Από τους Padraic Halpin και Clodagh Kilcoyne
Χιλιάδες βρέφη πέθαναν στα σπίτια της Ιρλανδίας για ανύπαντρες μητέρες και τους απογόνους τους που διοικούνταν κυρίως από την Καθολική Εκκλησία από τη δεκαετία του 1920 έως τη δεκαετία του 1990, μια έρευνα που βρέθηκε την Τρίτη, ένα «φρικτό» ποσοστό θνησιμότητας που αντικατοπτρίζει τις βάναυσες συνθήκες διαβίωσης.
Η έκθεση, η οποία κάλυψε 18 λεγόμενα σπίτια μητέρων και μωρών, όπου πάνω από δεκαετίες οι νέες έγκυες γυναίκες ήταν κρυμμένες από την κοινωνία, είναι η τελευταία σε μια σειρά από κυβερνητικά έγγραφα που έθεσαν μερικά από τα πιο σκοτεινά κεφάλαια της Καθολικής Εκκλησίας.
Περίπου 9.000 παιδιά πέθαναν συνολικά, σύμφωνα με την έκθεση της Τρίτης – ποσοστό θνησιμότητας 15%. Το ποσοστό των παιδιών που πέθαναν πριν από τα πρώτα γενέθλιά τους σε ένα σπίτι, στο Bessborough, στο County Cork, ήταν το 75% το 1943.
Τα βρέφη ελήφθησαν από μητέρες και στάλθηκαν στο εξωτερικό για υιοθεσία. Τα παιδιά εμβολιάστηκαν χωρίς συγκατάθεση.
Ανώνυμη μαρτυρία από κατοίκους συνέκρινε τα θεσμικά όργανα με φυλακές όπου κακοποιήθηκαν προφορικά από καλόγριες ως «αμαρτωλοί» και «γόνους του Σατανά». Οι γυναίκες υπέφεραν από τραυματισμούς, χωρίς ανακούφιση από τον πόνο.
Κάποιος υπενθύμισε «γυναίκες που ουρλιάζουν, μια γυναίκα που είχε χάσει το μυαλό της και ένα δωμάτιο με μικρά λευκά φέρετρα».
Οι συγγενείς ισχυρίστηκαν ότι τα μωρά υπέστησαν κακομεταχείριση επειδή γεννήθηκαν από ανύπαντρες μητέρες οι οποίες, όπως και τα παιδιά τους, θεωρήθηκαν ως λεκές στην εικόνα της Ιρλανδίας ως ευσεβές καθολικό έθνος. Σύμφωνα με την έρευνα, εκείνοι που έγιναν δεκτοί περιελάμβαναν κορίτσια ηλικίας έως 12 ετών.
Τα κυβερνητικά αρχεία δείχνουν ότι το ποσοστό θνησιμότητας για παιδιά στα σπίτια όπου 56.000 γυναίκες και κορίτσια, συμπεριλαμβανομένων των θυμάτων βιασμού και αιμομιξίας, στάλθηκαν για να γεννήσουν, ήταν συχνά περισσότερο από πέντε φορές εκείνο των γεννημένων από παντρεμένους γονείς.
«Η έκθεση καθιστά σαφές ότι εδώ και δεκαετίες, η Ιρλανδία είχε μια πνιγμένη, καταπιεστική και βάναυσα μισογυνική κουλτούρα, όπου ένας διεισδυτικός στιγματισμός ανύπαντρων μητέρων και των παιδιών τους ληστεύει αυτά τα άτομα της αντιπροσωπείας τους και μερικές φορές το μέλλον τους», δήλωσε ο υπουργός Παιδιών Ροντέρικ Ο’Γόρμαν.
Ο πρωθυπουργός Μιχαήλ Μάρτιν θα ζητήσει επίσημη συγγνώμη για όσους επλήγησαν από το σκάνδαλο στο κοινοβούλιο αυτήν την εβδομάδα για αυτό που περιέγραψε ως «ένα σκοτεινό, δύσκολο και επαίσχυντο κεφάλαιο της πολύ πρόσφατης ιρλανδικής ιστορίας».
Η κυβέρνηση είπε ότι θα παράσχει οικονομική αποζημίωση και θα προωθήσει μακροχρόνια υποσχέσεις νόμων για την ανασκαφή μερικών από τα υπολείμματα και θα δώσει στους κατοίκους, συμπεριλαμβανομένων πολλών υιοθετών, μεγαλύτερη πρόσβαση σε προσωπικές πληροφορίες που είναι από καιρό μακριά.
«ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ ΚΟΚΚΙΝΟ»
Ένας συνασπισμός ομάδων επιζώντων δήλωσε ότι η έκθεση ήταν «πραγματικά σοκαριστική», αλλά είχε ανάμικτα συναισθήματα, επειδή δεν εξηγούσε πλήρως τον ρόλο που έπαιξε το κράτος στη διαχείριση των σπιτιών.
«Αυτό που συνέβη ήταν μόνο μια πτυχή του νεοσυσταθέντος κράτους που ήταν βαθιά αντι-γυναίκα τόσο στους νόμους του όσο και στον πολιτισμό του», ανέφερε η ομάδα και περιέγραψε τη δήλωση του Μάρτιν ότι η ιρλανδική κοινωνία φταίει ως «μπάτσος».
Η έρευνα ξεκίνησε πριν από έξι χρόνια αφότου αποκαλύφθηκαν αποδεικτικά στοιχεία για ένα μη αναγνωρισμένο μαζικό νεκροταφείο στο Tuam από την ερασιτεχνική τοπική ιστορική Catherine Corless, η οποία είπε ότι είχε στοιχειωθεί από παιδικές αναμνήσεις από κοκαλιάρικα παιδιά από το σπίτι.
Ο Corless, ο οποίος παρακολούθησε μια εικονική παρουσίαση από τον Martin για επιζώντες και συγγενείς από την κουζίνα της πριν από τη δημοσίευση, δήλωσε στο Reuters ότι ένιωθε «αρκετά ξεφουσκωμένο» για τους επιζώντες που περίμεναν «πάρα πολύ περισσότερα» από τον πρωθυπουργό.
Άλλοι επιζώντες και ομάδες συνηγορίας επέκριναν την έρευνα για το συμπέρασμα ότι ήταν αδύνατο να αποδειχθούν ή να διαψευστούν ισχυρισμοί ότι δόθηκαν μεγάλα χρηματικά ποσά σε οργανισμούς στην Ιρλανδία που διοργάνωσαν ξένες υιοθεσίες από τα σπίτια.
Η έκθεση δεν διαπίστωσε ότι υπήρχαν κανονιστικοί κανονισμοί για τις υιοθεσίες 1.638 παιδιών στο εξωτερικό – κυρίως στις Ηνωμένες Πολιτείες. Πραγματοποιήθηκαν επίσης δοκιμές εμβολίων για διφθερίτιδα, πολιομυελίτιδα, ιλαρά και ερυθρά σε παιδιά χωρίς τη συγκατάθεσή τους.
Η Εκκλησία διοικούσε πολλές από τις κοινωνικές υπηρεσίες της Ιρλανδίας τον 20ο αιώνα. Ενώ διευθύνονταν κυρίως από μοναχές, τα σπίτια έλαβαν κρατική χρηματοδότηση.
Ο πρώην Καθολικός Αρχιεπίσκοπος του Δουβλίνου, Diarmuid Martin, ο οποίος αποσύρθηκε πριν από δύο εβδομάδες, δήλωσε ότι η έκθεση υπογράμμισε πώς η Εκκλησία «ξεπέρασε τον ρόλο της και έγινε μια πολύ ελεγχόμενη Εκκλησία». Η Εκκλησία και οι θρησκευτικές εντολές που έτρεξαν τα σπίτια πρέπει να ζητήσουν συγνώμη από τους κατοίκους, είπε στον εθνικό ραδιοτηλεοπτικό οργανισμό RTE.
Η φήμη της Εκκλησίας στην Ιρλανδία καταστράφηκε από μια σειρά σκανδάλων για παιδόφιλους ιερείς, κακοποίηση σε εργαστήρια, αναγκαστική υιοθεσία μωρών και άλλα οδυνηρά ζητήματα.
Ο Πάπας Φραγκίσκος ζήτησε συγχώρεση για τα σκάνδαλα κατά τη διάρκεια της πρώτης παπικής επίσκεψης στη χώρα σχεδόν τέσσερις δεκαετίες το 2018.
Ενώ οι Ιρλανδοί ψηφοφόροι έχουν εγκρίνει συντριπτικά την άμβλωση και τον γάμο των ομοφυλοφίλων στα δημοψηφίσματα τα τελευταία χρόνια, το σκάνδαλο Mother and Baby Home έχει αναζωογονήσει την αγωνία για το πώς αντιμετωπίστηκαν γυναίκες και παιδιά στο όχι τόσο μακρινό παρελθόν.