Η ώρα να κάνουμε τη διαφορά είναι τώρα
Από την Elisa Fereira
Λένε ότι το μεγαλείο σφυρηλατείται σε κρίση. Αν ναι, σήμερα η σφυρηλάτηση λειτουργεί υπερωρίες: η χειρότερη πανδημία σε έναν αιώνα, η χειρότερη οικονομική και κοινωνική κρίση σε δεκαετίες – και αυτό είναι προτού υπολογίσουμε με προκλήσεις μακροπρόθεσμων μετασχηματισμών, από την ψηφιακή επανάσταση στην οικονομία ουδέτερου άνθρακα.
Με κάθε κτύπημα του σφυριού του smith, διδάσκουμε να αγκαλιάζουμε το νέο, όπως η τηλεργασία και η κατ ‘οίκον εκπαίδευση. Μας υπενθυμίζουν επίσης πολύτιμα πράγματα που θεωρούσαμε δεδομένα, όπως η υγεία μας και οι κοινωνικές μας αλληλεπιδράσεις. Πάνω απ ‘όλα, αυτές οι αλλαγές αναγκάζουν τα ερωτήματα: «Τι μέλλον θέλουμε, για την Κύπρο και για την Ευρώπη; Πώς μπορούμε να προσαρμοστούμε στο νέο, διατηρώντας παράλληλα το καλύτερο από αυτό που έχουμε; “
Ως Ευρωπαίοι, πρέπει να απαντήσουμε μαζί σε αυτήν την ερώτηση, διότι ένα πράγμα είναι ξεκάθαρο: καμία χώρα δεν μπορεί να το αντιμετωπίσει μόνη της. Χρειαζόμαστε την Ευρώπη στην κρίση – η προμήθεια εμβολίων ως μπλοκ μας έδωσε μια αγοραστική δύναμη πολύ μεγαλύτερη από αυτήν μιας μεμονωμένης χώρας. Χρειαζόμαστε επίσης την Ευρώπη σε ανάκαμψη – για πρώτη φορά, χρησιμοποιούμε την πιστοληπτική ικανότητα τριπλού Α της Ευρώπης για δανεισμό στις χρηματοπιστωτικές αγορές. Το αποτέλεσμα θα είναι 672,5 δισεκατομμύρια ευρώ (312,5 δισεκατομμύρια ευρώ σε επιχορηγήσεις και 360 δισεκατομμύρια ευρώ σε δάνεια) – επενδυτικό ταμείο ανάκτησης: το μέσο αποκατάστασης και ανθεκτικότητας (RRF).
Με περίπου 375 δισεκατομμύρια ευρώ για επενδύσεις επιχορήγησης κατά την περίοδο 2021-27, η πολιτική συνοχής παραμένει μία από τις μεγαλύτερες επενδυτικές πολιτικές της Ευρώπης. Επομένως, θα παίξουμε βασικό ρόλο, μαζί με το RRF, τόσο στην κρίση όσο και στην ανάκαμψη. Η ιστορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι μια σύγκλιση μεταξύ των χωρών. Ωστόσο, η εμπειρία δείχνει ότι η σύγκλιση μπορεί να επιβραδυνθεί, να σταματήσει ή ακόμα και να αντιστραφεί κατά τη διάρκεια κρίσεων. Ήδη, βλέπουμε ενδείξεις ότι το συμμετρικό σοκ του Covid προκαλεί ασύμμετρη επίδραση στις περιοχές μας. Αυτό δείχνει τη σημασία της συνοχής ως μακροπρόθεσμου αναπτυξιακού εργαλείου, όχι μόνο σε «κανονικές εποχές», αλλά και κατά τη διάρκεια μιας κρίσης και των συνεπειών της.
Στην πραγματικότητα, η Συνοχή παίζει ήδη ρόλο. Από την αρχή της κρίσης, από τον Απρίλιο του περασμένου έτους, μέσω της πρωτοβουλίας επένδυσης Coronavirus Response, παρέχουμε υποστήριξη στις περιοχές που τη χρειάζονταν περισσότερο. Και εξακολουθούμε να παρέχουμε: αναπνευστήρες στην Ισπανία, εργαστηριακές δοκιμές για την Corona στην Ιταλία, υποδομή και εκπαίδευση για ψηφιακή εκπαίδευση στην Πολωνία και την Κροατία – η λίστα συνεχίζεται. Μέχρι σήμερα, έχουμε ήδη κινητοποιήσει περισσότερα από 22 δισεκατομμύρια ευρώ σε όλη την Ευρώπη. Μπορείτε να παρακολουθήσετε τις επενδύσεις σε σχεδόν πραγματικό χρόνο στον ειδικό ιστότοπό μας. Κατά τη στιγμή της γραφής, είχαμε προμηθεύσει σχεδόν 500.000 ΜΜΕ με κεφάλαιο κίνησης για να τις διατηρήσουμε, και υποστηρίξαμε 2,5 εκατομμύρια άτομα σε βραχυπρόθεσμες εργασιακές ρυθμίσεις ή σε υγειονομική περίθαλψη.
Όμως, ενώ εξακολουθούμε να αγωνιζόμαστε για τον περιορισμό της πανδημίας, χρειαζόμαστε επίσης ένα σχέδιο για σταθερή, μακροπρόθεσμη ανάκαμψη. Με τη χρηματοδότηση της πολιτικής συνοχής και του νέου μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (RRF), πολλές χώρες και περιοχές θα έχουν, τα επόμενα χρόνια, έναν ευρωπαϊκό προϋπολογισμό επενδύσεων δύο ή τρεις φορές το συνηθισμένο μέγεθος.
Για την Κύπρο, η διαθεσιμότητα περίπου 868 εκατομμυρίων ευρώ για την περίοδο χρηματοδότησης 2021-27 θα επιτρέψει τη στήριξη της ανάπτυξης των ΜΜΕ και την επένδυση στην έρευνα και την καινοτομία και την ψηφιοποίηση, ενώ οι επενδύσεις σε ενέργεια, βιώσιμη διαχείριση υδάτων και αποβλήτων και πράσινη αστική κινητικότητα θα συμβάλει στην κυκλική οικονομία. Για να διατηρηθεί περαιτέρω η πράσινη μετάβαση, το νέο Just Transition Fund θα συμπληρώσει την πολιτική συνοχής με 101 εκατομμύρια ευρώ για τον ίδιο σκοπό. Για έξοδο από την κρίση του Covid, περίπου 112 εκατομμύρια ευρώ θα διατεθούν στην Κύπρο το 2021 στο πλαίσιο του REACT-EU.
Με αυτή τη μοναδική ευκαιρία, πώς θα επενδύσουμε; Πώς θα καταρτίσουμε τα επταετή προγράμματα συνοχής, ξεκινώντας φέτος; Ποια Κύπρος και ποια Ευρώπη θέλουμε σε 10 χρόνια; Προτείνω τρεις βασικές προτεραιότητες.
Πρώτον, η ανάκαμψη πρέπει να είναι για όλους τους Ευρωπαίους και όλες τις περιοχές. Το μάθημα της οικονομικής ιστορίας είναι ξεκάθαρο: σε κάθε κρίση, ορισμένες περιοχές ανακάμπτουν, ενώ άλλες μπορεί να παραμείνουν στάσιμες για μια δεκαετία ή περισσότερο. Καθώς συναντώ τους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων σε όλα τα επίπεδα, επιμένω πάντα ότι δεν μπορούμε να έχουμε ανάκαμψη για τη μισή Ευρώπη, ενώ το άλλο μισό μένει πίσω! Ωστόσο, εξακολουθώ να ανησυχώ για τις μακροπρόθεσμες τάσεις: εδώ και πάνω από μια δεκαετία, εμείς στην Επιτροπή δημοσιεύουμε τακτικά έναν περιφερειακό δείκτη ανταγωνιστικότητας. Για πολλά κράτη μέλη, ο δείκτης δείχνει ένα διαρκές και αυξανόμενο χάσμα μεταξύ μερικών μεγάλων πόλεων, συχνά πρωτευουσών και της υπόλοιπης χώρας – χωρίς δράση, διακινδυνεύουμε ένα πολύ ανισορροπημένο μέλλον.
Το ρίχνοντας τα πάντα σε έναν μόνο πόλο ανάπτυξης μειώνει την ανθεκτικότητα της οικονομίας και αποτελεί πηγή κοινωνικής διαίρεσης. Οι χώρες πρέπει να επενδύσουν στρατηγικά σε διαφορετικές περιοχές, σε ένα ισορροπημένο δίκτυο μεγάλων κέντρων και μικρότερων και μεσαίων πόλεων, έτσι ώστε ολόκληρη η περιοχή να παραμείνει οικονομικά ζωντανή με τοπικές επιχειρήσεις και ποιοτικές θέσεις εργασίας, δημόσιες μεταφορές, ενεργειακά δίκτυα, συστήματα ανακύκλωσης και αποβλήτων, υγειονομική περίθαλψη , υποδομή εκπαίδευσης και δεξιοτήτων.
Δεύτερον, οι επενδύσεις πρέπει να στοχεύουν στους κινητήρες της μακροπρόθεσμης οικονομικής μεταμόρφωσης. Η Ευρώπη βρίσκεται στα πρόθυρα ενός μεγάλου διπλού μετασχηματισμού: η ψηφιακή επανάσταση και η μετάβαση σε μια οικονομία ουδέτερη του άνθρακα. Επομένως, στην ανοικοδόμηση του σπιτιού της ευρωπαϊκής μας οικονομίας μετά τη φωτιά του Covid, δεν μπορούμε απλώς να επιστρέψουμε στο παλιό: πρέπει να εκμεταλλευτούμε την ευκαιρία να χτίσουμε εκ νέου.
Τα κράτη μέλη πρέπει να χαράξουν μελλοντικές στρατηγικές για την ανάπτυξη των χωρών τους. Αξιοποιώντας τα συγκριτικά πλεονεκτήματα των διαφόρων περιοχών τους και αναπτύσσοντας νέες ικανότητες. Τουλάχιστον οι μισές νέες επενδύσεις συνοχής θα στοχεύουν έξυπνα και πράσινα έργα, από δίκτυα καινοτομίας και ψηφιακές επιχειρήσεις έως ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Υπάρχουν επίσης ειδικές διατάξεις για συγκεκριμένες προκλήσεις, όπως περιοχές που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από ορυκτά καύσιμα, ιδίως εξόρυξη άνθρακα ή σταθμούς παραγωγής ενέργειας με άνθρακα: το νέο Ταμείο Μεταβατικής Δικαιοσύνης θα τα υποστηρίξει κατά τη μετάβαση.
Η Ευρώπη έχει κοινή άποψη για το πού θέλουμε να είμαστε μέχρι το 2030. Επομένως, χρειαζόμαστε σαφή εθνικά οράματα που να περιγράφουν πού θέλει να είναι κάθε χώρα σε δέκα χρόνια. Αυτές οι περιεκτικές στρατηγικές πρέπει να περιλαμβάνουν τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις για τον εκσυγχρονισμό των εθνικών διοικήσεων, των πολιτικών και των πλαισίων. Θα πρέπει επίσης να αναφέρουν λεπτομερώς τις αντίστοιχες επενδύσεις, ιδιωτικές και δημόσιες, συμπεριλαμβανομένης της ευρωπαϊκής υποστήριξης, για να τις μετατρέψουν σε πραγματικότητα. Αυτές οι εθνικές στρατηγικές ολοκληρωμένης ανάπτυξης αποτελούν το καλύτερο θεμέλιο για όλες τις ευρωπαϊκές επενδύσεις – τα διάφορα ταμεία της Πολιτικής Συνοχής και του RRF – μεγιστοποιώντας την αποτελεσματικότητα και τις συνέργειες.
Τρίτον, οι τοπικοί φορείς και οι πολίτες πρέπει να είναι πλήρεις εταίροι. Λαμβάνουμε θεμελιώδεις αποφάσεις για το μέλλον: τέτοιες ευρείες αποφάσεις απαιτούν ευρεία διαβούλευση. Στην πολιτική συνοχής, δεσμευόμαστε για την «αρχή της εταιρικής σχέσης», ενώνοντας περιφερειακούς και τοπικούς φορείς, κοινωνικούς εταίρους, κοινότητες. Προσωπικά, είμαι δεσμευμένος να διασφαλίσω ότι, καθώς προετοιμάζονται προγράμματα πολιτικής συνοχής, η ταχεία δράση συνδυάζεται με πραγματική συνεργασία.
Η Ευρώπη πιο κοντά στους πολίτες υπερβαίνει την αρχή της εταιρικής σχέσης: σημαίνει επίσης να διασφαλίσουμε ότι η διαθέσιμη χρηματοδότηση φτάνει στους ανθρώπους. Οι πολίτες πρέπει να δουν τα οφέλη της ένταξης στην ΕΕ, τα απτά αποτελέσματα της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης στην καθημερινή τους ζωή.
Καθώς έχουμε δοκιμαστεί στη σφυρηλάτηση της ιστορίας, έχουμε μια μοναδική ευκαιρία να ανοικοδομήσουμε και να σχεδιάσουμε την Ευρώπη που θέλουμε. Ας είναι χωρίς αποκλεισμούς, όπου όλες οι περιφέρειες συμμετέχουν στην ανάκαμψη και κανένας Ευρωπαίος δεν μένει πίσω. Ας είναι μια μελλοντική απόδειξη, θέτοντας το έδαφος για μια επιτυχημένη ψηφιακή επανάσταση και μετάβαση στην οικονομία ουδέτερου άνθρακα. Και αφήστε όλα αυτά να αποφασιστούν με πλήρη δημοκρατική διαβούλευση και εταιρική σχέση. Αυτή είναι η πολιτική συνοχής που θέλω να δω, στον προγραμματισμό των επόμενων μηνών. Και αυτή είναι η Ευρώπη που θέλω να δω σε 10 χρόνια και μετά. Εάν αισθάνεστε το ίδιο, σας καλώ να συμμετάσχετε στη συζήτηση. Η ώρα να κάνουμε τη διαφορά είναι τώρα.
Η Elisa Fereira είναι η Επίτροπος της ΕΕ για τη συνοχή και τις μεταρρυθμίσεις