ΑΘΗΝΑ, ΕΛΛΑΔΑ – Η Ελλάδα δήλωσε την Τρίτη ότι ενέκρινε μια συμφωνία ορόσημο 1,68 δισεκατομμυρίων δολαρίων με το Ισραήλ, προβλέποντας την προμήθεια 10 τελευταίας τεχνολογίας μαχητικών και εκπαίδευση πιλότων, καθώς η κυβέρνηση στην Αθήνα αναβαθμίζει τις άμυνες της, κυρίως ενάντια στην μακροχρόνια εχθρός Τουρκία.
Η συμφωνία, την οποία και οι δύο πλευρές πρόκειται να υπογράψουν τις επόμενες εβδομάδες, σηματοδοτεί τη μεγαλύτερη αμυντική συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Ισραήλ από τότε που η Αθήνα άρχισε να αλλάζει τις φιλο-αραβικές προοπτικές και στάση της στη Μέση Ανατολή πριν από περίπου 20 χρόνια.
«Οι Ισραηλινοί δεν εμπιστεύονται εύκολα, ειδικά στον τομέα της άμυνας», δήλωσε ο Κώστας Φίλης, καθηγητής διεθνών σχέσεων στην Αθήνα. «Έτσι, αυτή η συμφωνία δεν είναι μόνο σημαντική για το ποιοτικό πλεονέκτημα, θα δώσει στη νέα γενιά πιλότων και ενόπλων δυνάμεων της Ελλάδας συνολικά, αλλά λόγω του σοβαρού μηνύματος που εκπέμπει – ότι ένα σταθερό και νέο βάθος σχέσεων έχει ενοποιηθεί μεταξύ Αθήνα και Ιερουσαλήμ. “
Ο Ισραηλινός υπουργός Άμυνας Μπένι Γκάντζ είπε ότι η συμφωνία θα εξυπηρετήσει τα συμφέροντα τόσο του Ισραήλ όσο και της Ελλάδας, δημιουργώντας εκατοντάδες θέσεις εργασίας και στις δύο χώρες… προωθώντας τη σταθερότητα στη Μεσόγειο.
Εντάσεις με την Τουρκία
Σύμφωνα με τη συμφωνία, το Ισραήλ θα παρέχει 10 εκπαιδευτικά αεροσκάφη Mavi M-346, μαζί με προσομοιωτές και υλικοτεχνική υποστήριξη στο πλαίσιο της 20ετούς συμφωνίας, σύμφωνα με το ελληνικό υπουργείο Άμυνας. Το Ισραήλ Elbit Systems θα δημιουργήσει επίσης σχολή πτήσεων για την εκπαίδευση Ελλήνων πιλότων Πολεμικής Αεροπορίας στην Καλαμάτα, νότια της Αθήνας.
Τα τελευταία χρόνια, η Ελλάδα έχει μισθώσει αεροσκάφη από το Ισραήλ για να ενισχύσει την επιτήρηση των πορωδών συνόρων της με την Τουρκία, κυρίως κατά μήκος της πλωτής οδού του Αιγαίου που χωρίζει τα δύο γειτονικά κράτη, αλλά χρησιμεύει ως η κύρια πύλη για την παράνομη μετανάστευση στην Ευρώπη. Πέρυσι, η Ελλάδα και το Ισραήλ ενώθηκαν επίσης με την Κύπρο για την κατασκευή υποθαλάσσιου αγωγού 1.900 χιλιομέτρων για τη μεταφορά φυσικού αερίου από τα ταχέως αναπτυσσόμενα πεδία φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου στην Ευρώπη.
Η ενεργειακή συμφωνία, καθώς και άλλες λαξευμένες από έθνη που περιβάλλουν την πλούσια σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο περιοχή, έχουν αντιταχθεί σε μεγάλο βαθμό από την Τουρκία, η οποία απέστειλε πλοία έρευνας τους τελευταίους μήνες, εξερευνώντας ανεκμετάλλευτα ενεργειακά δυναμικά σε περιοχές που η Ελλάδα ισχυρίζεται ότι έχει αποκλειστικά δικαιώματα εκμετάλλευσης .
Οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ, Ελλάδα και Τουρκία, αμφισβήτησαν εδώ και πολύ καιρό τα δικαιώματα του αέρα και της θάλασσας του άλλου στην περιοχή, φτάνοντας στο χείλος του πολέμου για ένα ακατοίκητο νησάκι στο Αιγαίο ακριβώς πριν από 25 χρόνια. Έκτοτε, οι σχέσεις είδαν, ταλαντεύονται στο χαμηλότερο σημείο τους τελευταίους μήνες ως απόκριση στην ενεργειακή διακοπή της ανατολικής Μεσογείου.
Με εντάσεις ακόμη υψηλές, η κυβέρνηση της Αθήνας ανακοίνωσε σχέδια για την αγορά μιας νέας τσάντας από νέα πολεμικά αεροπλάνα, φρεγάτες, ελικόπτερα και οπλικά συστήματα, από πηγές όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Γαλλία.
«Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι πολλές από αυτές τις ενεργειακές συμφωνίες και συμμαχίες που έχουν σχηματιστεί τον τελευταίο χρόνο έχουν προκύψει από μια αυξανόμενη ανησυχία και δυσπιστία για [Turkish President Recep Tayyip] Ερντογάν », είπε ο Φίλης στη VOA. «Αλλά αυτή η αμυντική συμφωνία με το Ισραήλ», είπε, «δεν αφορά τη συνεργασία με την Τουρκία. Στην πραγματικότητα, το αντίθετο. “
«Παρατεταμένη δυσπιστία»
Για δεκαετίες, το Ισραήλ και η Τουρκία ήταν από τους πιο ένθετους συμμάχους, προωθώντας σε μεγάλο βαθμό, όπως το έθεσε ο Φίλης, «τα συμφέροντα πολιτικής των ΗΠΑ στην ευρύτερη περιοχή».
Οι σχέσεις κατέρρευσαν το 2010, ωστόσο, μετά από μια ισραηλινή ναυτική επιδρομή σε ένα τουρκικό βοηθητικό πλοίο με προορισμό τη Γάζα, άφησαν 10 ακτιβιστές νεκρούς. Παρά τα χρόνια της κακοποίησης, ο Ερντογάν έχει δείξει σημάδια ότι θέλει να αναζωογονήσει τις σχέσεις – μια κίνηση που αναφέρουν ορισμένοι αναλυτές συνδέεται με την εκλογή ενός νέου προέδρου των ΗΠΑ που αναμένεται να είναι λιγότερο φιλικός προς τον Τούρκο πρόεδρο από τον απερχόμενο Πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ.
«Σίγουρα, υπάρχει παρατεταμένη δυσπιστία για τον Ερντογάν από την ισραηλινή και την αμερικανική πλευρά», δήλωσε ο Φίλης.
«Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι το Ισραήλ θέλει να απομακρύνει την Τουρκία. Έχει από καιρό συμβάλει στην περιοχή και θα συνεχίσει να είναι. Και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών θα αποκατασταθούν στο σημείο που ήταν πριν από χρόνια.
«Είναι προς το πραγματικό συμφέρον της Ελλάδας, επομένως, να καθίσουμε καλά σε αυτό το αναπτυσσόμενο γεωπολιτικό παιχνίδι, ειδικά με την ισραηλινή πλευρά», είπε.
Παραμένει ασαφές εάν οι βελτιωμένες σχέσεις μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ μπορούν να μειώσουν τις εντάσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Ακόμα, η τουρκο-ισραηλινή προσέγγιση αυξάνεται γρήγορα.
Τις τελευταίες εβδομάδες, ο επικεφαλής του Εθνικού Οργανισμού Πληροφοριών της Τουρκίας, πραγματοποίησε πολλές συναντήσεις με κορυφαίους Ισραηλινούς αμυντικούς αξιωματούχους, συμπεριλαμβανομένου του επικεφαλής του Μοσάντ, της υπηρεσίας πληροφοριών του Ισραήλ. Επιπλέον, ο Ερντογάν έχει δηλώσει την πρόθεσή του να αποκαταστήσει τους διπλωματικούς δεσμούς με το Ισραήλ μετά την απέλαση του κορυφαίου απεσταλμένου της Ιερουσαλήμ στην Τουρκία το 2018 μετά από 60 Παλαιστίνιους που σκοτώθηκαν σε βίαιες διαδηλώσεις στα σύνορα της Γάζας. Ο Ερντογάν κατηγόρησε το Ισραήλ εκείνη την εποχή, χαρακτηρίζοντάς το «τρομοκρατικό κράτος» υπεύθυνο για τη Γάζα «γενοκτονία».
Δεν έχει ακόμη ανακαλέσει αυτές τις παρατηρήσεις.