Ilksoy Aslım
[email protected]
Σύνδεση
Η εντολή που θεσπίστηκε στο νησί με το ψήφισμα αριθ. 186 των Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) για την Κύπρο στις 4 Μαρτίου 1964 συνεχίζεται σε μεγάλο βαθμό σήμερα. Σε αυτό το άρθρο, θα προσπαθήσουμε να εξηγήσουμε τους όρους υπό τους οποίους ελήφθη η απόφαση που ελήφθη στον ΟΗΕ και την επίδρασή της στην επόμενη περίοδο. Η πρώτη απόφαση που λήφθηκε στον ΟΗΕ είναι σαφές ότι ούτε η Δημοκρατία της Τουρκίας θα ανταποκριθεί σε όλες τις προσδοκίες της τουρκοκυπριακής ηγεσίας. Η Τουρκία είχε προσπαθήσει να πάρει το μέγιστο που μπορεί να πάρει στις συνθήκες αυτής της περιόδου. Όταν το Κυπριακό δεν είχε επιλυθεί στη Διάσκεψη του Λονδίνου, το Μακάριο έφερε στον ΟΗΕ και έφτασε σε διεθνές επίπεδο. Το κείμενο που δημοσιεύθηκε σήμερα στη διεθνή διάσταση του προβλήματος κατά τη συζήτηση του πρώτου μέρους του δεύτερου μέρους θα δημοσιευθεί τον Απρίλιο αποκάλυψε διαφορές στις προσεγγίσεις, ειδικά μεταξύ της Δημοκρατίας της Τουρκίας και της τουρκοκυπριακής ηγεσίας εκείνη την εποχή.
Από τη Διάσκεψη του Λονδίνου στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ
Από τις 21 Δεκεμβρίου 1963, λόγω των συγκρούσεων στο νησί για να σταματήσει η Τουρκία η αιματοχυσία, ήταν μια έντονη προσπάθεια κινητοποίησης του ΝΑΤΟ και ιδιαίτερα των Ηνωμένων Πολιτειών. Στην πρώτη φάση, το Ηνωμένο Βασίλειο προσπάθησε να φέρει μια δύναμη του ΝΑΤΟ, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών, στο νησί. Ωστόσο, αυτή η απόπειρα αντιμετωπίστηκε με την αντίδραση της Σοβιετικής Ένωσης λόγω του Ψυχρού Πολέμου. Επιπλέον, όταν ο Μακάριος έκρινε σκόπιμο να λύσει το πρόβλημα όχι μέσα στο ΝΑΤΟ, αλλά κάτω από την ομπρέλα του ΟΗΕ όπου βρίσκονται οι κομμουνιστικές χώρες και οι μη ευθυγραμμισμένες χώρες, το ζήτημα μεταφέρθηκε στη Νέα Υόρκη. Όταν αποκαλύφθηκε η πρόθεση του ΟΗΕ να αναλάβει την ευθύνη στο Κυπριακό στη Νέα Υόρκη, ξεκίνησαν διαπραγματεύσεις για το σχέδιο ψηφίσματος. Οι διαπραγματεύσεις είναι τώρα μόνο εγγυητικές χώρες, η Τουρκία δεν είναι μεταξύ Ελλάδας και Ηνωμένου Βασιλείου. Συμμετείχαν επίσης οι δύο υπερδυνάμεις, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Σοβιετική Ένωση. Ενώ ο αριθμός των ενδιαφερόμενων μερών αυξήθηκε ραγδαία, οι μη ευθυγραμμισμένες χώρες ενεργοποιήθηκαν, σχεδόν όλες είχαν προβλήματα μειονοτήτων και πίστευαν ότι το Κυπριακό θα μπορούσε επίσης να επηρεάσει τις εσωτερικές τους υποθέσεις.
Όλες αυτές οι εξελίξεις και οι μακρές διαπραγματεύσεις καθυστέρησαν την ίδρυση της ειρηνευτικής δύναμης του ΟΗΕ. Οι καθυστερήσεις λόγω της εντεινόμενης ζήτησης για την Τουρκία και τις Ηνωμένες Πολιτείες αυξάνουν τις δόσεις της απειλής στρατιωτικής επέμβασης. Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζόνσον στην Τουρκία για να δείξει ότι δραστηριοποιείται στην Κύπρο στις 20 Φεβρουαρίου, έστειλε επιστολή στον Έλληνα πρωθυπουργό Παπανδρέου. Ο Τζόνσον δήλωσε στην επιστολή του ότι ο χρόνος απαιτούσε στενή συνεργασία μεταξύ όλων των συμμάχων για τον τερματισμό της κρίσης. Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ δήλωσε ότι η Ουάσινγκτον δεν προτιμούσε καμία λύση και δεν άσκησε πίεση στα κόμματα. Αντίθετα, οι ΗΠΑ ήθελαν μόνο την αποκατάσταση του νόμου και της τάξης στο νησί, ώστε τα μέρη να βρουν λύση. Ο Τζόνσον είπε ότι ενεργώντας με την ευθύνη της πολιτείας από όλα τα κόμματα, θα έπρεπε να αποτρέψει “την άσκοπη καταστροφή που προκαλούν οι Τουρκοκύπριοι και οι Ελληνοκύπριοι στα άκρα.” Εν συντομία, ο Τζόνσον ζήτησε από τους İnönü και Papandeu να συνεργαστούν για την επίλυση της Κυπριακής κρίσης.
Λαμβάνοντας παρόμοια επιστολή από τον Τζόνσον, ο İnönü έδωσε επίσης φιλικά μηνύματα στην απάντησή του που γράφτηκε στις 25 Φεβρουαρίου και «παρά τις προκλητικές ενέργειες. [Türkiye’nin] Ήθελε ο Πρόεδρος να είναι σίγουρος ότι θα ενεργούσε συναισθηματικά και βιαστικά και δεν θα επέτρεπε καμία ενέργεια. Ωστόσο, η στάση των Τούρκων αξιωματούχων άλλαξε αμέσως μόλις είδαν το σχέδιο ψηφίσματος του ΟΗΕ για την Κύπρο. Για παράδειγμα, ο πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Άγκυρα Χάρε δήλωσε στο μήνυμά του την 1η Μαρτίου ότι δεν ήταν δυνατό για την τουρκική κυβέρνηση να αποδεχτεί το σχέδιο ψηφίσματος στην τρέχουσα μορφή του λόγω της αντίδρασης του κοινοβουλίου και του κοινού. Ως εκ τούτου, η τουρκική κυβέρνηση απαιτούσε από τις ΗΠΑ να προβούν σε δήλωση υπέρ της θέσης της Άγκυρας. Σύμφωνα με τον υπουργό Εξωτερικών Erkin, η παρούσα δεύτερη παράγραφος στο προσχέδιο αναγνώρισε ότι ο Μακάριος ενήργησε για λογαριασμό της κυπριακής κυβέρνησης και νομιμοποίησε ορισμένες ενέργειες όπως η ίδρυση της ελληνοκυπριακής αστυνομικής δύναμης. Επομένως, έπρεπε να γίνουν ορισμένες αλλαγές στη δεύτερη παράγραφο για να αποφευχθούν αυτές.
Από την άλλη πλευρά, ο Έλληνας πρωθυπουργός Παπανδρέου είπε στον Πρέσβη των ΗΠΑ στην Αθήνα Labouisse ότι γνώριζε ότι οι πραγματικοί υποκινητές ήταν κομμουνιστές, αλλά ότι ορισμένες δηλώσεις του διεθνούς Τύπου και των εκπροσώπων της Ουάσινγκτον υποκινούσαν αντι-ΗΠΑ αντιπολίτευση στην Ελλάδα. Σύμφωνα με τον πρωθυπουργό, οι Ηνωμένες Πολιτείες έπρεπε να κάνουν κάτι για να αποτρέψουν αυτά τα λάθη. Σύμφωνα με τον Παπανδρέου, οι ΗΠΑ έδωσαν στον Τουρκοκύπριο ηγέτη Ραούφ Ντενκτάς την ευκαιρία να μιλήσει στα Ηνωμένα Έθνη και να δημιουργήσει χώρο για αυτόν.
Όπως μπορεί να φανεί, η Άγκυρα και η Αθήνα υποστήριξαν την κοινωνία κοντά τους στην Κύπρο και δεν προσπάθησαν να αναπτύξουν πολιτικές για την προστασία της δικοινοτικής δομής της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Διαπραγματεύσεις στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και ψήφισμα 186
Το πρώτο σχέδιο ψηφίσματος στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ προετοιμάστηκε από αξιωματούχους του Ηνωμένου Βασιλείου και των ΗΠΑ. Αυτό το σχέδιο είχε ως στόχο να στείλει μια επείγουσα ειρηνευτική δύναμη στην Κύπρο και να διασφαλίσει την ασφάλεια των Τουρκοκυπρίων, οι οποίοι επηρεάστηκαν ιδιαίτερα από τη σύγκρουση. Επιπλέον, το σχέδιο ψηφίσματος ανέφερε τη βασική διάταξη του Κυπριακού Συντάγματος, το οποίο τονίστηκε ιδιαίτερα από την τουρκοκυπριακή ηγεσία και ότι η κυπριακή κυβέρνηση αποτελείται από δύο κοινότητες. Αναφέρθηκε συγκεκριμένα στο σχέδιο ψηφίσματος ότι η κυπριακή κυβέρνηση ιδρύθηκε με τη συμμετοχή των ελληνοκυπριακών και τουρκοκυπριακών κοινοτήτων. Διαπιστώθηκε στο προσχέδιο ότι η δικοινοτική δομή της Κυπριακής Δημοκρατίας προσπαθούσε να διατηρηθεί. Οι Ελληνοκύπριοι της Τουρκίας απαιτούν κατακριτή συμπεριφορά επειδή δεν βρίσκουν θέση στο νησί του σχεδίου ψηφίσματος Ηνωμένου Βασιλείου-Ηνωμένων Πολιτειών.
Το σχέδιο ψηφίσματος στο οποίο εργάζονται οι εκπρόσωποι του Ηνωμένου Βασιλείου και των ΗΠΑ δεν βρήκε επαρκή υποστήριξη στον ΟΗΕ. Επομένως, το Λονδίνο και η Ουάσινγκτον ξεκίνησαν διαπραγματεύσεις στο πλαίσιο του σχεδίου ψηφίσματος που εκπόνησαν η Βολιβία, η Βραζιλία, η Ακτή του Ελεφαντοστού, το Μαρόκο και η Νορβηγία, που ήταν προσωρινά μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας εκείνη την εποχή.
Οι διαπραγματεύσεις πραγματοποιήθηκαν πίσω από κλειστές πόρτες, εκπονήθηκε σχέδιο που ανταποκρίθηκε στις ελάχιστες προσδοκίες του Μακάριου, καθώς και όλων των μερών, για τη δημιουργία ειρηνευτικής δύναμης του ΟΗΕ. Η πολύ ενεργή δραστηριότητα του ελληνικού λόμπι στις ΗΠΑ ήταν επίσης αποτελεσματική στη διαδικασία λήψης αποφάσεων της Ουάσιγκτον. Παρ ‘όλα αυτά, το ψήφισμα που ενέκρινε το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ στις 4 Μαρτίου 1964 δεν επηρέασε άμεσα τα συμφέροντα των Ηνωμένων Πολιτειών και του Ηνωμένου Βασιλείου. Αν και η ειρηνευτική δύναμη του ΟΗΕ δεν ήταν δύναμη του ΝΑΤΟ, αποτελούταν κυρίως από στρατιώτες από χώρες του ΝΑΤΟ και όχι από το σοβιετικό μπλοκ. Αυτή ήταν η «δεύτερη καλύτερη επιλογή» σύμφωνα με τις ΗΠΑ. Αν και η απόφαση ήταν ένα έγγραφο συναίνεσης στο οποίο ελήφθησαν οι απόψεις της ΕΣΣΔ, πληρούσε σχεδόν όλες τις προσδοκίες των Ηνωμένων Πολιτειών. Επιπλέον, αυτή η απόφαση εμποδίζεται η παρέμβαση της Τουρκίας στην Κύπρο δεν ήταν πόλεμος μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας και παρείχε σταθερότητα.
Αφού αξιολόγησαν τα παραπάνω σημεία, οι αξιωματούχοι των ΗΠΑ υποστήριξαν το ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας με ημερομηνία 4 Μαρτίου, το οποίο ζήτησε τη διαμεσολάβηση για τη διαμόρφωση ειρηνευτικής δύναμης του ΟΗΕ και την εξεύρεση πολιτικής λύσης. Το έργο του Moran περιέγραψε τις αλλαγές στην πολιτική των ΗΠΑ για την Κύπρο και τους λόγους τους. Σύμφωνα με τον Μόραν, οι ΗΠΑ προσπάθησαν να λύσουν το πρόβλημα κάτω από την ομπρέλα του ΝΑΤΟ στη Διάσκεψη του Λονδίνου, αλλά αντιμετώπισαν αντιπολίτευση από τον Μακάριο. Όταν ο Μακάριος υπέβαλε αίτηση στον ΟΗΕ, οι ΗΠΑ υπέβαλαν νέο νομοσχέδιο, ισχυριζόμενοι ότι η κυβέρνηση αποτελείται από μόνο Έλληνες, αμφισβητώντας τη νομιμότητα του Μακάριου και προσπαθώντας να αποτρέψει την ελληνοκυπριακή πρωτοβουλία. Ωστόσο, αυτή η πρωτοβουλία των ΗΠΑ δεν ήταν αρκετά αποτελεσματική ενάντια στους ελιγμούς του Μακάριου. Ως αποτέλεσμα σοβαρής προσπάθειας, οι Ελληνοκύπριοι βρήκαν πολιτική υποστήριξη για τη διατριβή τους μεταξύ μόνιμων και προσωρινών μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας. Ο Μόραν θεώρησε ότι οι Ελληνοκύπριοι είχαν τη μεγαλύτερη υποστήριξη από τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών U Thant. Ο U Thant εντυπωσιάστηκε βαθιά από τα ελληνοκυπριακά επιχειρήματα και έγραψε ένα “Νέο έγγραφο γνώμης για την κατάσταση στην Κύπρο”.
Οι ΗΠΑ υποστήριξαν ενεργά την ταχεία προετοιμασία της ειρηνευτικής δύναμης του ΟΗΕ. Οι ΗΠΑ πρότειναν ότι 2 εκατομμύρια από τα 6 εκατομμύρια δολάρια που απαιτούνται για τη δημιουργία της ειρηνευτικής δύναμης θα πρέπει να καλυφθούν από μόνες τους. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έβαλαν επίσης τα αεροσκάφη τους στην υπηρεσία του ΟΗΕ για τη μεταφορά στρατευμάτων και, χρησιμοποιώντας τις διπλωματικές τους συνδέσεις σε όλα τα επίπεδα, ενθάρρυναν άλλες χώρες να κάνουν στρατιωτικές και οικονομικές συνεισφορές.
Αποτέλεσμα
Το ψήφισμα 186 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ στις 4 Μαρτίου 1964 ελήφθη ως αποτέλεσμα συναίνεσης μεταξύ των μερών. Τα Ηνωμένα Έθνη δεν ήταν απλώς ένας οργανισμός με συμμάχους των ΗΠΑ, όπως το ΝΑΤΟ, αλλά ένας παγκόσμιος οργανισμός με αντιπάλους και ουδέτερους. Το μη ευθυγραμμισμένο κίνημα, του οποίου ήταν τότε η Κυπριακή Δημοκρατία, και οι κομμουνιστικές χώρες υπό την ηγεσία της Σοβιετικής Ένωσης παρείχαν σημαντική υποστήριξη στον Μακάριο. Όπως προαναφέρθηκε, οι μη ευθυγραμμισμένες χώρες βρισκόταν κοντά στις απόψεις του Μακαρίου λόγω των εσωτερικών τους προβλημάτων. Όταν ο Μακάριος έθεσε τις συγκρούσεις στην Κύπρο ως “το πρόβλημα που δημιουργήθηκε από τους αντάρτες που εξεστάτησαν εναντίον της κεντρικής κυβέρνησης”, δεν ήταν έκπληξη το γεγονός ότι υποστηρίχθηκε αυτή η άποψη. Το Σοβιετικό Μπλοκ έδωσε πλήρη υποστήριξη στον Μακάριο όταν αμφιβάλλει ότι η Κυπριακή Δημοκρατία ήθελε να ανατραπεί από το ΝΑΤΟ. Ως αποτέλεσμα, οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των ΗΠΑ, της Σοβιετικής Ένωσης, των μη ευθυγραμμισμένων χωρών και των εγγυητών παρήγαγαν το ψήφισμα 186.
Η Τουρκία είχε ως στόχο να αξιοποιήσει στο έπακρο αυτή τη διαδικασία Σύμφωνα με την απόφαση αριθ. 186 στην Άγκυρα της Τουρκίας, σχετικά με τις διεθνείς συμφωνίες πραγματοποιήθηκε «επιφυλακτική γνώμη». Η απόφαση αυτή προέβλεπε επίσης την ανάπτυξη της ειρηνευτικής δύναμης του ΟΗΕ στην Κύπρο. Και πάλι, ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ όριζε έναν μεσολαβητή για να βρει μια τελική λύση στο Κυπριακό. Ως εκ τούτου, “για τα γεγονότα και τις εξελίξεις στην Τουρκία και την Κύπρο που δίνουν σημασία στο έργο μιας στιγμής πριν από την παραγωγή που υπόκειται στις παραπάνω εκτιμήσεις λαμβάνονται υπόψη όταν το σχέδιο ψηφίσματος [kendisi] Εκφράστηκε από την Άγκυρα.
Η Τουρκία βρήκε θετικό ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, το οποίο χαιρέτισε η Τουρκοκυπριακή ηγεσία. Στο δεύτερο μέρος του καλοκαιριού, η Δημοκρατία της Τουρκίας, μεταξύ άλλων θεμάτων, θα προσπαθήσει να δείξει τις διαφορές στην προσέγγιση μεταξύ της τουρκοκυπριακής ηγεσίας.