Η Heather A. Conley δεν είναι ξένη για την Ελλάδα, καθώς έκανε ένα σημείο να επισκέπτεται τη χώρα κάθε χρόνο και επίσης συμμετείχε στο Φόρουμ των Δελφών του 2019 – το τελευταίο που πραγματοποιήθηκε πραγματικά στους Δελφούς. Βετεράνος της Ουάσιγκτον, είναι ανώτερη αντιπρόεδρος για την Ευρώπη, την Ευρασία και την Αρκτική και διευθύντρια του Προγράμματος Ευρώπη, Ρωσία και Ευρασία στο Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών (CSIS).
Μίλησε στην Καθημερινή για το νέο κεφάλαιο στην πολιτική των ΗΠΑ, της Ευρώπης και του ΝΑΤΟ που αναμένεται να ανοίξει η κυβέρνηση Μπάιντεν, συμπεριλαμβανομένου του χειρισμού του «μεγάλου ερωτήματος» για το μέλλον της Τουρκίας στη Δυτική Συμμαχία.
Πώς θα χειριστεί ο Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν την Τουρκία;
Ο Πρόεδρος Μπάιντεν έχει ήδη σηματοδοτήσει μια αλλαγή, μια νέα σταθερότητα στη θέση των ΗΠΑ σχετικά με την Τουρκία. Αλλά τώρα, η τουρκική κυβέρνηση προσπαθεί να ξεκινήσει έναν νέο διάλογο με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Πιστεύω ότι οι κυρώσεις S-400 αποτελούν μέρος της αξιολόγησης της Τουρκίας. Εάν επιμένει σε αποφάσεις που αντιβαίνουν στα συμφέροντα των Ηνωμένων Πολιτειών και αν δεν επιθυμεί να αλλάξει αυτές τις αποφάσεις, τότε οι ΗΠΑ θα πρέπει να ενεργήσουν προς το δικό τους συμφέρον – πράγμα που σημαίνει ότι η Τουρκία θα είναι επίσης πιθανό να είναι λιγότερο ασφαλής επειδή οι Ηνωμένες Πολιτείες Τα κράτη και το ΝΑΤΟ δεν θα το υποστήριζαν στρατιωτικά, πολιτικά και οικονομικά. Οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν να εργάζονται πολύ σκληρά για να επανασυνδέσουν την Τουρκία στην ευρωατλαντική κοινότητα. Νομίζω ότι το ερώτημα είναι αν η Τουρκία επιθυμεί να παραμείνει αγκυροβολημένη στην ευρωατλαντική κοινότητα.
Θα ήταν πιο σοφό εάν οι ΗΠΑ και η Ευρώπη υιοθέτησαν μια συντονισμένη προσέγγιση στην Τουρκία;
Το ζήτημα της Τουρκίας είναι σίγουρα μια διατλαντική συνομιλία. Θα ήταν υπέροχο αν μπορούμε να επιτύχουμε μεγαλύτερη ευθυγράμμιση σε αυτήν την πολιτική. Αλλά ειλικρινά η Γαλλία και η Γερμανία βρίσκονται σε πολύ διαφορετικές πλευρές αυτής της εξίσωσης. Όσον αφορά τις ΗΠΑ, νομίζω ότι αυτό που κάναμε χωρίς να αναγνωρίσουμε είναι ότι η πολιτική των ΗΠΑ συγκεκριμένα έκανε αλλαγές και εξισορρόπηση στην περιοχή. Η Ελλάδα έχει σίγουρα ωφεληθεί από ισχυρότερες σχέσεις ΗΠΑ-Ελλάδας. Εάν το κοιτάξετε από τη δυτική προοπτική, οι ΗΠΑ προσπαθούν να οικοδομήσουν ορισμένους σταθεροποιητές γύρω από μια ολοένα και πιο ασταθή τουρκική περιφερειακή πολιτική.
Θα αποδεχόταν ή θα μπλοκάρουν οι ΗΠΑ την επιλογή λύσης δύο κρατών στην Κύπρο;
Δεν υπάρχει καμία δήλωση από τις ΗΠΑ που να είναι σχεδόν παντού αποδεκτή την ιδέα μιας λύσης δύο κρατών. Η λύση παραμένει μια δικοινοτική ομοσπονδία. Δεν πιστεύω λοιπόν ότι η θέση της έχει αλλάξει με οποιονδήποτε τρόπο. Φυσικά, τα πράγματα έχουν αλλάξει στο Βορρά. Η αλλαγή ηγεσίας είναι σημαντική και θα κάνει τα πράγματα πολύ πιο δύσκολα. Και από την άλλη πλευρά έχετε μια κυβέρνηση συνασπισμού στην Άγκυρα που εστιάζει πολύ στην Κύπρο από εθνικιστική άποψη. Υπάρχουν λοιπόν δύο δυναμικές που έχουν δημιουργήσει αυτήν την επιθυμία για λύση δύο κρατών. Θα δούμε αν οι επικείμενες συνομιλίες των Ηνωμένων Εθνών αποφέρουν καρπούς, αλλά δεν αισθάνομαι καμία αλλαγή στη θέση των ΗΠΑ.
Μιλώντας με ευρύτερους όρους του ΝΑΤΟ, μπορούμε να περιμένουμε την ανανέωση των «διατλαντικών όρκων» από τον Πρόεδρο Μπάιντεν;
Πιστεύω ότι θα δοθεί έμφαση στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης και της αξιοπιστίας για την εμπλοκή και την ηγεσία των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ. Ο Πρόεδρος Τραμπ συγκλόνισε την αξιοπιστία και την εμπιστοσύνη της εγγύησης των ΗΠΑ τόσο βαθιά που πρέπει να ξαναχτιστεί η εμπιστοσύνη. Με τη διαδικασία του ΝΑΤΟ2030, ο Γενικός Γραμματέας Jens Stoltenberg πηγαίνει προς την κατεύθυνση να κάνει το ΝΑΤΟ ένα πιο πολιτικό φόρουμ. Ο στρατιωτικός ρόλος – συλλογική άμυνα και αποτροπή – θα είναι πάντα ουσιαστικός, αλλά πρέπει να αποκαταστήσουμε την κεντρική θέση του ΝΑΤΟ ως γεωπολιτικού φόρουμ. Μια νέα σχέση πρωτίστως θα οικοδομηθεί στο θέμα του εμπορίου. Και φυσικά, το ζήτημα της Κίνας θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο.
Εάν ένα μεταρρυθμισμένο ΝΑΤΟ πρέπει να θεωρηθεί ως οργανισμός που να περιέχει τόσο τη Ρωσία όσο και την Κίνα, θα παρουσίαζε επίσης ένα δίλημμα για την Ευρώπη;
Από το 2014 το ΝΑΤΟ επικεντρώνεται στην ενίσχυση της αποτροπής και της συλλογικής άμυνας έναντι της ρωσικής επιθετικότητας. Αυτό θα συνεχιστεί. Αυτό που ξεκίνησε υπό την κυβέρνηση Τραμπ, το οποίο θα προωθηθεί από την κυβέρνηση Μπάιντεν, αρχίζει να επαναβαθμολογεί το ΝΑΤΟ και να σκέφτεται την Κίνα. Το ΝΑΤΟ αρχίζει να σκέφτεται για ένα παγκόσμιο ΝΑΤΟ. Αρχίζουμε να βλέπουμε μια παγκόσμια Δύση. Οι προκλήσεις ασφάλειας που αντιμετωπίζει η Ευρώπη είναι πολύ παρόμοιες με τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Αυστραλία. Τα ευρωπαϊκά μέλη του ΝΑΤΟ θα αμφισβητηθούν βαθιά λόγω της Κίνας. Πρέπει να γίνουν επιλογές για τη μείωση της οικονομικής σχέσης κάποιου με την Κίνα για να διασφαλιστεί η τήρηση των αξιών και των κανόνων.
Η Ευρώπη και οι Ηνωμένες Πολιτείες συσσωρεύουν χρέος εκτυπώνοντας χρήματα σε πρωτοφανή επίπεδα από την άφιξη του COVID-19, ενώ την ίδια στιγμή η Κίνα κατάφερε να αντιμετωπίσει επαρκώς την απειλή. Ανησυχείτε για τη γεωπολιτική επίπτωση της πανδημίας;
Αυτό που ανησυχώ τώρα είναι ο εθνικισμός εμβολίων καθώς και ο μεγαλύτερος αυταρχισμός. Η Κίνα σίγουρα μοιάζει να έχει περάσει πιο δυνατά. Αλλά νομίζω ότι υπάρχουν δομικές αδυναμίες που γνωρίζουμε εδώ και μια δεκαετία ότι αψηφούν την οικονομική βαρύτητα. Δεν ξέρουμε αν αυτό μπορεί να συνεχιστεί ή αν θα υπάρξουν ακούσια αποτελέσματα και συνέπειες που δεν γνωρίζουμε.
Μέχρι το 2016, οι ΗΠΑ προσέφεραν εγγύηση σταθερότητας. Διαφορετικοί παίκτες ήξεραν ότι οι ΗΠΑ δεν θα ανέχονταν υπερβολές. Θα επιστρέψει η Ουάσιγκτον σε αυτόν τον ρόλο;
Υπάρχει σίγουρα η προθυμία να ξανασυνδεθούν με τον κόσμο. Αλλά και πάλι, είναι κάπως άδικο να κατηγορούμε μια διοίκηση για κάτι που συμβαίνει τα τελευταία 10-15 χρόνια. Δεν έχουμε έναν Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ που θα πήδηζε στη μέση μιας κρίσης και θα τον τερματίσει. Πιστεύω ότι η διοίκηση του Μπάιντεν θα είναι πιο ρητορικά ενεργή. Νομίζω ότι θα δείτε ανθρώπους, διαδικασίες, ειδικούς απεσταλμένους. Αλλά και πάλι, δεν ξέρω πόσο εύρος ζώνης θα μπορεί να αφιερώσει αυτή η διοίκηση. Δεν επιστρέφουμε στις μέρες που άνοιξαν οι πόρτες, ήρθε ο εκπρόσωπος των ΗΠΑ και όλα άρχισαν να διαμορφώνονται. Πρέπει να επιστρέψουμε στο τραπέζι.
Μπορούμε να περιμένουμε ένα δόγμα του Μπάιντεν να καθοδηγήσει τη Δύση;
Είναι λίγο νωρίς. Αυτό που θα περιέγραφα ως δόγμα του Μπάιντεν είναι η αποκατάσταση της αξιοπιστίας της Αμερικής, της συμμαχικής δομής της και της επιστροφής της στην πολυμέρεια. Αλλά το επίκεντρο της διοίκησης αυτή τη στιγμή είναι εσωτερικό. Αντιμετωπίζει την πανδημία και επίσης την οικονομία.
(Αυτή η συνέντευξη δημοσιεύθηκε αρχικά από την εφημερίδα Καθημερινή και αναπαράγεται με άδεια.)