Οι σχέσεις μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ είναι πολύ παλιές. Ο Σουλτάνος Μπαγιαζίντ Β, ο κυβερνήτης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, καλωσόρισε τους Εβραίους πρόσφυγες στη Μέση Ανατολή. Η πρωτοβουλία του βοήθησε τους Εβραίους να επιβιώσουν σε μια πολύ δύσκολη περίοδο. Για αυτό το λόγο, οι Εβραίοι ήταν πολύ πιστοί στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Η Τουρκία αναγνώρισε το Ισραήλ για πρώτη φορά το 1949 ως χώρα με την πλειοψηφία των Μουσουλμάνων μετά την ίδρυση του εβραϊκού κράτους του Ισραήλ σε συνεργασία με τη Δύση. Έκτοτε, οι στρατιωτικές, στρατηγικές και διπλωματικές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών έχουν εμβαθύνει. Η στρατηγική εταιρική σχέση μεταξύ των δύο χωρών έπαιξε σημαντικό ρόλο στην αλλαγή της πολιτικής της Μέσης Ανατολής και οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών αναπτύχθηκαν ραγδαία στους τομείς του εμπορίου και του τουρισμού.
Καθώς η Ισραηλινή Πολεμική Αεροπορία άρχισε να εκπαιδεύει στον τουρκικό εναέριο χώρο, οι Ισραηλινοί τεχνικοί άρχισαν να συνεργάζονται στον εκσυγχρονισμό των τουρκικών πολεμικών αεροσκαφών. Οι δύο χώρες συμφώνησαν σε ένα σχέδιο ανταλλαγής υψηλής τεχνολογίας και κατανομής νερού. Εξέφρασαν την ελπίδα ότι το Ισραήλ θα διαδραματίσει ρόλο στον τερματισμό της σύγκρουσης στην Παλαιστίνη.
Αλλά την τελευταία δεκαετία, οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών επιδεινώθηκαν. Οι σχέσεις του Ισραήλ με την Τουρκία έχουν επιδεινωθεί απότομα μετά την επίθεση του Ισραήλ στη Γάζα από το 2008 έως το 2009 και την επίθεση στο τουρκικό πλοίο Mavi Marmara στις 31 Μαΐου 2010, κατά τη διάρκεια της οποίας σκοτώθηκαν 9 άτομα.
Το Ισραήλ ζήτησε συγγνώμη από την Τουρκία το 2013 για το περιστατικό. Αυτό άνοιξε το δρόμο για την ομαλοποίηση των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών, αλλά επί του παρόντος οι εντάσεις μεταξύ των δύο χωρών ξέσπασαν όταν η Τουρκία αποκάλυψε ότι το Ισραήλ πραγματοποιεί ισραηλινές δραστηριότητες πληροφοριών στο Ιράν. Στη συνέχεια πραγματοποίησαν μια μυστική συνάντηση το 2015 για τη σύναψη διπλωματικών σχέσεων, και τον Ιούνιο του 2016, η Τουρκία και το Ισραήλ υπέγραψαν συμφωνία για την ομαλοποίηση των σχέσεων.
Όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες αναγνώρισαν την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Ισραήλ τον Δεκέμβριο του 2017, ο παλαιστινιακός λαός άρχισε να διαμαρτύρεται έντονα εναντίον της. Ισραηλινές δυνάμεις πυροβόλησαν αδιάκριτα για να ξεπεράσουν τις διαμαρτυρίες, σκοτώνοντας 60 Παλαιστίνιους στην πολιορκημένη Γάζα. Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ήταν εξοργισμένος από το περιστατικό και απείλησε να διακόψει τους διπλωματικούς δεσμούς με το Ισραήλ. Χτύπησε τον Πρωθυπουργό Μπέντζαμιν Νετανιάχου, αποκαλώντας το Ισραήλ ρατσιστική χώρα.
Το 2018, ο Ισραηλινός πρέσβης απελάθηκε από την Τουρκία. Σε αντίποινα, το Ισραήλ απέλασε τον Τούρκο Γενικό Πρόξενο από την Ιερουσαλήμ. Αυτά τα περιστατικά έχουν βλάψει σοβαρά τις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών και έχουν επηρεάσει τις εμπορικές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών. Το Ισραήλ ανέστειλε ακόμη και συνομιλίες σχετικά με ένα έργο τουρκο-ισραηλινών αγωγών φυσικού αερίου το 2016, με στόχο την προμήθεια φυσικού αερίου στην Ευρώπη, και άρχισε να χρησιμοποιεί διάφορες τακτικές για τη βελτίωση των σχέσεων με τους εχθρούς της Τουρκίας, Ελλάδα και Ελλάδα.
Από την άλλη πλευρά, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Μπαχρέιν ανακοίνωσαν τη δημιουργία σχέσεων με το Ισραήλ. Σε αυτό, η Τουρκία καθόταν ακίνητη. Στην ταχέως μεταβαλλόμενη γεωπολιτική κατάσταση στη Μέση Ανατολή, ο Πρόεδρος Ερντογάν υπαινίχθηκε να αναπτύξει σχέσεις με το Ισραήλ, αλλά ταυτόχρονα είπε ότι δεν ήταν δυνατόν να υιοθετήσουμε την πολιτική επιθετικότητας του Ισραήλ εναντίον των Παλαιστινίων. Η βάναυση μεταχείριση των Παλαιστινίων από το Ισραήλ είναι απαράδεκτη.
Η άνοδος της Τουρκίας ως περιφερειακής δύναμης στη γεωπολιτική της Μέσης Ανατολής αναγνωρίζεται πλέον από όλες τις χώρες της περιοχής. Από τη Συρία έως τη Λιβύη έως το Ναγκόρνο-Καραμπάχ στο Αζερμπαϊτζάν, έχει ήδη παρατηρηθεί η στρατιωτική ικανότητα της Τουρκίας. Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θέλει να καθιερωθεί ως σημαντικός ηγέτης στον μουσουλμανικό κόσμο. Θέλει να παρουσιαστεί ως νικηφόρος ηγέτης και ηγέτης όπως οι προκάτοχοί του.
Ωστόσο, η μακροχρόνια σχέση της Τουρκίας με το Ισραήλ αποτελεί σημαντικό εμπόδιο. Επειδή πολλές μουσουλμανικές χώρες δεν τους αρέσουν οι στενές σχέσεις της Τουρκίας με το Ισραήλ. Αυτό συμβαίνει λόγω των βάναυσων βασανιστηρίων και των αδιάκριτων δολοφονιών από τις ισραηλινές δυνάμεις κατοχής εναντίον των Παλαιστινίων.
Τα ΗΑΕ θεωρούν την Τουρκία ως τον κύριο αντίπαλο της περιοχής. Η διαμάχη του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου με το Κατάρ για τη διαμάχη με άλλες χώρες ξεκίνησε στις αρχές του μήνα. Το Κατάρ έχει κερδίσει. Σε αυτήν την περίπτωση, οι στενές σχέσεις του Κατάρ με την Τουρκία έχουν χρησιμεύσει ως σημαντικές ρυθμιστικές αρχές. Η Σαουδική Αραβία και οι σύμμαχοί της δεν κατάφεραν να ξεπεράσουν τον αποκλεισμό τριών ενάμισι ετών που επιβλήθηκε στο Κατάρ.
Έπρεπε να διαπραγματευτούν με την κυβέρνηση του Κατάρ χωρίς προφανή λόγο. Αυτό είναι επίσης μια μεγάλη ήττα για τη Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ και γι ‘αυτό τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα προσπαθούν επίσης να την εκδικήσουν στρίβοντας την Τουρκία.
Πρόσφατα, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Μπαχρέιν, το Μαρόκο και το Σουδάν ανακοίνωσαν τη δημιουργία επίσημων σχέσεων με το Ισραήλ. Τώρα θέλουν να οικοδομήσουν στενότερους δεσμούς με το Ισραήλ για να αποτρέψουν την Τουρκία. Στη Λιβύη, τα ΗΑΕ υποστηρίζουν την κυβέρνηση που υποστηρίζεται από τον ΟΗΕ, ενώ τα ΗΑΕ στηρίζουν επίσης τις δυνάμεις του επαναστάτη Στρατηγό Χαφτάρ εκεί. Εν ολίγοις, όπου πηγαίνει η Τουρκία, τα ΗΑΕ αναδύονται επίσης ως αντίπαλός της.
Ο Giorgio Cafiro, Διευθύνων Σύμβουλος της Gulf State Analytics, μια δεξαμενή σκέψης που εδρεύει στην Ουάσινγκτον, δήλωσε ότι στόχος των ΗΑΕ για τη δημιουργία επίσημης σχέσης με το Ισραήλ ήταν να εμποδίσει την Τουρκία. Επειδή τα ΗΑΕ βλέπουν την Τουρκία ως μεγάλη απειλή. Γι ‘αυτό η χώρα θέλει να οικοδομήσει δεσμούς με το Ισραήλ και να δημιουργήσει συμμαχία με αντι-τουρκικές χώρες στη Μέση Ανατολή και την Ανατολική Μεσόγειο, αλλά τα ΗΑΕ γνωρίζουν καλά ότι αυτό δεν θα είναι εύκολο έργο.
Δεδομένων των δραστηριοτήτων των ΗΑΕ και της τρέχουσας γεωπολιτικής κατάστασης, ο Ερντογάν, ως ρεαλιστής ηγέτης, επαναπροσδιορίζει γρήγορα τη θέση της χώρας του στο Ισραήλ. Απομακρύνοντας από τη δημόσια σκληρή κριτική για το Ισραήλ, τώρα έχει λάβει μέτρα για την ομαλοποίηση των σχέσεων με τη χώρα και υπαινίχθηκε την ανάπτυξη σχέσεων με το Ισραήλ και την Τουρκία. Το Ισραήλ έχει ήδη διορίσει νέο πρέσβη στην Τουρκία.
Η Τουρκία και το Ισραήλ ξεκίνησαν συνομιλίες το 2016 για την κατασκευή αγωγού για την προμήθεια φυσικού αερίου στην Ευρώπη μέσω του αγωγού φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου. Ωστόσο, λόγω της επιδείνωσης των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών, οι συνομιλίες για το έργο δεν προχώρησαν. Αντ ‘αυτού, δημιουργήθηκε ένα φόρουμ προμήθειας φυσικού αερίου που ονομάζεται Ismet Pipeline το 2019 με πρωτοβουλία του Ισραήλ και ο αγωγός είχε σημαντικό αντίκτυπο στις διεθνείς σχέσεις της περιοχής.
Το Ισραήλ, η Αίγυπτος, η Παλαιστίνη, η Ιορδανία, η Ελλάδα, η ελληνική κυπριακή διοίκηση και η Ιταλία είναι μέλη του Ismet Forum. Το φόρουμ δημιουργήθηκε για να αποκλείσει την Τουρκία λόγω της επιδείνωσης των σχέσεων με το Ισραήλ. Επιπλέον, στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα δόθηκε καθεστώς παρατηρητή μετά από σύσταση του Ισραήλ. Το Ισραήλ επίσης ανανέωσε τις συμφωνίες προμήθειας φυσικού αερίου με τους εχθρούς της Τουρκίας, Ελλάδα και Ελληνική Κύπρο τον περασμένο Ιούλιο.
Η Τουρκία βρίσκεται υπό πίεση.
Η Τουρκία πιστεύει ότι το φόρουμ ιδρύθηκε για να στερήσει από την Τουρκία τους πόρους φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο. Αυτή η κατάσταση αναγκάζει επίσης την Τουρκία να στραφεί στο Ισραήλ. Τώρα η Τουρκία λέει ότι εάν το έργο κατασκευής αγωγού φυσικού αερίου υλοποιηθεί σύμφωνα με το σχέδιο που ελήφθη το 2016, θα είναι σε θέση να προμηθεύει φυσικό αέριο στην Ευρώπη γρήγορα και με χαμηλό κόστος, αλλά οι Ισραηλινοί εμπειρογνώμονες δεν πιστεύουν ότι το Ισραήλ θα ανταποκριθεί.
Από την άλλη πλευρά, οι ειδικοί πιστεύουν ότι η Τουρκία δεν θα παρεκκλίνει από την πολιτική της στην περιοχή. Ο Masoud Kazin, καθηγητής διεθνούς δικαίου στο Πανεπιστήμιο Yatit της Κωνσταντινούπολης, δήλωσε ότι η Τουρκία δεν φαίνεται να κάνει αλλαγές στην τρέχουσα πολιτική της στην ανατολική Μεσόγειο. Υπό το πρίσμα των όρων του διεθνούς δικαίου και του θαλάσσιου δικαίου, η Τουρκία θα κάνει πλήρη χρήση του δικαιώματός της να ερευνά για αέριο στα ύδατά της εκεί. Ως αποτέλεσμα, η απόσταση μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας θα παραμείνει.
Ο συγγραφέας είναι φοιτητής του πανεπιστημίου Rajshahi. [email protected]