Για το καλύτερο ή το χειρότερο, βρισκόμαστε σε μια περίοδο ιστορίας όπου η τεχνολογία, η καινοτομία και η βιομηχανία βγαίνουν μπροστά σαν να μην υπάρχει αύριο. Είναι εύκολο για μένα να ξεχάσω πόσο διαφορετικός είναι ο κόσμος στον οποίο ζω τώρα, σε σύγκριση με αυτόν στον οποίο γεννήθηκα. 1942: Στάλινγκραντ, Ελ Αλαμέιν, Μίντγουεϊ οι υπολογιστές και η ψηφιακή εποχή ήταν στο μέλλον. το αεροπλάνο turbojet ήταν τριών ετών. το πρώτο κινητό τηλέφωνο τέσσερα χρόνια μακριά? το έργο ατομικής βόμβας του Μανχάταν μόλις άρχισε. και για κάθε ζωντανό άτομο τότε, τρία είναι ζωντανά τώρα. Στα 78 χρόνια από τότε – σχεδόν μια ζωή – ο ρυθμός της εφεύρεσης ήταν μια έντονη βιασύνη. Δεν ήταν πάντα έτσι. Η ιστορία μας λέει στιγμές που η επιστημονική έρευνα και η τεχνολογική επινοητικότητα σχεδόν σταμάτησαν. Εδώ είναι τρεις από αυτές τις εποχές.
Κατάρρευση της Εποχής του Χαλκού
Η πιο διάσημη από αυτές τις περιπτώσεις είναι πιθανώς η «Κατάρρευση της Εποχής του Χαλκού», γύρω στο 1200 π.Χ. (ή ακριβώς το 1177 π.Χ., «η εποχή του πολιτισμού κατέρρευσε», σύμφωνα με τον ιστορικό Eric Cline, όταν οι λεγόμενοι «θαλάσσιοι λαοί» εισέβαλαν στην Αίγυπτο) . Πριν από αυτή την εποχή, ο κόσμος της Εποχής του Χαλκού άνθισε και αναπτύχθηκε στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή. Και έπειτα, μέσα σε μερικές δεκαετίες, οι πολιτισμοί του Παλαιού Κόσμου ανέβηκαν. Σχεδόν όλες οι μεγάλες πόλεις της Εποχής του Χαλκού των Μινωίων, των Μυκηναίων, των Τρώων, των Χετταίων και των Βαβυλωνίων καταστράφηκαν, οι περισσότερες από τη φωτιά – οι αρχαιολόγοι δείχνουν μαυρισμένα στρώματα συντριμμιών. Το εμπόριο ουσιαστικά σταμάτησε. Το γράψιμο εξαφανίστηκε ως επί το πλείστον (για να αναβιώσει πολύ αργότερα, περίπου το 750 π.Χ., επιτρέποντας την εγγραφή των επώνων της οδύσσειας και της Οδύσσειας μετά από τέσσερις αιώνες προφορικής μετάδοσης).
Τι προκάλεσε αυτήν τη συγκριτικά ξαφνική, εκτεταμένη κατάρρευση; Πιθανώς μια τέλεια καταιγίδα γεγονότων – ξηρασία, κλιματική αλλαγή, υπερπληθυσμός, ασθένεια – οι ιστορικοί το συζητούν εδώ και δεκαετίες. Για αυτό που αξίζει, η ψήφος μου για την εγγύτητα: οι διαδρομές εμπορίου κασσίτερου κόπηκαν από γκρουπ. Χωρίς κασσίτερο, χωρίς χάλκινο (κασσίτερος + χαλκός), χωρίς νέα όπλα, που οδηγούν σε οικονομία κρίσης. (Ο χαλκός ήταν άφθονος στην Κύπρο, εξ ου και το όνομα, ενώ η πηγή του κασσίτερου είναι ακόμη υπό συζήτηση.)
Σκοτεινα ΧΡΟΝΙΑ
Πολύ αργότερα, ο δυτικός κόσμος πέρασε από έναν άλλο λόξυγκ, τους Σκοτεινούς χρόνους, γνωστούς και ως τον Πρώιμο Μεσαίωνα, μετά την πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Η μάθηση επέζησε μόνο από το «δέρμα των δοντιών μας», σύμφωνα με τα λόγια του αείμνηστου ιστορικού Kenneth Clark, του οποίου η σειρά Πολιτισμού BBC του 1969 παρουσίασε τον Ken Burns και όλα τα άλλα ιστορικά τηλεοπτικά ντοκιμαντέρ. αξίζει να το παρακολουθήσετε. Σύμφωνα με τον υπολογισμό του Clark, απομακρυσμένα ιρλανδικά μοναστήρια τον έκτο και έβδομο αιώνα κράτησαν τη φλόγα του πολιτισμού να καίγεται. (Είναι τώρα μια άποψη μειοψηφίας. Οι περισσότεροι ιστορικοί δίνουν περισσότερη πίστη σε Αραβούς μελετητές που επικεντρώθηκαν στη Βαγδάτη κατά τη Χρυσή Εποχή του Ισλάμ. Οι προσπάθειές τους εξασφάλισαν την επιβίωση των έργων Ελλήνων και Ρωμαίων φιλοσόφων και εφευρέτες, μέσω της κατοχής των Umayyad 700 ετών της Ιβηρικής χερσονήσου. Πολύ λίγη σχέση με τους χριστιανούς μοναχούς στην Ιρλανδία.)
Παράσταση του 13ου αιώνα των μελετητών του χαλιφάτου των Αββασιτών, Yahya ibn Vaseti, («Zeresh». Δημόσιος τομέας. Μέσω της Wikipedia)
Αντιστροφή 12ου αιώνα
Στη συνέχεια, υπήρχε μια περίεργα σύγχρονη περίοδος 40 ετών, όταν, μακριά, αρκετοί αποσυνδεδεμένοι πολιτισμοί γύρισαν την πλάτη τους σε επιστημονική περιέργεια και έρευνα. Εξετάστε τρία άσχετα γεγονότα που έλαβαν χώρα μεταξύ 1100 και 1150 μ.Χ .: (1) Στο μεσαιωνικό Kaifeng της Κίνας, η πιο εξελιγμένη μηχανική συσκευή μέχρι τότε, το αστρονομικό ρολόι του Su Song, καταστράφηκε. (2) Στη Γαλλία, ο ελεύθερος στοχαστής Peter Abelard του Πανεπιστημίου του Παρισιού δέχθηκε επίθεση από τον St Bernard του Clairvaux, τον τύπο που κήρυξε την καταστροφική Δεύτερη Σταυροφορία. (3) Στη Βαγδάτη, η επίθεση του φιλόσοφου μυστικιστή Al-Ghazali στη μάθηση ήταν (αναμφισβήτητα) υπεύθυνη για την αρχή του τέλους της «Χρυσής Εποχής» του Ισλάμ επιστημονικής έρευνας.
Το αστρονομικό ρολόι του Su Song, που σχεδιάστηκε το 1877 ανά σύγχρονες περιγραφές, μέσω του John Christianen. (Δημόσιος τομέας. Μέσω της Wikipedia.)
Παρ ‘όλα αυτά τα εμπόδια, η ανθρώπινη ικανότητα καινοτομίας και εφεύρεσης επέζησε και άνθισε, φέρνοντας τη μια επανάσταση μετά την άλλη: εκτύπωση, βιομηχανική, μηχανική, ηλεκτρική, ψηφιακή και – πολύ κοντά – AI και cybernetics.
Αναρωτιέμαι αν ο αντι-επιστημονισμός της εποχής μας θα προκαλέσει την επόμενη κατάρρευση;