«Φοβάμαι ότι δεν βλέπω τον Ερντογάν να« παγώνει »τις σχέσεις του με τη Ρωσία. Πρόκειται για μια μεγάλη πρόκληση και τεράστιο συντριβή τρένων στη γωνία », λέει ο Kirisci.
Ο διακεκριμένος Τούρκος ακαδημαϊκός Kemal Kirisci έχει εργαστεί επίμονα για ειρηνική συνεργασία και φιλία μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, όταν κατείχε την έδρα Jean Monnet στην Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση στο Πανεπιστήμιο Bogazici στην Κωνσταντινούπολη, συμμετείχε στην προσπάθεια της Τουρκίας να γίνει μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ αποδέχτηκε το σχέδιο επανένωσης της Κύπρου με την υποστήριξη των Ηνωμένων Εθνών.
Το 2013 έγινε διευθυντής του Κέντρου των Ηνωμένων Πολιτειών και του έργου Τουρκίας στην Ευρώπη στο Ίδρυμα Brookings στην Ουάσιγκτον, μια θέση που κατείχε για επτά χρόνια. Τώρα, ως ανώτερος συνεργάτης του Brookings, παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και τη νέα στροφή μετά την αναβίωση των διερευνητικών συνομιλιών την περασμένη Δευτέρα.
Η Ελλάδα και η Τουρκία έχουν ξαναρχίσει διερευνητικές συνομιλίες μετά από σχεδόν πέντε χρόνια παύσης. Πιστεύετε ότι υπάρχει ένας δρόμος προς τις δύο χώρες που συμφωνούν σε ένα κοινώς αποδεκτό «σύνολο διαφορών» που θα παραπεμφθεί στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης πράγματι υπάρχει ή θα συνεχιστούν οι τρέχουσες διερευνητικές συζητήσεις για άλλα 15 χρόνια;
Νομίζω ότι είναι ένα πολλά υποσχόμενο βήμα όσο μπορεί να είναι ένα πολύ προκαταρκτικό και επισφαλές. Οι προηγούμενοι γύροι, αν δεν κάνω λάθος, ξεκίνησαν μετά τη διάσημη συμφωνία του Ελσίνκι τον Δεκέμβριο του 1999 για την επέκταση του καθεστώτος υποψήφιας για ένταξη στην ΕΕ στην Τουρκία. Μία από τις προϋποθέσεις που εντάσσονται σε αυτήν τη συμφωνία ήταν ότι η Ελλάδα και η Τουρκία επιλύουν τις διμερείς διαφορές / συγκρούσεις τους με την επιλογή να μεταβούν τελικά στη Χάγη. Και οι δύο πλευρές συμφώνησαν ή προτιμούσαν να επιλύσουν αυτές τις διαφορές διμερώς μέσω διαλόγου. Έχω συναντήσει σχόλια που υποδηλώνουν ότι αυτή τη φορά αυτές οι διαφορές πρέπει να επιλυθούν μέσω νομικής διαδικασίας. Ωστόσο, πιστεύω ότι και οι δύο πλευρές ενδέχεται να διστάζουν να το κάνουν για εγχώριους πολιτικούς λόγους. Το καλύτερο αποτέλεσμα θα ήταν αν αυτές οι συνομιλίες θα μπορούσαν να καθιερώσουν την πρακτική, δεν θα πω μάθηση, αλλά ενοποιώντας για να ζήσετε με το «σύνολο διαφορών» που αναφέρεστε. Είναι μια ψηλή σειρά, ειδικά σε μια εποχή που το καρότο της ΕΕ δεν είναι καθόλου εκεί και αντίθετα υπάρχει ένα ραβδί. Αλλά όπως είπε ο Τσώρτσιλ, «Το σαγόνι-σαγόνι είναι πάντα καλύτερο από τον πόλεμο-πόλεμο».
Πόσο πιθανό είναι ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να συνάψει συμφωνίες με πιο μετριοπαθή κόμματα πριν από τις προεδρικές εκλογές του 2023; Μπορεί να κερδίσει ξανά αγνοώντας τους μετριοπαθείς;
Πρόσφατες εξελίξεις και συναντήσεις που έχει με πολιτικούς που προέρχονται από τον Μίλι Γκόρους (National Outlook) και οι προσπάθειες απομάκρυνσης του Meral Aksener, του ηγέτη του IYI (Good Party), μακριά από το μπλοκ της αντιπολίτευσης, υποδηλώνουν ότι διερευνά τις δυνατότητες αντικατάστασης του τρέχοντος η συμμαχία συνεργάζεται με άλλους. Αναγνωρίζει ότι η Τουρκία αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα οικονομικού και κράτους δικαίου που πρέπει να αντιμετωπιστούν, αλλά ταυτόχρονα ανησυχεί επίσης για την παραμονή στην εξουσία. Το σύστημα που έχει φέρει στην Τουρκία έχει, κατά μία έννοια, ένα δικό της στόχο: Πρέπει να κερδίσετε 50% + 1 ψήφο. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν πώς μειώνονται οι αξιολογήσεις έγκρισής του και η απόδοση του AKP σε αυτές τις δημοσκοπήσεις μειώνεται. Τέλος, έχω ακούσει επίσης ότι υπάρχουν αυξανόμενες τάσεις στις τάξεις του AKP σχετικά με τον συνεργάτη του συμμαχίας. Κρεμαστά πάνω από το κεφάλι του είναι το παλιό καλό σπαθί των Δαμοκλών – [the threat] που διαχωρίζουν τα πάρτι από το AKP, Gelecek [Future Party, led by Ahmet Davutoglu] και DEVA [Democracy and Progress Party led by Ali Babacan], μπορεί να προσελκύσει έναν αυξανόμενο αριθμό μελών του AKP, εκτός εάν αποστασιοποιηθεί από τον εθνικιστή του εταίρο το MHP. Εάν μπορεί να το κάνει αυτό, αυτό θα εξασθενίσει σημαντικά μια ήδη αδύναμη αντιπολίτευση. Είναι μια πολύ βυζαντινή πολιτική που επικεντρώνεται στη διατήρηση.
Ο Τζο Μπάιντεν κράτησε κάποια απόσταση από τον Ερντογάν όταν ήταν αντιπρόεδρος και κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης Ομπάμα-Μπάιντεν, μετά το πραξικόπημα του 2016, υπήρξε κάποια καθυστέρηση στην έκφραση υποστήριξης των ΗΠΑ για τον Τούρκο Πρόεδρο.
Έχετε δίκιο ότι υπάρχει μια μακρόχρονη μνησικακία απέναντι στις ΗΠΑ για το ότι δεν στάθηκε πίσω από την Τουρκία όταν πραγματοποιήθηκε η απόπειρα πραξικοπήματος, κάπως όπως η Ρωσία. Άκουσα πώς υπήρχαν εκείνοι στις ΗΠΑ και την ΕΕ που επέλεξαν να καθίσουν στο φράχτη. Η αίσθηση μου είναι ότι [the then secretary of state] Ο Τζον Κέρι έφτασε σε ισορροπία στη Μόσχα όταν συνέβη. Υπήρξε μια αποτυχία να κατανοήσουμε τη σοβαρότητα μιας κατάστασης που εκτυλίσσεται σε ένα πλαίσιο σημαντικής πικρίας στις σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας που προέκυψε από την επίσκεψη του Ερντογάν στο DC μερικούς μήνες νωρίτερα και στη συνέχεια τη θέση που έλαβε ο Ομπάμα κατά τις διαμαρτυρίες του Πάρκου Gezi. Όλα αυτά συνέβησαν σε φόντο συμφιλίωσης μεταξύ Πούτιν και Ερντογάν, ακολουθούμενη από την αποφασιστική κίνηση του Πούτιν, επέκτεινε την υποστήριξή του στον Ερντογάν καθώς ξεκίνησε η απόπειρα πραξικοπήματος.
Τι θα ζητούσε ο Ερντογάν από τις ΗΠΑ σε αντάλλαγμα εάν παγώσει την εξελισσόμενη σχέση του με τη Ρωσία, καθώς η Ουάσινγκτον επιμένει ότι θα κάνει η Άγκυρα;
Φοβάμαι ότι δεν βλέπω τον Ερντογάν να «παγώνει» τις σχέσεις του με τη Ρωσία. Αυτή είναι μια μεγάλη πρόκληση και τεράστια συντριβή τρένων στη γωνία. Δεν νομίζω ότι ούτε ο Μπάιντεν θα αναβοσβήνει. Είναι ένα «παιχνίδι κοτόπουλου» à la James Dean! Νομίζω ότι βρισκόμαστε σε μεγάλη διασταύρωση όσον αφορά τις σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας. Αυτό ισχύει επίσης για τις σχέσεις της Τουρκίας με τη «Δύση» εν γένει. Ειλικρινά πιστεύω ότι αυτό θα εξαρτηθεί από το πώς ξετυλίγονται οι σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας, ειδικά επίσης με την Ελλάδα. Ως εκ τούτου, οι διερευνητικές συνομιλίες είναι πολύ περισσότερο από τη διαχείριση ή την επίλυση ενός «συνόλου διαφορών».