Ο πρώην βοηθός υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ για τους ενεργειακούς πόρους Francis Fannon (r) και ο υπουργός Ενέργειας της Κύπρου Γιώργος Λακκοτρύπης μιλούν στον Τύπο κατά τη διάρκεια συνάντησης της Τεχνικής Ομάδας 3 + 1 (Κύπρος, Ελλάδα, Ισραήλ και ΗΠΑ) για υπεράκτιο πετρέλαιο και φυσικό αέριο επιχειρήσεις στη Λευκωσία, στις 5 Φεβρουαρίου 2020. [Yiannis Kourtoglou/Reuters]
Η διοίκηση του Μπάιντεν θα «διατηρήσει έναν βαθμό συνέχειας» στην πολιτική των ΗΠΑ για την ανάπτυξη μιας ισχυρής ενεργειακής αγοράς στη Νότια και Ανατολική Μεσόγειο, σύμφωνα με τον πρώην βοηθό υπουργό για τους ενεργειακούς πόρους Φρανκ Φανόν, ο οποίος ήταν μια από τις κινητήριες δυνάμεις πίσω από την Ελλάδα – Τριμερής εταιρική σχέση Κύπρου-Ισραήλ.
Σε συνέντευξη με την Καθημερινή, ο πρώην αξιωματούχος, ο οποίος μίλησε στο διαδικτυακό συνέδριο Athens Energy Dialogues την Τετάρτη, παρέχει αμερικανική υποστήριξη για την ανάπτυξη πόρων φυσικού αερίου στην περιοχή, αλλά δεν σχολιάζει τις γεωπολιτικές προκλήσεις της εκμετάλλευσης νέων καταθέσεων αερίου ή το σχέδιο αγωγών EastMed, στο οποίο η Ελλάδα είναι βασικός παράγοντας.
Οι ΗΠΑ «προωθούσαν με συνέπεια την ανάπτυξη της περιφερειακής αγοράς φυσικού αερίου, η οποία θα μπορούσε να περιλαμβάνει τον πιθανό αγωγό EastMed μαζί με άλλες επιλογές», λέει, επισημαίνοντας τη συμμετοχή των αμερικανικών εταιρειών, οι οποίες, προσθέτει, δεν ελέγχονται από την αμερικανική κυβέρνηση.
Η Fannon αναγνωρίζει τις δυνατότητες της Ελλάδας ως πολλά υποσχόμενου ενεργειακού κόμβου και την πρόοδο που έχει σημειωθεί σε μια σειρά έργων ορόσημων (οι αγωγοί IGB, TAP και EastMed, καθώς και η πλωτή μονάδα αποθήκευσης και επαναεριοποίησης [FSRU] έξω από την παράκτια πόλη της Αλεξανδρούπολης στη βόρεια Ελλάδα), αλλά προειδοποιεί ότι αυτό είναι ένα δύσκολο έργο που απαιτεί «υψηλού επιπέδου κυβερνητική δέσμευση, ισχυρή διπλωματική εργασία και επιτακτικές φορολογικές ρυθμίσεις για την προσέλκυση κεφαλαίων και τεχνικών ομάδων». Λέει επίσης ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να γίνει κόμβος υδρογόνου.
Πώς βλέπετε τις προτεραιότητες της διοίκησης του Joe Biden στον ενεργειακό τομέα σε σύγκριση με την προηγούμενη διοίκηση;
Η κυβέρνηση του Μπάιντεν φαίνεται να έχει θέσει την αλλαγή του κλίματος ως την κεντρική οργανωτική αρχή για πολλές από τις προτεραιότητές τους, συμπεριλαμβανομένης της ενέργειας. Η προηγούμενη διοίκηση αύξησε την ασφάλεια καθώς η οργανωτική της αρχή και η ενέργεια έπαιξαν σημαντικό ρόλο καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες έγιναν ο μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου και φυσικού αερίου στον κόσμο. Είδαμε ότι η ενέργεια θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως πληρεξούσιος για άλλα θέματα εξωτερικής πολιτικής και ενθάρρυνε την ανάπτυξη περιφερειακών αγορών ενέργειας, ειδικά στην Ανατολική Μεσόγειο. Είναι ακόμη νωρίς για τη διοίκηση του Μπάιντεν. Έχουμε ήδη δει να κάνουν τονική αλλαγή και αυτό είναι όπως θα έπρεπε. Ωστόσο, πιστεύω ότι θα αναγνωρίσουν πώς η ενεργειακή συνεργασία μπορεί να δημιουργήσει ένα φωτοστέφανο σε άλλους τομείς όπως η ενίσχυση της πολιτικής σταθερότητας και θα διατηρήσει έναν βαθμό συνέχειας.
Πραγματοποιήθηκε συνάντηση στις 28 Ιανουαρίου μεταξύ των υπουργών Ενέργειας επτά χωρών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και της Ανατολικής Μεσογείου, κατά την οποία διερεύνησαν τρόπους στήριξης της εφαρμογής του αγωγού φυσικού αερίου EastMed. Η αμερικανική κυβέρνηση μέχρι στιγμής ήταν λιγότερο ενθουσιασμένη για το έργο, γιατί είναι αυτό;
Η κυβέρνηση των ΗΠΑ υποστήριξε εξαιρετικά τις θετικές ενεργειακές εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο. Είμαστε στην ευχάριστη θέση να βλέπουμε ότι οι αμερικανικές εταιρείες έχουν διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην ανακάλυψη των πεδίων φυσικού αερίου και συνέχισαν να αυξάνουν τις επενδύσεις τους στην περιοχή ακόμη και ενόψει μιας παγκόσμιας πανδημίας που συρρικνώνει τις επενδύσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου κατά 30%. Υποστηρίζουμε με συνέπεια την ανάπτυξη της περιφερειακής αγοράς φυσικού αερίου, η οποία θα μπορούσε να περιλαμβάνει τον πιθανό αγωγό EastMed μαζί με άλλες επιλογές. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ δεν ελέγχει τις εταιρείες μας. Ως εκ τούτου, προωθούμε μια ελεύθερη, δίκαιη και ανοιχτή αγορά και πιστεύουμε ότι οι συμμετέχοντες στην αγορά είναι στην καλύτερη θέση να μεταφέρουν το προϊόν τους σε αγοραστές.
Ήσασταν παρόντες και έπαιξες σημαντικό ρόλο στην υπουργική συνάντηση 3 + 1 μεταξύ των υπουργών Ενέργειας Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ και ΗΠΑ. Ποιοι είναι οι στόχοι αυτής της πρωτοβουλίας; Πόσο σημαντικό είναι για την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ και ποια μέτρα πρέπει να ληφθούν για να προχωρήσουμε;
Το 3 + 1 ήταν ευρύτερο από την ενέργεια και περιλάμβανε τις πολιτικές διαστάσεις και την ασφάλεια. Είχα την τιμή να παίξω ρόλο στην καθοδήγηση του ενεργειακού πυλώνα εκ μέρους του υπουργού Εξωτερικών. Αναζητήσαμε στον ενεργειακό πυλώνα για να διευκολύνουμε την ανάπτυξη μιας τότε νεοαποκτηθείσας περιφερειακής αγοράς. Δημιουργήσαμε χώρους συνεργασίας και συγκροτήσαμε σχέδια τεχνικού έργου σε επίπεδο υπουργείων σε όλες τις χώρες βάσει των προσδιορισμένων αναγκών τους. Για παράδειγμα, οι ΗΠΑ οδήγησαν τον κόσμο στην υπεράκτια παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου. Φέραμε τους τεχνικούς μας εμπειρογνώμονες από το Υπουργείο Εσωτερικών για να συνεργαστούμε με τους συναδέλφους τους σχετικά με την περιβαλλοντική διαχείριση και ασφάλεια. Αναλάβαμε παρόμοια προγράμματα για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Το 3 + 1 θεωρήθηκε καλά από όλες τις χώρες και πιστεύω ότι θα αντέξει προς τα εμπρός.
Ποια είναι η θέση σας σχετικά με τον αγωγό Nord Stream II, που φαίνεται να πλησιάζει στην ολοκλήρωση, και για το οποίο οι ΗΠΑ έχουν δεσμευτεί να επιβάλουν κυρώσεις στις εταιρείες που εμπλέκονται στην εφαρμογή του;
Στις ΗΠΑ, το NS2 αντιμετωπίζει συντριπτική διμερής αντιπολίτευση. Το Κογκρέσο, μέσω νομοθεσίας, έχει κατευθύνει το εκτελεστικό τμήμα να επιβάλει κυρώσεις. Σύμφωνα με αυτήν την κατεύθυνση, έχουμε λάβει πολλές ενέργειες και σταματήσαμε το έργο. Ένας σχεδόν ολοκληρωμένος αγωγός δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί. Δεδομένης της συνεχιζόμενης ισχυρής διμερούς αντιπολίτευσης, το NS2 θα μπορούσε να είναι ένα πραγματικό λανθάνον πλεονέκτημα.
Πώς βλέπετε την πρόοδο των κρίσιμων έργων για τη διαφοροποίηση των πηγών στις οποίες συμμετέχει η Ελλάδα, όπως το IGB, το EastMed και το FSRU Αλεξανδρούπολη;
Η Ελλάδα έχει σημειώσει τεράστια πρόοδο σε αυτά και σε άλλα έργα. Σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, η Ελλάδα έχει αναλάβει δράση για να πραγματοποιήσει το όνειρο που μοιράζονται πολλές άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο – για να γίνει ενεργειακός κόμβος. Αυτό δεν είναι εύκολο. Χρειάζεται υψηλού επιπέδου κυβερνητική δέσμευση, ισχυρή διπλωματική εργασία και συναρπαστικές φορολογικές ρυθμίσεις για την προσέλκυση κεφαλαίων και τεχνικών ομάδων. Το έχω δει από πρώτο και έχω την τιμή να συνεργαστώ με Έλληνες αξιωματούχους και άλλους από την περιοχή για να προωθήσω αυτό το όραμα.
Πριν από περίπου ένα χρόνο, η Chevron, η δεύτερη μεγαλύτερη ιδιωτική εταιρεία πετρελαίου στον κόσμο, ανέλαβε τις μετοχές της Noble Energy στο Ισραήλ και την Κύπρο. Πώς πιστεύετε ότι αυτό θα επηρεάσει την επιλογή νέων διαδρομών εξαγωγής από την Ανατολική Μεσόγειο;
Η επένδυση της Chevron είναι σημαντική για μερικούς λόγους. Πρώτον, η Covid δημιούργησε μια εκδήλωση καταστροφής της ζήτησης μία φορά σε εκατό χρόνια, η οποία με τη σειρά της μείωσε τις παγκόσμιες επενδύσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου περίπου 30%. Η απόφαση και ο χρόνος του Chevron να αποκτήσει το Noble για τη θέση του στο Ανατολικό Μεντ είναι ένδειξη εμπιστοσύνης στη γεωλογική προοπτική και την πολιτική σταθερότητα της περιοχής. Δεύτερον, η Chevron είναι μια ολοκληρωμένη εταιρεία πετρελαίου με μεταγενέστερες και μεσαίες επιχειρήσεις σε όλο τον κόσμο. Περιμένω απόλυτα ότι θα αξιοποιήσουν την παγκόσμια εμπειρογνωμοσύνη τους για να καθορίσουν τις βέλτιστες οδούς εξαγωγής όσον αφορά την αξιοπιστία, την ασφάλεια, τις περιβαλλοντικές επιδόσεις και τα οικονομικά.
Λαμβάνοντας υπόψη τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της Ελλάδας – για παράδειγμα τον ήλιο και τη θάλασσα – πιστεύετε ότι το υδρογόνο θα μπορούσε να είναι μια σοβαρή προοπτική για την ενεργειακή αυτονομία της χώρας;
Το υδρογόνο έχει πολλές υποσχέσεις για πολλές περιπτώσεις χρήσης και μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικούς θετικούς μετασχηματισμούς με την πάροδο του χρόνου. Η παραγωγή υδρογόνου σε πράσινο (από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας) ή μπλε (από φυσικό αέριο με δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα) βρίσκεται ακόμη υπό ανάπτυξη, ειδικά σε κλίμακα, και τα οικονομικά θα ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό ανάλογα με την τοποθεσία. Η Ελλάδα μπορεί πράγματι να έχει τη δυνατότητα να γίνει οικονομία υδρογόνου. Ωστόσο, θα πρότεινα ότι εάν συνέβαινε αυτό, τότε η Ελλάδα θα μπορούσε να βασιστεί στα σημερινά της θεμέλια και να γίνει κόμβος υδρογόνου στην περιοχή.