Εάν δεν είναι δυνατή η καλή επίλυση του κυπριακού προβλήματος, ίσως θα μπορούσε να επανεξεταστεί η παλιά ιδέα του διαμερίσματος. Αυτή η ιδέα δεν πέτυχε στο παρελθόν, αλλά ποια ιδέα μπορεί να επιτύχει στην επίτευξη μιας κυπριακής ανακάλυψης; Κανένας δεν έχει εργαστεί μέχρι τώρα για περισσότερες από έξι δεκαετίες.
Η Jane Hall Lute, ο προσωρινός ειδικός σύμβουλος της Κύπρου του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, Antonio Gutierrez, θα επιστρέψει στο νησί αυτό το Σαββατοκύριακο. Έχει προγραμματιστεί να ξεκινήσει την Κυριακή το δεύτερο γύρο εξερεύνησής της για μια ανεπίσημη σύνοδο κορυφής πέντε + ένα στην Κύπρο. Η δουλειά είναι δύσκολη. Οι πλευρές έχουν διαφορετικές προσδοκίες από μια τέτοια σύνοδο κορυφής. Η Τουρκία και οι Τουρκοκύπριοι λένε με απόλυτη σαφήνεια ότι δεν θα μιλήσουν για ομοσπονδία που αποδείχθηκε ανεφάρμοστη στις συνομιλίες από τη δεκαετία του 1970 και θα μπορούσε να πάει σε μια τέτοια συνάντηση για να συζητήσει ένα ψήφισμα δύο κρατών, ενώ οι Ελληνοκύπριοι λένε ότι δεν θα συζητούσε τίποτε άλλο παρά ένα ομοσπονδιακό ψήφισμα.
Θα μπορούσαν να συμφιλιωθούν αυτές οι δύο εντελώς ασύμβατες θέσεις; Πιθανότατα δεν απαιτείται διπλωμάτης αλλά ένας μάγος για να το επιτύχει. Η ελληνοκυπριακή ηγεσία, ούτως ή άλλως, έχει ήδη αρχίσει να φλερτάρει με την ιδέα του διαχωρισμού του κυπριακού προβλήματος μεταφέροντας την ιδέα ότι σε αντάλλαγμα για τους Τούρκους να θέσουν τον Βαρόσα υπό προσωρινή διοίκηση του ΟΗΕ και να επιτρέψουν στους Ελληνοκύπριους να επιστρέψουν στην πόλη-φάντασμα που εγκατέλειψαν μετά η τουρκική επέμβαση του 1974, το αεροδρόμιο Ercan – το πρώην Timbo – ενδέχεται να ανοίξει ξανά στη διεθνή αεροπορία σύμφωνα με τον κανόνα των Ηνωμένων Εθνών. Τόσο η Βαρόσα όσο και η Έρκαν θα παραμείνουν μέρος του τουρκοκυπριακού εδάφους εν αναμονή τελικής διευθέτησης.
Γιατί η ελληνοκυπριακή ηγεσία εξετάζει μια τέτοια κίνηση, η οποία πράγματι συμπεριλήφθηκε σε πολλά πακέτα οικοδόμησης εμπιστοσύνης – η πιο σοβαρή κατά τη διάρκεια της φινλανδικής θητείας της προεδρίας της ΕΕ περισσότερο από μια δεκαετία πριν – που κατέρρευσε ως επί το πλείστον με ένα επίμονο «oxi» (όχι) απάντηση από την ελληνοκυπριακή πλευρά; Μπορεί να υπάρχουν τόνοι πιθανότητας. Αλλά επιτρέψτε μου να αναφέρω το πιο εξέχον.
Με την υποστήριξη ή τη στήριξη από την Άγκυρα, οι Τουρκοκύπριοι στην πορεία προς την τελευταία προεδρική ψηφοφορία πήραν ένα άνευ προηγουμένου βήμα και όχι μόνο δήλωσαν την πρόθεσή του να ανοίξει το Varosha υπό τον κανόνα του για την επανεγκατάσταση των ιδιοκτητών των περιφερειών πριν από το 1974, αλλά και άνοιξε μια λεωφόρο και επέτρεψε στους ανθρώπους να απολαύσουν τις διάσημες παραλίες Varosha. Η ιδιοκτησία των περισσότερων ακινήτων της περιοχής εξακολουθεί να είναι αμφισβητήσιμη, αλλά όμως έγινε σαφές ότι τα δικαιώματα των πρώην ιδιοκτητών, καθώς και των ενοικιαστών, θα προστατεύονταν.
Σε αντίθεση με άλλους ανθρώπους που μετανάστευσαν από τη Βόρεια Κύπρο μετά την τουρκική επέμβαση, οι πρώην κάτοικοι του Βαρόσα δεν αποζημιώθηκαν από την ελληνοκυπριακή κυβέρνηση, καθώς οι περισσότεροι από αυτούς ήταν αρκετά εύποροι για να μην ζητήσουν κυβερνητική υποστήριξη. Έχουν περάσει δεκαετίες και παραμένουν η πιο οργανωμένη ομάδα «προσφύγων», πολιτικά πολύ δραστήρια και ικανή. Για κάποιο χρονικό διάστημα, οι περισσότεροι άνθρωποι σε αυτήν την ομάδα λένε ότι νοιάζονταν λιγότερο για το χρώμα της σημαίας που φέρει πάνω από τις ιδιότητές τους και, εάν επιτρέπεται, μπορεί να επιστρέψουν και να εγκατασταθούν υπό τουρκική κυριαρχία.
Εάν ένας σημαντικός αριθμός Ελληνοκυπρίων επέστρεφε για να ζήσει υπό την τουρκοκυπριακή σημαία, συμπεριλαμβανομένης της ελληνοκυπριακής επιβολής της οικονομικής και πολιτικής απομόνωσης του τουρκοκυπριακού κράτους, θα υποστούν σοβαρό πλήγμα.
Δεύτερον, εάν η Κύπρος μιλά με αυτόν τον τρόπο ή ο άλλος δεν μπορεί να αναβιώσει, ιδίως ενόψει του γεγονότος ότι στις καταρρέουσες συνομιλίες στο Crans Montana το καλοκαίρι του 2017, στις οποίες συμφωνήθηκαν όλα τα αιτήματα της ελληνοκυπριακής πλευράς και όπου ο Τουρκοκύπριος Νίκος Ο Αναστασιάδης πέταξε την πετσέτα και έφυγε λέγοντας ότι δεν μπορούσε να παραδώσει μια συμφωνία κατανομής εξουσίας στο λαό του, ότι η αναγνώριση του τουρκικού κράτους μπορεί να γίνει πιθανότητα, τουλάχιστον μεταξύ χωρών με στενότερους δεσμούς με την Τουρκία.
Το Varosha είναι μια πόλη-φάντασμα από το 1974. Έγινε μια περιοχή στην κατεστραμμένη κατάστασή της, με καταρρέουσες υποδομές και υποδομές. Ωστόσο, εάν μπορεί να συμφωνηθεί η ιδέα να σταματήσει το άνοιγμα του Βαρόσα υπό τον τουρκοκυπριακό κανόνα, να τεθεί υπό προσωρινή διοίκηση του ΟΗΕ σε αντάλλαγμα για το άνοιγμα της διεθνούς κυκλοφορίας από τον Ερτσάν, τότε αυτό μπορεί να είναι η αρχή της οικοδόμησης ενός κοινού μέλλοντος. Ναι, ένα μέλλον χτισμένο πάνω σε ερείπια. Αρχικά, η τουρκοκυπριακή πλευρά απέρριψε αυτήν την πρόταση, η οποία δεν παρουσιάστηκε επίσημα. Ωστόσο, εάν οι Ελληνοκύπριοι βελτιώσουν αυτήν την προσφορά για να συμπεριλάβουν το λιμάνι της Αμμοχώστου και να ανοίξουν και στη διεθνή κυκλοφορία, πιθανώς θα ήταν μια χρυσή ευκαιρία για τη λήψη ορισμένων σημαντικών μέτρων για την επίτευξη μιας κυπριακής συμφωνίας.
Αντί να συζητάμε για να μοιραστούμε τις πιθανότητες, ίσως θα ήταν καλύτερο να μοιραστείτε τους πόρους. Ένα τέτοιο πακέτο θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνει τη δημιουργία μιας ad-hoc επιτροπής ή μιας κοινής εταιρείας που είναι συνδεδεμένη με τον ΟΗΕ για την καλύτερη δυνατή χρήση των πλούτων υδρογονανθράκων στο νησί.
Είναι ο Αναστασιάδης τόσο έξυπνος; Μπορούν οι Τουρκοκύπριοι να πάρουν ένα τέτοιο χέρι για αμοιβαία συνεργασία;
Νέες ελπίδες μπορεί να αναπτυχθούν από τα ερείπια του Βαρόσα…
Σημείωση: Την επόμενη εβδομάδα, δεν θα μπορέσω να γράψω καθώς θα διαχειρίζομαι μια εβδομαδιαία ηλεκτρονική διάσκεψη για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης στην Τουρκία.