα μια παρατεταμένη ευρωπαϊκή κρίση δημόσιου χρέους.
Η κρίση COVID-19 δεν προκλήθηκε, φυσικά, από το τραπεζικό σύστημα. Αλλά θα μπορούσε να ενισχύσει σημαντικά το σοκ αν δεν ήταν αρκετά ανθεκτικό. Επιπλέον, ένα αδύναμο τραπεζικό σύστημα θα μειώσει τις προοπτικές μιας συνεχούς ανάκαμψης.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο ρόλος των τραπεζών είναι τόσο κρίσιμος στο τρέχον πλαίσιο. Υπό αυτό το πρίσμα, θα ήθελα να επισημάνω τρία σημεία στη σύντομη παρέμβασή μου:
• Πρώτα, μάθαμε τα διδάγματα από την προηγούμενη κρίση – και αυτό συνέβαλε στην ανθεκτικότητα των τραπεζών κατά τη διάρκεια της τρέχουσας κρίσης.
• Δεύτερον, οι γρήγορες ρυθμιστικές αντιδράσεις σε τέτοια σοκ όπως το COVID-19 μπορούν περαιτέρω να βοηθήσουν το τραπεζικό σύστημα να υποστηρίξει την αναταραχή της οικονομίας.
• Και τρίτον, μια πραγματικά βιώσιμη μακροπρόθεσμη οικονομική ανάκαμψη μετά από αυτήν την κρίση εξαρτάται από την επίλυση εξίσου μακροπρόθεσμων θεμάτων στο ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα.
Ας ξεκινήσουμε με την ανθεκτικότητα των τραπεζών, η οποία μέχρι στιγμής εμπόδισε μια κρίση υγείας να μετατραπεί σε μια πλήρης συστημική χρηματοπιστωτική κρίση. Οι μεταρρυθμίσεις της Βασιλείας III εξασφάλισαν ότι το παγκόσμιο τραπεζικό σύστημα κεφαλαιοποιήθηκε σημαντικά καλύτερα από ό, τι στην αρχή της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης. Ο δείκτης Common Equity Tier 1 (CET1) στον τραπεζικό τομέα της ΕΕ – βασικός δείκτης χρηματοοικονομικής ευρωστίας – αυξήθηκε από 9% το 2009 σε σχεδόν 15% το τέταρτο τρίμηνο του 2019, πριν από την κρίση του COVID-19. Με αυτό το ποσό κεφαλαίου, οι τράπεζες μπορούν γενικά να συνεχίσουν το δανεισμό τους στην οικονομία, ακόμη και αν υλοποιηθούν πραγματικά δυσμενή σενάρια, όπως φαίνεται από την ανάλυση ευπάθειας της ΕΚΤ που δημοσιεύθηκε τον Ιούλιο του 2020.
Αυτό δείχνει ότι στον τομέα της τραπεζικής ρύθμισης, δεν σπαταλήσαμε την προηγούμενη κρίση και μάθαμε καλά τα μαθήματά μας.
Το δεύτερο σημείο μου αφορά την κανονιστική απάντηση. Το πακέτο ανακούφισης που ανακοίνωσε η Τραπεζική Εποπτεία της ΕΚΤ τον Μάρτιο σχεδιάστηκε για να διασφαλίσει ότι οι τράπεζες μπορούν να συνεχίσουν να δανείζουν προς την αναθέτουσα οικονομία. Για παράδειγμα, οι τράπεζες είχαν τη δυνατότητα να λειτουργούν προσωρινά κάτω από το επίπεδο του κεφαλαίου που καθορίζεται από τις κεφαλαιακές απαιτήσεις Pillar 2 για συγκεκριμένες τράπεζες, συγκεκριμένα τις οδηγίες του Pillar II
Στη Λιθουανία, η μακροπροληπτική πολιτική ήταν βασικός τομέας του πακέτου ρυθμιστικών απαντήσεων. Πριν από το 2020, οι επικριτές θα έλεγαν ότι η μακροπροληπτική μας διαμόρφωση ήταν ίσως πολύ ευρεία. Πιστεύω όμως ότι αυτή η κρίση έδειξε ότι η πολιτική μας στάση ήταν η σωστή.
Πρώτον, βοήθησε στην αποτροπή της επιδείνωσης των προτύπων δανεισμού και της συσσώρευσης συστημικού κινδύνου ενόψει του σοκ COVID-19. Και δεύτερον, όταν έφτασε η ώρα, εφαρμόσαμε αντικυκλικές αποφάσεις πολιτικής σύμφωνα με την επιδιωκόμενη λειτουργία του πλαισίου. Για παράδειγμα, στα μέσα Μαρτίου, η Τράπεζα της Λιθουανίας απελευθέρωσε πλήρως το αντικυκλικό αποθεματικό κεφαλαίου από 1% σε 0%.
Συνολικά, η χαλάρωση των διαφόρων απαιτήσεων αύξησε το δανεισμό των τραπεζών στη Λιθουανία κατά 2 δισεκατομμύρια ευρώ, ή κατά ένα τρίτο, σε σύγκριση με το 2019. Φυσικά, μιλάμε για δυναμικό εδώ, όχι για τον πραγματικό κόσμο. Ωστόσο, τα δεδομένα του πραγματικού κόσμου ήταν ενθαρρυντικά, τουλάχιστον όσον αφορά το δανεισμό σε νοικοκυριά, το οποίο επέστρεψε σε γενικές γραμμές στα προ-πανδημικά επίπεδα.
Προς τα εμπρός, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής δεν πρέπει να «σπαταλήσουν μια καλή κρίση» αυτή τη φορά επίσης και να ρίξουν μια νέα ματιά στο υπάρχον μακροπροληπτικό πλαίσιο. Θα μπορούσαμε ακόμη και να εξετάσουμε νέους τρόπους εφαρμογής μακροπροληπτικών εργαλείων – όπως η εφαρμογή μέτρων που βασίζονται στον δανειολήπτη κατά τη διάρκεια του κύκλου, π.χ. χαλάρωση των απαιτήσεων δανείου προς αξία ή εξυπηρέτησης χρέους προς εισόδημα σε περιόδους κρίσης.
Τέλος, θα ήθελα να επισημάνω τα μακροπρόθεσμα ζητήματα του ευρωπαϊκού τραπεζικού τομέα. Το πρώτο ζήτημα εδώ είναι η ανεπαρκής κερδοφορία των τραπεζών. Από αυτήν την άποψη, υπάρχει ανάγκη ενοποίησης μέσω συγχωνεύσεων και εξαγορών για να καταστεί ο ευρωπαϊκός τραπεζικός τομέας πιο λιτός. Η ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης με τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού συστήματος ασφάλισης καταθέσεων (EDIS) θα ανοίξει τις πόρτες για πραγματική διασυνοριακή ενοποίηση στην Ευρώπη.
Το δεύτερο ζήτημα είναι τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια (NPL) – ένα μακροχρόνιο πρόβλημα στον ευρωπαϊκό τραπεζικό τομέα. Για να αντιμετωπιστεί η πιθανή αύξηση των NPL, ο επόμενος γύρος της κυβερνητικής στήριξης θα πρέπει να δώσει μεγαλύτερη έμφαση στη φερεγγυότητα παρά στη στήριξη ρευστότητας. Κατά τη γνώμη μου, η ΕΕ πρέπει να επιστρέψει στην ιδέα της δημιουργίας ενός ευρωπαϊκού μέσου στήριξης φερεγγυότητας. Υπάρχει επίσης μεγάλη ανάγκη σύγκλισης διαφόρων πλαισίων αφερεγγυότητας στα κράτη μέλη.
Η αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων θα επέτρεπε στις τράπεζες να συνεχίσουν να δανείζουν για μια συνεχή ανάκαμψη.
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας!