Ο αγωγός EastMed θα παρακάμψει την Κύπρο;
by Dr. Charles Ellinas
Ο ελληνικός και ο κυπριακός τύπος αφθονούν με ειδήσεις και αρνήσεις ότι έχει προκύψει ένα νέο σχέδιο για τον πολυσυζητημένο αγωγό φυσικού αερίου EastMed. Η ελληνική εφημερίδα Καλός ισχυρίστηκε ότι ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Πρόεδρος της Αιγύπτου Αιγύπτιος Πρόεδρος Αμπντέλ-Φατάχ Ελ-Σίσι συζήτησαν πρόσφατα ένα νέο σχέδιο που θα περιλαμβάνει αλλαγή διαδρομής για τον αγωγό.
Αντί να πάει στην Κύπρο, θα πήγαινε από το Ισραηλινό πεδίο αερίου Leviathan κατευθείαν στην Αίγυπτο. Από εκεί θα συνέχιζε στην ξηρά προς τα σύνορα Αιγύπτου-Λιβύης, από όπου θα κατευθυνόταν υποθαλάσσια στην Κρήτη, περνώντας από τις πρόσφατα οριοθετημένες Ελληνο-Αιγυπτιακές ΑΟΖ, και έπειτα μέσω της Ελλάδας στην Ευρώπη. Αυτό θα ενίσχυε το χέρι της Αιγύπτου στο να γίνει ο περιφερειακός κόμβος φυσικού αερίου.
Μια τέτοια εξέλιξη θα άφηνε την Κύπρο σε άκρη και με μειωμένη επιρροή, εξηγώντας έτσι την έντονη ανταπόκριση της Λευκωσίας στα νέα.
Υπάρχει ήδη σε ισχύ μια διακυβερνητική συμφωνία που υπογράφηκε τον Ιανουάριο του 2020 από τον πρωθυπουργό του Ισραήλ Μπέντζαμιν Νετανιάχου, τον Πρόεδρο της Κύπρου Νίκο Αναστασιάδη και τον Μητσοτάκη – αλλά όχι την Ιταλία – που εγκρίνει τον αγωγό EastMed με βάση την αρχική ιδέα, για να περάσει από το Ισραήλ μέσω της Κύπρου, στην Κρήτη και στην ηπειρωτική Ελλάδα και από εκεί στην Ιταλία.
Επιπλέον, υπάρχει ήδη ένας αγωγός μεταφοράς φυσικού αερίου από το Ισραήλ στην Αίγυπτο, στο πλαίσιο συμφωνίας για την προμήθεια 85 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων φυσικού αερίου ετησίως (bcm / έτος) για μια περίοδο 15 ετών στον αιγυπτιακό όμιλο Dolphinus. Και, τον Ιανουάριο, η Chevron ανακοίνωσε ότι θα επενδύσει σε έναν νέο υποθαλάσσιο αγωγό μεταξύ των ισραηλινών πόλεων Ashdod και Ashkelon, ώστε να αυξήσει τις εξαγωγές αερίου Leviathan στην Αίγυπτο.
Την περασμένη εβδομάδα, ο αιγυπτιακός υπουργός πετρελαίου, Tareq El Molla, επισκέφθηκε το Ισραήλ και συμφώνησε με τον ισραηλινό αντιπρόσωπό του, Yuval Steinitz, να συνεργαστεί για μια διακυβερνητική συμφωνία για την κατασκευή ενός άλλου υπεράκτιου αγωγού φυσικού αερίου από το πεδίο φυσικού αερίου Leviathan προς την Αίγυπτο εγκαταστάσεις υγροποίησης, με το ΥΦΑ προς εξαγωγή στην Ευρώπη. Αυτή δεν είναι μια νέα ιδέα. Βρίσκεται στο τραπέζι από την ανακάλυψη του Leviathan και μοιάζει με το σχέδιο εξαγωγής φυσικού αερίου Αφροδίτης στα εργοστάσια ΥΦΑ της Αιγύπτου.
Θα λειτουργήσουν αυτά τα σχέδια;
Έτσι, το νέο σχέδιο για το EastMed φαίνεται να είναι μια άλλη παραλλαγή των συνεχιζόμενων συζητήσεων για την εξεύρεση τρόπων για να διευκολυνθεί κυρίως η εξαγωγή ισραηλινού φυσικού αερίου. Ή μήπως η Vema παρεξήγησε τι προτείνεται; Η Vema αναφέρει ότι, αφού το αέριο φτάσει στην Αίγυπτο, οι αερομεταφορείς ΥΦΑ θα μπορούν τότε να μεταφέρουν το αέριο μέσω ενός «εικονικού» αγωγού είτε στην Αλεξανδρούπολη είτε αλλού, με τελικό προορισμό στην Ευρώπη ». Αυτό περιγράφει το σχέδιο που συμφωνήθηκε μεταξύ του El Molla και του Steinitz. Αυτά είναι δύο διαφορετικά έργα. Ως εκ τούτου, η απάντηση του εκπροσώπου της κυπριακής κυβέρνησης ότι «τα σχέδια στη διαδρομή EastMed δεν έχουν αλλάξει», μπορεί να είναι σωστή.
Αλλά ας βάλουμε το νέο σχέδιο στο πλαίσιο, αν φυσικά υπάρχει τέτοιο σχέδιο. Πρώτον, είναι εφικτό, αλλά δεν είναι εμπορικά βιώσιμο. Είναι εφικτό τεχνικά, καθώς τα υποθαλάσσια του στοιχεία δεν είναι πλέον σε εξαιρετικά βαθιά νερά, όπως θα συνέβαινε με την αρχική διαδρομή. Το βάθος νερού μεταξύ Κύπρου και Κρήτης φτάνει περίπου τα 3000 μέτρα, καθιστώντας την εγκατάσταση και τη λειτουργία ενός αγωγού φυσικού αερίου υπό τέτοιες συνθήκες τεχνικά δύσκολη.
Παρακάμπτει επίσης την περιοχή των μη καθορισμένων ΑΟΖ μεταξύ της Κύπρου και της Κρήτης, την οποία η Τουρκία ισχυρίζεται ότι αποτελεί μέρος της υφαλοκρηπίδας της μέσω της αμφισβητούμενης και μη αναγνωρισμένης θαλάσσιας συμφωνίας με τη Λιβύη. Από την άλλη πλευρά, παρόλο που η νέα διαδρομή περνά από περιοχές που καλύπτονται από τη συμφωνία ΑΟΖ-Αίγυπτος-Ελλάδα, εξακολουθεί να διέρχεται από περιοχές που αμφισβητούν η Τουρκία και η Λιβύη – ακόμη και ισχυρίζονται – βάσει της συμφωνίας τους.
Όμως, παρόλο που είναι εφικτό, η νέα διαδρομή παραμένει εμπορικά μη βιώσιμη προς το παρόν και για τουλάχιστον όσο οι παγκόσμιες τιμές φυσικού αερίου παραμένουν χαμηλές.
Το κόστος του φυσικού αερίου που παράγεται στο Leviathan εκτιμάται ότι είναι περίπου 4 $ / mmbtu, προτού εισέλθει σε αγωγό, και φυσικά υψηλότερο από τη στιγμή που φτάνει στην Αίγυπτο. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η σύμβαση Dolphinus κοστίζει περίπου 6 $ / mmbtu. Αφού πρέπει να πληρώσετε για το πρόσθετο κόστος του αγωγού από την Αίγυπτο στην Ευρώπη, μέσω της Ελλάδας, η τιμή του φυσικού αερίου που φθάνει στην Ευρώπη θα πρέπει να είναι πολύ υψηλότερη, πιθανώς πλησιέστερη στα 8 $ / mmbtu για να καταστεί το έργο εμπορικά βιώσιμο. Οι τρέχουσες τιμές φυσικού αερίου στον κόμβο TTF της Ευρώπης είναι περίπου 5,50 $ / mmbtu.
Ως αποτέλεσμα, το αέριο που μεταφέρεται στην Ευρώπη μέσω αγωγού είτε μέσω του αρχικού είτε μέσω του νέου συστήματος θα είναι πολύ ακριβό για να προσελκύσει αγοραστές. Το εμπόριο φυσικού αερίου στην Ευρώπη πραγματοποιείται από εταιρείες που βασίζονται σε εμπορικά ζητήματα και κέρδη και όχι από την πολιτική.
Επιπλέον, οι μεγάλες νέες εισαγωγές φυσικού αερίου έρχονται σε αντίθεση με τη συζήτηση που διεξάγεται επί του παρόντος στην Ευρώπη σχετικά με το μέλλον του φυσικού αερίου, μετά τις δεσμεύσεις της Πράσινης Συμφωνίας για μείωση των εκπομπών κατά 55% έως το 2030 και καθαρή μηδέν έως το 2050. Οι νέοι κανονισμοί της ΕΕ για η δημιουργία ενός πλαισίου για τη διευκόλυνση των βιώσιμων επενδύσεων έχει αφήσει το φυσικό αέριο εντελώς εκτός των μελλοντικών ενεργειακών σχεδίων της Ευρώπης.
Παρόλο που η συζήτηση συνεχίζεται, οι προβλέψεις της ΕΕ δείχνουν μείωση της κατανάλωσης φυσικού αερίου κατά 25% σε 30% έως το 2030. Αυτό καθιστά δύσκολο να δούμε πώς θα μπορούσαν να πετύχουν οι αγωγοί εξαγωγής φυσικού αερίου από την Ανατολική Μεσόγειο στην Ευρώπη – δεν είναι πλέον συμβατά με τα μελλοντικά ενεργειακά σχέδια και τους στόχους της κλιματικής αλλαγής της Ευρώπης.