Τα οικονομικά προβλήματα της Τουρκίας και η πολιτική αλλαγή στην Ουάσινγκτον προκάλεσαν μια «εξισορρόπηση» της εξωτερικής πολιτικής της χώρας μακριά από τον επιθετικό και μαχητικό λόγο, ο Σινάν Ουλγκάν, ένας μελετητής στο Carnegie Europe στις Βρυξέλλες και πρόεδρος του Κέντρου Οικονομικών και Εξωτερικών με έδρα την Κωνσταντινούπολη. Η δεξαμενή σκέψης πολιτικής (EDAM), λέει στην Καθημερινή σε μια συνέντευξη.
Παρόλο που είναι βέβαιο ότι «η σταδιακή μετατροπή της Τουρκίας σε περιφερειακή δύναμη είναι πράγματι μη αναστρέψιμη», ο Ουλγκάν πιστεύει ότι ο ισλαμισμός «θα βρίσκεται σε παρακμή» τα επόμενα χρόνια.
Ερωτηθείς για διαφορές με την Αθήνα, λέει ότι η Άγκυρα θα ήταν πρόθυμη να αναζητήσει προσφυγή στη Χάγη, αναγνωρίζοντας, ωστόσο, ότι κάτι τέτοιο θα απαιτούσε «κάποια σύγκλιση με την Ελλάδα» σχετικά με τη φύση αυτών των διαφορών.
Η Τουρκία βρίσκεται σε διαδικασία επανεκτίμησης της εξωτερικής της πολιτικής τώρα που ο Joe Biden βρίσκεται στον Λευκό Οίκο; Θα προσπαθήσει να ενεργήσει ως σύμμαχος των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ, ενώ θα συνεχίσει να επιδιώκει τον στόχο του να καθιερωθεί ως περιφερειακή δύναμη;
Θα ήταν ασφαλές να υποθέσουμε ότι η φιλοδοξία της Τουρκίας να τοποθετηθεί ως περιφερειακή δύναμη είναι εδώ για να μείνει. Υπάρχει ωστόσο μια επανεξισορρόπηση της εξωτερικής της πολιτικής από την πιο αποφασιστική και μαχητική ρητορική του περασμένου έτους. Αυτό οφείλεται εν μέρει στην οικονομική κατάσταση στο εσωτερικό, εν μέρει από την αλλαγή της διοίκησης στην Ουάσινγκτον, αλλά και από τώρα μια πιο ρεαλιστική εκτίμηση των πιθανών επιπτώσεων της Τουρκίας στην περιοχή της.
Ποιοι είναι οι κύριοι παίκτες που αμφισβητούν την έκδοση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για το μέλλον της Τουρκίας; Έχουν καμία πιθανότητα το 2023 ή ο Πρόεδρος Ερντογάν εξακολουθεί να έχει ισχυρή υποστήριξη και να κρατάει όλα τα χαρτιά;
Ο ηγετικός αγώνας είναι στην πραγματικότητα αρκετά ανοιχτός. Το αποτέλεσμα των εκλογών του 2023 απέχει πολύ από το προκαθορισμένο. Υπάρχουν πολλοί πολιτικοί ηγέτες, συμπεριλαμβανομένου του Meral Aksener, της προέδρου του κεντρικού δεξιού κόμματος IYI, του Ekrem Imamoglu, του δημάρχου της Κωνσταντινούπολης, καθώς και του Mansur Yavas, του δημάρχου της Άγκυρας, που επί του παρόντος ψηφίζει κοντά και μερικές φορές καλύτερα από τον Ερντογάν ο ίδιος. Σύμφωνα με τα τελευταία αποτελέσματα δημοσκοπήσεων που δημοσίευσε ο Turkiye Raporu, η υποστήριξη του κυβερνώντος συνασπισμού AKP-MHP είναι κάτω στο 45% με την αντιπολίτευση στο 55%. Η βασική ψήφος του κυβερνώντος ΑΚΡ είναι χαμηλότερη στο 26,5% (προτού διανεμηθούν οι αποφάσεις). Επομένως, θα ήταν δίκαιο να πούμε ότι ο Ερντογάν αντιμετωπίζει μια δύσκολη μάχη ενόψει των κρίσιμων εκλογών του 2023.
Μήπως η πρόσφατη επιστολή από τους θαυμαστές εκφράζει ανησυχία για τον «εξισλαμισμό» του στρατού μια αρνητική πράξη εναντίον του Προέδρου Ερντογάν που θα οδηγήσει σε σοβαρές επιπτώσεις;
Δεν θα υπάρξουν σοβαρές επιπτώσεις από την επιστολή των ναυάρχων. Τη στιγμή της γραφής, όλοι οι θαυμαστές έχουν ελευθερωθεί. Προφανώς, η διαφορά με το παρελθόν είναι ότι αυτοί ήταν όλοι συνταξιούχοι θαυμαστές και η δήλωσή τους έπρεπε να εξεταστεί στο πλαίσιο της ελευθερίας της έκφρασης.
Είναι η τουρκική οικονομία σε επισφαλή θέση ή μπορεί να αντέξει καταιγίδα;
Η τουρκική οικονομία αντιμετωπίζει δυσκολίες. Αλλά η φύση της δυσκολίας είναι διαφορετική από για παράδειγμα την προηγούμενη κρίση της Ελλάδας. Το πρόβλημα της Τουρκίας δεν είναι η έλλειψη ανάπτυξης ή μια κρίσιμη δημοσιονομική ισορροπία, αλλά μάλλον η επιστροφή σε μια σταθερή υψηλή ανάπτυξη. Ο κύριος λόγος είναι η μακροοικονομική κακοδιαχείριση που επέτρεψε στον πληθωρισμό να γίνει ανεξέλεγκτο και να εξαντληθούν τα συναλλαγματικά αποθέματα. Επί του παρόντος, η Τουρκία έχει διψήφιο πληθωρισμό στο 16%. Ταυτόχρονα, τα καθαρά αποθεματικά της Κεντρικής Τράπεζας της Δημοκρατίας της Τουρκίας είναι αρνητικά με έλλειμμα σχεδόν 60 δισεκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ. Επομένως, η Τουρκία θα πρέπει να υιοθετήσει πολιτικές σχεδιασμένες για τη μείωση του πληθωρισμού και επίσης να συσσωρεύσει ξένα αποθέματα. Αυτό ουσιαστικά σημαίνει μέτρα λιτότητας, τα οποία θα είναι δύσκολα για την κυβέρνηση, ειδικά ενόψει των εκλογών του 2023. Ωστόσο, η συμμετοχή στην εκλογική πολιτική μπορεί να αποσταθεροποιήσει το νόμισμα και κατά συνέπεια τις οικονομικές ισορροπίες.
Είναι η σταδιακή μετατροπή της Τουρκίας σε περιφερειακή δύναμη μη αναστρέψιμη και ανεξάρτητη από το μέλλον του Προέδρου Ερντογάν; Θα μπορούσαμε, ίσως, να δούμε μια σταδιακή συγχώνευση του κοσμικού και του ισλαμισμού σε ένα σύστημα διακυβέρνησης;
Τείνω να πιστεύω ότι η σταδιακή μετατροπή της Τουρκίας σε περιφερειακή δύναμη είναι πράγματι μη αναστρέψιμη. Υπάρχουν κοσμικές τάσεις όπως το επίπεδο του ΑΕγχΠ, οι ανθρώπινοι πόροι και η ικανότητα του κράτους, ο ακτιβισμός της εξωτερικής πολιτικής, τα επιτεύγματα ανθρωπιστικής βοήθειας και η αυξανόμενη στρατιωτική τεχνολογία και δυνατότητές του. Αυτό που μπορεί να αλλάξει είναι πώς η Τουρκία είναι διατεθειμένη να αξιοποιήσει αυτήν την εξουσία. Τα τελευταία χρόνια, η Τουρκία έχει δοκιμάσει την πρόταση να οδηγήσει μόνη της μια φιλόδοξη πολιτική. Μια εναλλακτική προσέγγιση θα βασίζεται σε έναν επαναπροσδιορισμό του εθνικού συμφέροντος της Τουρκίας περισσότερο σύμφωνα με την πραγματική θέση της Τουρκίας στην κοινότητα των δυτικών εθνών. Υπό αυτήν την έννοια, ο ισλαμισμός είναι μια τάση που θα βρίσκεται σε παρακμή στο μέλλον της Τουρκίας.
Τι πραγματικά ζητά η Τουρκία από την Ελλάδα; Σύμφωνα με μια άποψη, η Άγκυρα επεκτείνει πάντα τις αξιώσεις της σε ολόκληρη τη συνοριακή περιοχή από την Κύπρο έως τη Θράκη, θέτοντας νέες διαφωνίες στο τραπέζι με τον τελικό στόχο να ελέγξουμε το ήμισυ του Αιγαίου, το ήμισυ της Κύπρου και να επηρεάσουμε σε μεγάλο βαθμό την περιοχή της Θράκης. Είναι σωστή ανάγνωση ή θα λέγατε ότι είναι μάλλον άδικο;
Αυτό είναι μάλλον άδικο. Οι περισσότεροι Τούρκοι πολιτικοί γνωρίζουν τη ματαιότητα τέτοιων τύπων υπερβολικών στόχων. Ωστόσο, ταυτόχρονα, πολλοί Τούρκοι πιστεύουν ότι η διεθνής κοινότητα δεν είναι δίκαιη όσον αφορά τις διαφορές της Τουρκίας με την Ελλάδα και ιδιαίτερα σε σχέση με την Κύπρο. Υπάρχει γενικά μια διμερής συναίνεση στην Τουρκία ότι οι Τουρκοκύπριοι αξίζουν πλήρως ένα διαφορετικό αποτέλεσμα που θα τους επιτρέψει να απολαμβάνουν τις ελευθερίες οποιουδήποτε σύγχρονου κράτους. Εάν αυτό δεν μπορεί να συμβεί με βάση την αμοιβαία αναγνώριση της πολιτικής ισότητας των δύο κοινοτήτων στο νησί, τότε θα πρέπει τουλάχιστον να διερευνηθούν εναλλακτικά αποτελέσματα. Όσον αφορά την Ελλάδα, η τουρκική άποψη είναι ότι παραμένει πλήθος διμερών προβλημάτων που πρέπει να αντιμετωπιστούν. Αλλά προφανώς η μόνη πλατφόρμα για την επίλυση αυτών των προβλημάτων είναι οι διπλωματικές διαπραγματεύσεις. Παρά τα αρνητικά σχόλια, η Τουρκία δεν αντιτίθεται στη μεταφορά ορισμένων από αυτές τις διαφορές στα διεθνή δικαστήρια. Αλλά ακόμη και αυτό το βήμα απαιτεί κάποια σύγκλιση με την Ελλάδα, τουλάχιστον όσον αφορά τη φύση αυτών των διαφορών και τους νομικούς κανόνες που θα υποβληθούν στο δικαστήριο.