Ο Τούρκος υπουργός Άμυνας Χουλούσι Ακάρ δήλωσε την Παρασκευή ότι η χώρα του είναι αποφασισμένη να υπερασπιστεί τα δικαιώματά της σε αυτό που αποκαλεί «Γαλάζια Πατρίδα», αναφέρεται στο Αιγαίο με ένα όνομα που χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 2020 από τον Τούρκο Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Σε αυτό που φαίνεται να είναι ένα άλλο τρύπημα από τον γείτονα της Ελλάδας προς τα ανατολικά μετά από ένα χρόνο σχεδόν ατελείωτων επιδρομών στα ελληνικά ύδατα και τον εναέριο χώρο, ο Υπουργός Άμυνας επικαλέστηκε ένα επεκτατικό δόγμα που ισχυρίζεται ότι ο τουρκικός έλεγχος στο ανατολικό Αιγαίο και τη βόρεια Μεσόγειο.
Αναφερόμενος στο Αιγαίο ως «Θάλασσα νησιών», ο Τούρκος πρωθυπουργός Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε την Τετάρτη σε ομιλία του στο κόμμα του ΑΚΡ στην Κωνσταντινούπολη ότι κανείς δεν πρέπει να ανησυχεί για την τουρκική παρουσία από τη Μαύρη Θάλασσα στην Ανατολική Μεσόγειο.
«Αποφασισμένος και ικανός να υπερασπιστεί τα δικαιώματά μας»
Στα σχόλια της Παρασκευής, ο Akar δήλωσε: «Δεν έχουμε καμία αξίωση για τη γη ή τη θάλασσα κανενός. Ωστόσο, δεν θα υποτιμήσουμε τα δικαιώματά μας.
«Είμαστε αποφασισμένοι και ικανοί να υπερασπιστούμε τα δικαιώματά μας τόσο στην« Γαλάζια Πατρίδα »όσο και στην Κύπρο», πρόσθεσε.
Ο Τούρκος FM επανέλαβε επίσης ισχυρισμούς από νωρίτερα αυτή την εβδομάδα ότι αεροσκάφη από την Ελληνική Πολεμική Αεροπορία «παρενόχλησαν» το τουρκικό «υδρογραφικό ερευνητικό σκάφος» το TCG Τσεσμέ καθώς έπλεε στα νερά του βόρειου Αιγαίου.
Έλληνες αξιωματούχοι της άμυνας αρνήθηκαν κατηγορηματικά οποιαδήποτε τέτοια ενέργεια που έγινε ποτέ, λέγοντας ότι τα περιουσιακά τους στοιχεία δεν βρίσκονταν καν στην περιοχή όπου βρισκόταν το σκάφος.
«Τονίζω για άλλη μια φορά ότι μια τέτοια συμπεριφορά απέχει πολύ από μια χειρονομία καλών γειτονικών σχέσεων», δήλωσε ο Akar την Παρασκευή.
Επιπρόσθετα, η Akar συνέδεσε την Ελλάδα με την προσπάθεια να συνδέσει τα τρέχοντα ζητήματά της με την Τουρκία σε αντιπαραθέσεις μεταξύ της ΕΕ και της Τουρκίας – ακόμη και των ΗΠΑ και της Τουρκίας. «Αυτό δεν είναι ούτε νόμιμο ούτε ηθικό. Δεν έχει καμία πρακτική αξία », είπε.
Η ιστορία της αξίωσης της «Γαλάζιας Πατρίδας» και του τουρκικού ερεθισμού
Η ακαταμάχητη έννοια της «γαλάζιας πατρίδας» ισχυρίζεται ότι τεράστια τμήματα των θαλασσών του Αιγαίου και της Μεσογείου, συμπεριλαμβανομένων των ελληνικών και κυπριακών υδάτων – και των αποθεμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου κάτω από αυτά – ανήκουν στην Τουρκία.
Σύμφωνα με τους Aydan Erdemir και Philip Kowalski, οι οποίοι έγραψαν για τον τουρκικό επεκτατικό τον Σεπτέμβριο του 2020 στο διαδικτυακό περιοδικό Πόλεμος στους βράχους, η ιδέα ξεκίνησε «ως περιθωριακή ιδέα ανάμεσα στον αντιδυτικό ορείχαλκο του τουρκικού ναυτικού»
Ο Aykan Erdemir, ανώτερος διευθυντής του Τουρκικού Προγράμματος στο Ίδρυμα Άμυνας των Δημοκρατιών είναι πρώην μέλος του τουρκικού κοινοβουλίου.
Ο Philip Kowalski είναι ερευνητικός συνεργάτης στο Τουρκικό Πρόγραμμα του Ιδρύματος για την Άμυνα της Δημοκρατίας.
Δυστυχώς, λένε οι συγγραφείς, η μεγαλοπρεπής ιδέα έχει γίνει μέρος του δημοφιλούς εθνικιστικού σχεδίου που πρότεινε ο Ερντογάν.
Απαιτείται «συντονισμένη διατλαντική στρατηγική»
Οι συγγραφείς πιστεύουν ότι η ιδέα της Γαλάζιας Πατρίδας θα συνεχίσει να είναι ένα αγκάθι στην πλευρά των διπλωματικών σχέσεων της Άγκυρας, καθώς ο Ερντογάν θα δυσκολευτεί να παραιτηθεί από αυτό που αποκαλούσαν «μεγαλαλιστές ισχυρισμοί που έχει καλλιεργήσει προσωπικά».
Οι συγγραφείς προσθέτουν ότι η κοινή τάση στη Δύση να μειώσει την επιθετικότητα του Τούρκου προέδρου ως στάση για τους εθνικιστές υποστηρικτές του, μόνο για οικιακή κατανάλωση, είναι ανησυχητική.
Μεταξύ άλλων, αυτό οδήγησε, πιστεύουν, σε «αποτυχία ανάπτυξης μιας συντονισμένης διατλαντικής στρατηγικής, και παρείχε στον Ερντογάν τον χρόνο και την ευκαιρία να θεσμοθετήσει την αρετή του σκέψη».
Χωρίς την απαιτούμενη ώθηση από τη Δύση, «η τουρκική εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας θα αντικατοπτρίζει την κοσμοθεωρία του Ερντογάν για τις επόμενες δεκαετίες».
Ο Ερντεμίρ και ο Κόουλσκι πιστεύουν ότι είναι καιρός να συνεργαστούν οι Ηνωμένες Πολιτείες και η ΕΕ για να αποθαρρύνουν τον Τούρκο πρόεδρο από τη συνεχή αποσταθεροποίηση της συμμαχίας του ΝΑΤΟ.
Επιπλέον, δηλώνουν, αυτά τα έθνη έχουν την υποχρέωση να υποστηρίξουν τους θαρραλέους φιλοδυτικούς αντιφρονούντες της Τουρκίας – και «να ενισχύσουν τις φωνές τους σε ένα τοπίο μέσων που κυριαρχείται εξ ολοκλήρου από τον Ερντογάν.
«Ο συντονισμός μιας δυτικής αντίδρασης – αν και εξαιρετικά δύσκολος – είναι απαραίτητος για τον μετριασμό των πιο επιβλαβών συνεπειών της τρέχουσας εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας», λένε.
Η ιδέα “Blue Homeland” χρονολογείται από το 2006
Ο Ryan Gingeras εξηγεί στο δικό του Πόλεμος στους βράχους άρθρο ότι η προέλευση αυτής της τουρκικής έννοιας προέρχεται από δύο κοσμικούς ναυτικούς αξιωματικούς που αργότερα συνδέθηκαν με το μαοϊκό ριζοσπαστικό νεο-εθνικιστικό «Κόμμα της πατρίδας».
Από τη στιγμή που ήταν πολιτικός αντίπαλος του κόμματος του Τούρκου προέδρου, το Κόμμα της Πατρίδας από τότε έχει συμμαχήσει με το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης καθώς ο Ερντογάν υποστήριξε την υποστήριξή του σε όλο το πολιτικό φάσμα της χώρας.
Σύμφωνα με τον Gingeras, ο Cem Gürdeniz, ένας συνταξιούχος Τούρκος οπίσθιος ναύαρχος που είναι ένας από τους αρχιτέκτονες της ιδέας, θεωρεί την οθωμανική αποτυχία να ελέγξει τη θάλασσα ως αιτία της κατάρρευσης της αυτοκρατορίας.
Πέρα από την Ελλάδα και την Κύπρο, ο Gürdeniz πιστεύει τελικά ότι η έννοια της γαλάζιας πατρίδας είναι επίσης κλειδί για την πολιτική και οικονομική επιρροή της Τουρκίας να εξαπλωθεί σε ολόκληρη την περιοχή.
Διάδοση της τουρκικής επιρροής από τη Βόρεια Αφρική στον Περσικό Κόλπο
Προφανώς πιστεύει, σύμφωνα με τον Gingras, ότι «η Μεσόγειος δεν επαρκεί για την επέκταση της Τουρκίας», και θα ήθελε η Άγκυρα να αναλάβει τον έλεγχο του «Περσικού Κόλπου, της Θάλασσας του Ομάν, της Αραβικής Θάλασσας, της Ερυθράς Θάλασσας, των ανατολικών υδάτων της Ατλαντικός Ωκεανός, (και) Βόρεια Αφρική. “
Προφανώς, αυτός θα ήταν ένας τρόπος για να εδραιωθεί η πλήρης κυριαρχία της περιοχής, αλλά θα σήμαινε αντιπαράθεση με τις δυτικές δυνάμεις.
Λόγω των δρακόντερων περιορισμών στην ελεύθερη ομιλία στην Τουρκία, ειδικά μετά το ματαιωμένο πραξικόπημα του 2016, οι διαφωνούντες είναι λίγοι και πολύ μεταξύ τους, αλλά αρκετοί πολιτικοί έχουν μιλήσει ενάντια στην ιδέα της Γαλάζιας πατρίδας.
Ο πρώην πρέσβης και ο σημερινός νομοθέτης Ünal Çeviköz επέκριναν έντονα την κυβέρνηση για αυτό που αποκαλούσε «νεο-οθωμανική εξωτερική πολιτική».
Ο πρώην Τούρκος διπλωμάτης Aydın Selcen, ο οποίος γράφει για ένα από τα λίγα εναπομείναντα σημεία πώλησης στην Τουρκία που τολμούν να μιλήσουν εναντίον του καθεστώτος Ερντογάν, προειδοποίησαν πρόσφατα ότι «η Άγκυρα φαίνεται να έχει απελπιστική ανάγκη να έχει μίνι ένοπλες συγκρούσεις. Θα είναι καλύτερο για όλους στις Βρυξέλλες, το Παρίσι και την Αθήνα, κατά την ταπεινή μου γνώμη, να μην παίζουν στα χέρια του Ερντογάν ».
«Θάλασσα των Νήσων»
Ο Ερντογάν αναφέρθηκε ξανά στο Αιγαίο Πέλαγος με τη φράση «Θάλασσα των Νήσων» μόλις την περασμένη Τετάρτη, καθώς συνέχισε την προκλητική ρητορική του εναντίον της Ελλάδας πριν από την επανεκκίνηση των ελβετικών συνομιλιών για το μέλλον της Κύπρου.
Μιλώντας σε συνέδριο του κόμματος του AKP στην Κωνσταντινούπολη, ο Ερντογάν είπε ότι δεν πρέπει να υπάρχει «ανησυχία για την παρουσία της Τουρκίας από την Ανατολική Μεσόγειο στη Μαύρη Θάλασσα, καθώς και στο Αιγαίο, το οποίο οι παλιοί χρόνοι ονόμαζαν Θάλασσα των Νήσων».
Αναφερόταν σε σχόλια του συνταξιούχου ναύαρχου, Cihat Yayci, ενός από τους κύριους αρχιτέκτονες της θεωρίας «Γαλάζια πατρίδα» που οραματίζεται την τουρκική επιρροή σε τεράστιες περιοχές της ανατολικής Μεσογείου.
Ο Yaci ζήτησε να αλλάξει το όνομα του Αιγαίου, καθώς είναι ελληνικό (οι Τούρκοι το αποκαλούν «Ege»), και το ανέφερε ως «Θάλασσα των Νήσων».
Η Τουρκία θα διασφαλίσει τα δικαιώματά της «σε όλα τα νερά»
Ο Ερντογάν τόνισε ότι η Τουρκία θα διατηρήσει το δικαίωμα να έχει «παρουσία» σε όλες τις θάλασσες που περιβάλλουν τη χώρα του.
«Έχουμε παρουσία εκεί με όλη μας τη δύναμη, με όλες τις δυνατότητές μας και θα συνεχίσουμε να είμαστε εκεί», δήλωσε, προσθέτοντας ότι η Τουρκία θα διασφαλίσει επίσης όλα τα δικαιώματά της «σε όλα τα νερά που μας περιβάλλουν».
Ο Ερντογάν συνέχισε λέγοντας ότι η Τουρκία θα ενισχύσει τους δεσμούς της «με τα αδέρφια της στις γεωγραφικές περιοχές εντός της πολιτιστικής μας εμβέλειας», από τα Βαλκάνια έως τον Καύκασο και από την Κεντρική Ασία έως την Αφρική.
Επανεξέτασε επίσης τη βίαιη έξωση χιλιάδων Ελλήνων από τη Σμύρνη (σύγχρονη Σμύρνη) κατά τον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1922.
«Χαλάσαμε τα όνειρά τους τότε και θα κάνουμε το ίδιο με παρόμοια όνειρα στα νοτιοανατολικά σύνορά μας», είπε.