Οι τρεις τομείς αβεβαιότητας της εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας
Η Τουρκία ξεκίνησε το 2021 με μια πολυάσχολη ατζέντα σε θέματα εξωτερικών υποθέσεων. Τα κύρια ζητήματα εξωτερικής πολιτικής μπορούν να χωριστούν σε τρία κεφάλαια.
Ένα κεφάλαιο είναι οι σχέσεις του με τις ΗΠΑ. Τα αρχεία σε αυτό το κεφάλαιο περιλαμβάνουν την αγορά της Τουρκίας του ρωσικού κατασκευασμένου συστήματος αεροπορικής άμυνας S-400, τον αποκλεισμό του από τη συμπαραγωγή των υπερ-μαχητών F-35 και κυρώσεις που θα επιβληθούν στην Τουρκία. Υπάρχουν επίσης δύο ακόμη ζητήματα: το αίτημα της Τουρκίας για την έκδοση του Fethullah Gulen, ο οποίος πιστεύει ότι είναι ο πρωταγωνιστής πίσω από την απόπειρα στρατιωτικού πραξικοπήματος του Ιουλίου 2016 και μια δικαστική διαδικασία των ΗΠΑ εναντίον της τουρκικής κρατικής τράπεζας Halkbank για το ρόλο της στην παράκαμψη των αμερικανικών κυρώσεων για το Ιράν. Δεν είναι σαφές εάν ο εκλεγμένος Πρόεδρος Joe Biden θα χρησιμοποιήσει αυτά τα δύο τελευταία αρχεία για να ασκήσει μεγαλύτερη πίεση στην Τουρκία.
Η Ουάσιγκτον και η Άγκυρα συνεργάζονται και αντιμετωπίζουν ο ένας τον άλλον σε διάφορες πτυχές της συριακής κρίσης. Παραδοσιακά, η κυβέρνηση των ΗΠΑ υποστηρίζει σθεναρά την κουρδική υπόθεση, είτε στο Ιράκ είτε στη Συρία. Όσον αφορά τους Κούρδους στην Τουρκία, η Ουάσινγκτον κάνει διάκριση μεταξύ εκείνων που δεν καταφεύγουν στη βία και του Εργατικού Κόμματος Κουρδιστάν (PKK), το οποίο αναφέρεται ως τρομοκρατική οργάνωση.
Οι δύο χώρες συνεργάζονται για να κρατήσουν τον Μπασάρ Άσαντ εκτός της συνταγματικής διαδικασίας της Συρίας και, στο Ιντλίμπ, οι ΗΠΑ υποστηρίζουν την πολιτική της Τουρκίας να σταματήσει την πρόοδο των δυνάμεων της συριακής κυβέρνησης. Για να κάνει την κατάσταση πιο περίπλοκη, η Άγκυρα, ενώ έλαβε την υποστήριξη της Ουάσιγκτον, συνεργάζεται επίσης με τη Ρωσία – τουλάχιστον θεωρητικά – στην εφαρμογή μιας πολιτικής αποσυγκέντρωσης στην επαρχία.
Κατά τη διάρκεια της προεδρικής εκστρατείας, ο Μπάιντεν χρησιμοποίησε μια σκληρή αφήγηση εναντίον του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, αλλά ο τρόπος με τον οποίο θα χειριστεί το αρχείο της Τουρκίας δεν έχει ακόμη αναλυθεί. Η μόνη ελπίδα που μπορεί να έχει η Άγκυρα είναι ότι, ως έμπειρος πολιτικός, ο Μπάιντεν θα θυμάται το κόστος της περαιτέρω ώθησης της Τουρκίας στην πλευρά της Ρωσίας.
Το δεύτερο κεφάλαιο της ατζέντας εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας για το 2021 αφορά τις περίπλοκες σχέσεις της με τη Ρωσία. Στη Συρία και τη Λιβύη, αυτές οι δύο χώρες συνεργάζονται αφενός και υποστηρίζουν αντίθετες πλευρές από την άλλη. Η Τουρκία βοήθησε την κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας (GNA) που υποστηρίζεται από τον ΟΗΕ εναντίον των δυνάμεων του Khalifa Haftar, οι οποίες υποστηρίχθηκαν από τους μισθοφόρους της ρωσικής ομάδας Wagner. Μια στρατιωτική ισορροπία φαίνεται να εξελίσσεται στη χώρα αφού οι δυνάμεις του GNA κατέλαβαν πολλές πόλεις στη δυτική Λιβύη. Εάν αυτή η σχετική σταθερότητα θα μπορούσε να παγιωθεί, μπορεί να οδηγήσει σε μια δημοκρατική διαδικασία για την επανένωση της χώρας. Ωστόσο, δεν υπάρχει ακόμη φως στο τέλος της σήραγγας.
Ο Μπάιντεν έχει χρησιμοποιήσει μια σκληρή αφήγηση εναντίον του Ερντογάν, αλλά πώς θα χειριστεί το αρχείο της Τουρκίας δεν έχει ακόμη αναλυθεί.
Yasar Yakis
Παρά το περίπλοκο αυτό υπόβαθρο, η Ρωσία έχει επιδέξει επιδέξια μια πολιτική που οδηγεί μια σφήνα μεταξύ Τουρκίας και ΝΑΤΟ. Μπορεί να διατηρήσει αυτήν την πολιτική το 2021 και μετά.
Ένα νέο αρχείο άνοιξε επίσης μεταξύ Τουρκίας και Ρωσίας λόγω της σύγκρουσης Αζερίων-Αρμενίων. Η Ρωσία θα προτιμούσε να μην δει την Τουρκία να εμπλέκεται σε μια περιοχή που θεωρεί τη δική της αυλή. Ωστόσο, δεν μπορούσε να αγνοήσει πλήρως την ισχυρή υποστήριξη της Άγκυρας στο Αζερμπαϊτζάν στις στρατιωτικές συγκρούσεις στα τέλη του περασμένου έτους. Η Τουρκία έχει βάλει το πόδι της στην πόρτα. Θα πρέπει να περιμένουμε και να δούμε αν θα είναι σε θέση να το διατηρήσει εκεί.
Το τρίτο κεφάλαιο είναι οι προβληματικές σχέσεις της Τουρκίας με τις ευρωπαϊκές χώρες, τόσο όσον αφορά την ΕΕ όσο και το Συμβούλιο της Ευρώπης. Η διαδικασία ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ βρίσκεται σε πάγωμα.
Όσον αφορά το Συμβούλιο της Ευρώπης, η Τουρκία ανακοίνωσε προκλητικά την τελευταία εβδομάδα του Δεκεμβρίου ότι δεν θα εφαρμόσει την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στην περίπτωση του Selahattin Demirtas, του φυλακισμένου πρώην συμπροέδρου των κουρδικών λαών. «Κόμμα Δημοκρατίας (HDP). Αυτό έρχεται σε πλήρη αντίθεση με το άρθρο 90 του τουρκικού συντάγματος, το οποίο ορίζει ότι: «Σε περίπτωση σύγκρουσης μεταξύ των διεθνών συμφωνιών και του τουρκικού νόμου, υπερισχύουν οι διατάξεις των διεθνών συμφωνιών». Η Τουρκία προσέθεσε έτσι μια νέα διαμάχη στον κατάλογό της για τα δικαστικά ζητήματα με την Ευρώπη.
Επίσης στον ευρωπαϊκό φάκελο, μια άλυτη σύγκρουση που έχει απομείνει από πέρυσι είναι η εξερεύνηση της ενέργειας στην ανατολική Μεσόγειο. Η Ελλάδα και η Κύπρος προέτρεψαν την ΕΕ να επιβάλει απαγόρευση πωλήσεων όπλων στην Τουρκία, αλλά η σύνοδος του μπλοκ στις αρχές Δεκεμβρίου αρνήθηκε να συμμορφωθεί με αυτό το αίτημα και αντ ‘αυτού έβαλε την μπάλα στο δικαστήριο του ΝΑΤΟ. Αυτή η αναβολή ισχύει έως την εαρινή σύνοδο κορυφής της Βόρειας Ατλαντικής συμμαχίας.
Υπήρξαν δυσαρεστημένες φωνές που λένε ότι η Τουρκία έχει καταστεί ευθύνη για τη διατλαντική κοινότητα. Η εκτίμηση της διοίκησης Μπάιντεν θα είναι κρίσιμη για τον τρόπο χειρισμού του τουρκικού φακέλου. Καμία χώρα δεν είναι απαραίτητη στην ευρωατλαντική κοινότητα, αλλά η Τουρκία δεν είναι ασήμαντος παράγοντας στην ισορροπία Ανατολής-Δύσης.
Χρειάζεται μια σωστή αξιολόγηση για το πού πρέπει να τοποθετηθεί η Τουρκία στις σχέσεις της μεταξύ της Ατλαντικής κοινότητας και της Ρωσίας.
- Ο Yasar Yakis είναι πρώην υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας και ιδρυτικό μέλος του κυβερνώντος κόμματος AK. Twitter: @yakis_yasar
Αποποίηση ευθυνών: Οι απόψεις που εκφράζονται από συγγραφείς σε αυτήν την ενότητα είναι δικές τους και δεν αντικατοπτρίζουν απαραίτητα την άποψη των Arab News