Μια αντι-Ερντογάν συμμαχία εντείνει τις σχέσεις της και επεκτείνει τη συνεργασία σε στρατηγικούς τομείς παρά τις διπλωματικές κινήσεις της κυβέρνησης του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για τη μείωση των εντάσεων με τις περιφερειακές χώρες.
Το πρώτο Φόρουμ της Φιλίας, μια πρωτοβουλία της ελληνικής κυβέρνησης με στόχο τη συγκέντρωση χωρών της Ανατολικής Μεσογείου, πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα στις 11 Φεβρουαρίου με τη συμμετοχή εκπροσώπων από ευρωπαϊκά και αραβικά κράτη σε μια εποχή που ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Mevlüt Çavuşoğlu περιοδεύει Κόλπος για την ενίσχυση των σχέσεων της Τουρκίας με τα αραβικά κράτη της.
Ο Çavuşoğlu πραγματοποίησε επίσημες επισκέψεις στο Κουβέιτ, το Ομάν και το Κατάρ στις 9-11 Φεβρουαρίου και είχε συνομιλίες με τους ομολόγους του στην περιοχή.
Το φόρουμ είναι το τελευταίο βήμα των περιφερειακών χωρών για την περαιτέρω ενίσχυση της συνεργασίας τους και την αντιμετώπιση της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο. Η τουρκική κυβέρνηση επιφυλάσσει τη δυνατότητα καλύτερων δεσμών με τα κράτη του Κόλπου και επιδιώκει επίσης να βελτιώσει τις σχέσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών κατήγγειλε το φόρουμ, δηλώνοντας ότι επιχειρεί να σχηματίσει «εχθρική» συμμαχία εναντίον της Άγκυρας. “Δεν είναι δυνατό για οποιοδήποτε φόρουμ, συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας, της βασικής χώρας στην περιοχή της και των Τουρκοκυπρίων, να αποτελέσει έναν αποτελεσματικό και επιτυχημένο μηχανισμό συνεργασίας και φιλίας όσον αφορά τις προκλήσεις στην περιοχή”, δήλωσε ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών.
Το Φόρουμ της Φιλίας πραγματοποιήθηκε με την παρουσία υπουργών από Ελλάδα, Κύπρο, Αίγυπτο, Μπαχρέιν, Σαουδική Αραβία και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Η Γαλλία παρακολούθησε επίσης τη συνάντηση ως παρατηρητής.
Σύμφωνα με την κοινή δήλωση, οι συμμετέχοντες στο φόρουμ συμφώνησαν να βελτιώσουν τη συνεργασία στον τομέα της ενέργειας, της καινοτομίας, της ψηφιακής οικονομίας, της πολιτικής προστασίας και των επαφών μεταξύ των ανθρώπων. Οι υπουργοί αντάλλαξαν επίσης απόψεις για περιφερειακά ζητήματα, όπως εξελίξεις στην ειρηνευτική διαδικασία στη Μέση Ανατολή, το Κυπριακό, τη Συρία, τη Λιβύη, την Υεμένη και την ανατολική Μεσόγειο.
«[W]ε διερεύνησε επίσης δυνατότητες περαιτέρω συνεργασίας στους τομείς της επιστήμης, της γεωργίας, της επισιτιστικής ασφάλειας, της ακαδημαϊκής εκπαίδευσης και κατάρτισης, του διαθρησκευτικού διαλόγου, του πολιτισμού και του αθλητισμού », υπογράμμισε η δήλωση.
«Αυτό που μας ενώνει σήμερα είναι η καταδίκη παράνομων πράξεων, η καταδίκη παράλογων πράξεων που υπονομεύουν την ειρήνη και την ασφάλεια», δήλωσε ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών Νίκος Ντεντιάς σε συνέντευξη Τύπου μετά το φόρουμ.
Μια ημέρα πριν από το φόρουμ, ο Πρόεδρος Ερντογάν κατηγόρησε τον Πρωθυπουργό της Ελλάδας Κυριάκο Μητσοτάκη ότι «δεν γνωρίζει τη θέση του», λέγοντας ότι ο Μιτσωτάκης τον «προκάλεσε». Λίγο μετά τις διερευνητικές συνομιλίες χαμηλού επιπέδου μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας στην Κωνσταντινούπολη, ξέσπασε ένας πόλεμος λέξεων μεταξύ του Ερντογάν και του Μητσοτάκη για τις διαπραγματεύσεις για την Κύπρο και τα εδαφικά δικαιώματα στην ανατολική Μεσόγειο.
Τα μέλη του ΝΑΤΟ, Ελλάδα και Τουρκία, παραμένουν κλειδωμένα σε μια διαμάχη σχετικά με τα όρια και τα υπεράκτια δικαιώματα των πόρων στην ανατολική Μεσόγειο, η οποία είχε οδηγήσει σε επικίνδυνη στρατιωτική συσσώρευση στην περιοχή για μήνες πέρυσι.
Τον Ιανουάριο του 2020, οι Υπουργοί Εξωτερικών της Αιγύπτου, της Γαλλίας, της Κύπρου και της Ελλάδας συναντήθηκαν στο Κάιρο. Ο ιταλός υπουργός Εξωτερικών Luigi Di Maio ήταν επίσης παρών στη συνάντηση ως παρατηρητής. Οι υπουργοί Εξωτερικών συζήτησαν τις περιφερειακές εξελίξεις και συμφώνησαν να καταγγείλουν συμφωνίες που υπογράφηκαν μεταξύ της Τουρκίας και της Λιβυκής Κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας (GNA).
Οι διπλωματικές και στρατιωτικές προσπάθειες της Τουρκίας για τον έλεγχο της Ανατολικής Μεσογείου επιτάχυναν επίσης την υπογραφή του έργου του αγωγού EastMed. Τη δεύτερη ημέρα του 2020, το Ισραήλ, η Ελλάδα και η Κύπρος υπέγραψαν συμφωνία για το έργο EastMed για τη μεταφορά φυσικού αερίου από την Ανατολική Μεσόγειο στην Ευρώπη. Κατά τη διάρκεια της τελετής υπογραφής στις 2 Ιανουαρίου 2020, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου κάλεσε άλλες χώρες, ιδίως την Ιταλία και την Αίγυπτο, να συμμετάσχουν στο έργο, τονίζοντας ότι το EastMed θα συμβάλει στη σταθεροποίηση της ευρύτερης περιοχής.
Ο αγωγός EastMed περιλαμβάνει 1.300 χιλιόμετρα υπεράκτιων και 600 χιλιόμετρα χερσαίους αγωγούς και θα μεταφέρει φυσικό αέριο από το Ισραήλ στην Ελλάδα και την Ιταλία. Το κόστος τοποθέτησης του σωλήνα από την Ανατολική Μεσόγειο προς την Ιταλία εκτιμάται σε 6 δισεκατομμύρια ευρώ.