Μία από τις έννοιες που συνήθιζαν να διδάσκονται στους φοιτητές της οικονομίας για πρώτη φορά ήταν η λατινική φράση «ceteris paribus», η οποία μεταφράζεται στα αγγλικά σημαίνει «όλα τα άλλα πράγματα είναι ίσα». Με άλλα λόγια, ένας οικονομολόγος θα μπορούσε να προβλέψει ότι μια αλλαγή σε μία μεταβλητή (για παράδειγμα, χαμηλά επιτόκια) θα μπορούσε να επηρεάσει μια άλλη μεταβλητή (τιμές κατοικιών), εφόσον άλλες μεταβλητές (για παράδειγμα φόροι μεταβίβασης ακινήτων) που θα μπορούσαν να έχουν επίδραση παρέμειναν αμετάβλητες .
Η χρήση της έκφρασης, κατά κάποιον τρόπο, είναι μια παραδοχή από τους οικονομολόγους ότι οι προβλέψεις τους θα μπορούσαν να αποδειχθούν λανθασμένες, διότι ποτέ δεν μπορεί να υπάρξει εγγύηση σε μια οικονομία της αγοράς ότι όλα τα άλλα πράγματα θα παραμείνουν ίδια. Αν μη τι άλλο, είναι πολύ σπάνιο ότι όλα τα άλλα πράγματα παραμένουν ίδια και μόνο οι μεταβλητές που μας ενδιαφέρουν αλλάζουν, αποδεικνύοντας έτσι τις οικονομικές προβλέψεις σωστές.
Έχοντας αυτό κατά νου, πρέπει να δούμε τις προβλέψεις για την οικονομική ανάπτυξη για το τρέχον έτος, οι οποίες έχουν ήδη αλλάξει. Το υπουργείο Οικονομικών είχε προβλέψει ρυθμό ανάπτυξης 4,5% με την υπόθεση ότι θα υπάρξει ισχυρή ανάκαμψη. Πριν από μερικές ημέρες, το Κέντρο Οικονομικής Έρευνας του Πανεπιστημίου Κύπρου εξέδωσε τη δική του πρόβλεψη ανάπτυξης για το έτος και ήταν χαμηλότερο από αυτό του υπουργείου, στο 3,7%. Δεν είναι μεγάλη διαφορά, βεβαίως, αλλά ενδεικτική της γενικής αβεβαιότητας για την οποία πρέπει να προετοιμαστούμε.
Μπορεί να υπάρχει ακριβής πρόβλεψη για το ρυθμό ανάπτυξης κατά τη διάρκεια της πανδημίας, μια εποχή κατά την οποία κανείς δεν ξέρει πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση; Προς το παρόν οι περισσότερες χώρες βρίσκονται σε κλειδώματα, οι κυβερνήσεις αποθαρρύνουν έντονα τα ταξίδια προς το εξωτερικό, μερικές σκέφτονται να κλείσουν τα σύνορα, υπάρχουν συζητήσεις για νέα στελέχη του ιού και τα προγράμματα εμβολιασμού κινούνται με βραδύτερο ρυθμό από ό, τι αναμενόταν αρχικά.
Υπάρχουν εκατοντάδες μεταβλητές που θα αλλάξουν και θα επηρεάσουν την οικονομική απόδοση, ενώ κανείς δεν μπορεί να μαντέψει πώς και πότε θα αλλάξουν. Μπορεί κανείς να πει με ασφάλεια πότε οι άνθρωποι θα αισθάνονται ασφαλείς να ταξιδεύουν ή πόσο γρήγορα οι αεροπορικές εταιρείες θα αυξήσουν τις πτήσεις τους; Αυτές είναι άγνωστες μεταβλητές που θα έχουν άμεσο αντίκτυπο στις αφίξεις τουριστών στην Κύπρο, από τις οποίες εξαρτάται η ανάκαμψη που θα οδηγούσε σε θετικό ρυθμό ανάπτυξης. Και ποιος θα χρηματοδοτήσει την ανάκαμψη εάν οι τράπεζες αντιμετωπίζουν αυξανόμενα NPL;
Μπορούμε μόνο να ελπίζουμε ότι οι προβλέψεις ανάπτυξης των οικονομολόγων αποδειχθούν σωστές. Αυτά, ωστόσο, βασίζονται σε τόσα πολλά άγνωστα – παράγοντες πέρα από τον έλεγχό μας – σε εντελώς άγνωστες συνθήκες, που θα μπορούσαν να περιγραφούν ως προσευχή παρά ως αξιόπιστη πρόβλεψη.
