Το διπλωματικό περιστατικό που άφησε την Ουρσούλα von der Leyen χωρίς προεδρία στη συνάντησή της με τον Τούρκο πρόεδρο αποκάλυψε κάτι περισσότερο από απλά προβλήματα πρωτοκόλλου. Εκδήλωσε βαθιές εντάσεις όχι μόνο μεταξύ Ευρώπης και Τουρκίας αλλά και εντός της ίδιας της ΕΕ
Ήταν μια μέρα γενναιοδωρίας για τα μιμίδια, τα hashtag και τα πρωτοσέλιδα, όταν ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ουρσούλα φον ντερ Λέιν έμεινε χωρίς προεδρία σε μια συνάντηση μεταξύ των αρχηγών της ΕΕ και του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν σε σύνοδο κορυφής της Κωνσταντινούπολης την περασμένη εβδομάδα.
#GiveHerASeat συναγωνίστηκε με το #Sofagate στο Twitter, καθώς ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Charles Michel γυρίστηκε αρπακτικά την ενιαία θέση δίπλα στον Ερντογάν, και οι δύο κάθονταν λαμπροί μπροστά από τουρκικές και κοινοτικές σημαίες, ενώ ο von der Leyen στάθηκε, αηδιασμένος, πριν υποχωρήσει σε έναν κοντινό καναπέ .
Ένα από τα θέματα της ατζέντας της ήταν ο σεξισμός, μετά την αποχώρηση της Τουρκίας από τη Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης της Κωνσταντινούπολης για τη βία κατά των γυναικών.
Η αντίδραση ήταν εκρηκτική – ο Ερντογάν κατηγορήθηκε για την ταπεινωτική εξευτελιστική ισχυρή γυναίκα – αλλά και για το δράλ. Το δημοφιλές meme καρέκλα Bernie Sanders – που κάθεται στα εγκαίνια του Joe Biden φορώντας γάντια – φωτογραφίστηκε πάνω στην εικόνα. Μια ανοιχτή επιστολή από ηγέτες γυναικών πήρε την πρόταση της Κογκρέσου Shirley Chisholm από 50 χρόνια πριν, για τις γυναίκες που αρνήθηκαν να κάθονται στο τραπέζι: «φέρτε μια αναδιπλούμενη καρέκλα».
Ο Ιταλός πρωθυπουργός Μάριο Ντράγκι, εν τω μεταξύ, χαρακτήρισε τον Ερντογάν έναν άτιμο «δικτάτορα», μια ετυμηγορία που επαναλήφθηκε από τον Γερμανό ευρωβουλευτή Manfred Weber, αρχηγό του κεντροδεξιού Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος. Μια εξαγριωμένη Τουρκία ζήτησε συγνώμη.
Αλλά αυτό που ξεκίνησε το σαββατοκύριακο ως μια σχεδόν παγκόσμια συμφωνία για την κακή συμπεριφορά του Ερντογάν είχε μετατραπεί μέχρι τη Δευτέρα στην παράξενη και αποσπάσιμη αφήγηση μιας μικρής διαμάχης μεταξύ αντιπάλων αρχηγών της ΕΕ.
Και αυτό είναι ένα μεγάλο πρόβλημα – τόσο για τα προσωρινά βήματα για την αποκατάσταση των σχέσεων Τουρκίας-ΕΕ μετά από ένα σκληρό έτος όσο και, πιο ουσιαστικά, για την ικανότητα του ευρωπαϊκού μπλοκ να διαδραματίζει ισχυρό και ενοποιητικό ρόλο στην περιοχή.
Καθώς ξεκίνησε το πρωτόκολλο παραδοχής – η Τουρκία είπε ότι το έκανε όπως ζήτησαν αξιωματούχοι της ΕΕ. Και τα δύο θεσμικά όργανα της ΕΕ αντέδρασαν με αντιφατικούς ισχυρισμούς – τα μαχαίρια στράφηκαν προς τον Μισέλ.
Η δικαιολογία του ότι η ασυνήθιστη συμπεριφορά του ήταν να αποφύγει να σαμποτάρει το ταξίδι αναστατώνοντας τον Ερντογάν που έκοψε λίγο πάγο. Ο Ερντογάν αντιμετωπίζει μια καταρρέουσα οικονομία, αυξανόμενες υποθέσεις Covid και μια νέα, εχθρική κυβέρνηση των ΗΠΑ. Πρέπει να ξανασυνδεθεί με την ΕΕ – γι ‘αυτό πρόσφατα αποσύρθηκε από την αντιπαράθεση σχετικά με τα δικαιώματα γεώτρησης φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο – και θέλει πάρα πολύ η ΕΕ να του παράσχει περισσότερη οικονομική υποστήριξη για τα τέσσερα εκατομμύρια Σύρια πρόσφυγες που σήμερα στεγάζει η Τουρκία.
Χιλιάδες υπέγραψαν μια αναφορά που ζητούσε την παραίτηση του Μισέλ καθώς εμφανίστηκαν λεπτομέρειες για ρήξη με τον von der Leyen. Φλαμανδική εφημερίδα του Βελγίου Η ωρα κάλεσε τον Michel και τον von der Leyen «άπειρους, φιλόδοξους απεργούς» που αρνήθηκαν να περάσουν ο ένας στον άλλο και βασίζονταν στους δικούς τους πιστούς.
Αναφέρθηκε σε παρελθόντα «περιστατικά», συμπεριλαμβανομένου ενός κοινού ταξιδιού τον Μάρτιο του περασμένου έτους στα τουρκο-ελληνικά σύνορα, το οποίο ακολούθησε ο Μισέλ μετά από συνάντηση με τον Ερντογάν που προφανώς δεν ανέφερε στον von der Leyen. Και οι δύο προσπαθούν να «αλατίσουν τα ίδια σαλιγκάρια», Η ωρα παρατηρήθηκε.
Γερμανία Ο καθρέφτης είπε ότι η #Sofagate έκανε ένα αστείο της ΕΕ και κατηγόρησε ένα παιχνίδι ισχύος μεταξύ του ζευγαριού. Το περιοδικό είχε προηγουμένως επισημάνει αυτό που ονόμαζε «διαμάχες μικρών παιδιών», συμπεριλαμβανομένης μιας διαμάχης σχετικά με το ποιος θα ηγείται μιας κλήσης Zoom με τον Μπόρις Τζόνσον.
Από τότε που δημιουργήθηκε η προεδρία της Επιτροπής πριν από 12 χρόνια, παρελθόντα προεδρικά ζευγάρια της ΕΕ – Herman von Rompuy και Jose Manuel Barroso. Ο Donald Tusk και ο Jean-Claude Juncker – είχαν τις στιγμές τους, αλλά τίποτα σαν αυτό. Συναντώντας τον Ντόναλντ Τραμπ το 2017, ο Γιούνκερ επισήμανε αστεία τον Τουσκ και είπε ότι η ΕΕ είχε «έναν πάρα πολλούς» προέδρους.
Το #Sofagate θα μπορούσε να ήταν ακόμη χειρότερο. Ο ιστότοπος T24 της Τουρκίας κατά του Ερντογάν, που ποτέ δεν άφησε την κυβέρνηση, ισχυρίστηκε ότι Τούρκοι αξιωματούχοι είχαν αποτρέψει ένα δεύτερο περιστατικό με βάση την προεδρία, παρακάμπτοντας τις υποτιθέμενες οδηγίες ότι μόνο ο Michel και ο Ερντογάν, και όχι ο von der Leyen, θα πρέπει να απολαμβάνουν θέσεις με υψηλότερη υποστήριξη στο μεσημεριανό.
Μέχρι τη Δευτέρα, ο Michel ήταν σε περιοδεία συγγνώμης – συνέχισε να ξαναζεί τη στιγμή, είπε, με ντροπή. Είχε βραδινές νύχτες. Και καλά. Το πραγματικό αποτέλεσμα του #Sofagate ήταν να αποσπάσει την προσοχή από τον σκοπό της επίσκεψης και τα ζωτικά ζητήματα που υπάρχουν, συμπεριλαμβανομένων των διατάξεων για τους Σύρους πρόσφυγες, την ελευθέρωση των θεωρήσεων, την ενημέρωση της τελωνειακής ένωσης του 1996 και ναι, τη σεξιστική βία.
Η Von der Leyen είπε ότι χρησιμοποίησε τη δίωρη συνάντηση για να επικρίνει την επιδεινούμενη μεταχείριση των γυναικών στην Τουρκία υπό την ηγεσία του Ερντογάν. Οι Τούρκοι ακτιβιστές κατά της γυναικοκτονίας λένε ότι τουλάχιστον 300 γυναίκες δολοφονήθηκαν και άλλες 171 πέθαναν σε ύποπτες συνθήκες το 2020.
Η Τουρκία ήταν το πρώτο κράτος που επικύρωσε τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, αλλά ο Ερντογάν πιέστηκε να την απορρίψει από τους σκληροπυρηνικούς του συντηρητικού συνασπισμού του, καθώς και βουλευτές της ισλαμιστικής αντιπολίτευσης ανησυχούν ότι θα προωθήσει το διαζύγιο, θα βλάψει τις οικογενειακές αξίες και θα οδηγήσει σε γάμο ομοφυλοφίλων.
Η ΕΕ είναι επίσης επικριτική για τις απόπειρες απαγόρευσης ενός κουρδικού κόμματος και τη συνεχιζόμενη φυλάκιση δημοσιογράφων και αντιπάλων μετά από απόπειρα πραξικοπήματος το 2016, συμπεριλαμβανομένου του φιλάνθρωπου Οσμάν Καβάλας και του κουρδικού πολιτικού ηγέτη Σελαχατίν Ντεμιρτάς, του οποίου ζητήθηκε η απελευθέρωση από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Οι ενταξιακές συνομιλίες έχουν παγώσει λόγω ζητημάτων ανθρωπίνων δικαιωμάτων και διαφορών για το διχασμένο νησί της Κύπρου που είναι μέλος της ΕΕ.
Το #Sofagate κατάφερε να ενώσει τους Τούρκους με πολύ διαφορετικές απόψεις στην καταδίκη τους. Ενώ οι κυβερνητικές εφημερίδες παραπονέθηκαν για αδικία, ο πολιτικός επιστήμονας Cengiz Aktar κατηγόρησε την ΕΕ ότι έλειπε το σημείο: “Η σκόπιμα ταπεινωτική μεταχείριση του von der Leyen … Αλήθεια, αλλά τι γίνεται με τη σκόπιμα ταπεινωτική μεταχείριση δεκάδων χιλιάδων πολιτικών κρατουμένων Ερντογάν που επισκέπτονται ευτυχώς ο von der Leyen και ο Michel; ” αυτός είπε.
Οι εικόνες της περασμένης εβδομάδας οδήγησαν σε δυσάρεστες συγκρίσεις με την επίσκεψη στη Ρωσία του επικεφαλής εξωτερικών υποθέσεων της ΕΕ Josep Borrell, ο οποίος έπεσε θύμα ταπεινωτικής χορογραφίας όταν ο Ρώσος ομόλογός του Σεργκέι Λαβρόφ κατηγόρησε τους ηγέτες της ΕΕ ψέματα για τη δηλητηρίαση του Alexei Navalny κατά τη διάρκεια κοινής συνέντευξης Τύπου, ενώ η Ρωσία απέλυσε ταυτόχρονα τους διπλωμάτες της ΕΕ.
Υπογραμμίζουν επίσης μια ορισμένη αγαλλίαση όταν αντιμετωπίζουν τα κακά αγόρια της διεθνούς πολιτικής. Τι, στην πραγματικότητα, μπορούν να κάνουν για να κάνουν τους ηγέτες όπως ο Πούτιν και ο φίλος του Ερντογάν να ευθυγραμμιστούν;
Η ΕΕ (και οι ΗΠΑ) επέβαλαν κυρώσεις στη Ρωσία, αλλά η Μόσχα εξακολουθεί να συσσωρεύει στρατεύματα κοντά στην Ουκρανία, αρνούμενη να συμμετάσχει σε συνομιλίες απο-κλιμάκωσης. Η ΕΕ σταμάτησε να επιβάλλει κυρώσεις εναντίον της Τουρκίας, εν μέρει εξαιτίας μιας επιθετικής γοητείας από έναν γωνιακό και λαθραίο Ερντογάν. Αλλά ο Ερντογάν έχει υποχωρήσει σε υποσχέσεις στο παρελθόν και κατέχει κάρτα ατού – τους Σύριους πρόσφυγες, τους οποίους απειλούσε κάποτε να εισέλθει στην ΕΕ εάν δεν είχε τη θέση του.
Οι Βρυξέλλες δεν κατάφεραν να σταματήσουν την αντιδημοκρατική συμπεριφορά από τα κράτη μέλη της, συμπεριλαμβανομένης της Ουγγαρίας και της Πολωνίας, που σημαίνει ότι χάνει το ηθικό υψηλό έδαφος ενάντια στην Τουρκία ή σε οποιονδήποτε άλλο. Υπάρχουν κράτη μέλη που δεν έχουν επικυρώσει τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για την οποία η Τουρκία έχει επικριθεί σωστά. Αν και δεν είναι πλέον μέλος, το Ηνωμένο Βασίλειο δεν το έχει επικυρώσει.
Η Τουρκία είναι σχεδόν το μοναδικό πρόβλημα για την ΕΕ, η οποία αγωνίζεται με το τελευταίο θανατηφόρο κύμα του Covid και την καθιέρωση εμβολίων με καθυστερημένες εκκινήσεις, την επικείμενη κλιματική κρίση, το Brexit και μια εσκεμμένη Ρωσία και Κίνα. Για να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις, οι πολιτικοί γνωρίζουν ότι η ΕΕ χρειάζεται μεταρρύθμιση και ηγεσία, όχι αμφιβολίες.
«Οι άνθρωποι δεν είναι τυφλοί, καταλαβαίνουν ότι υπάρχει πρόβλημα», μου είπε ο Σεργκέι Λαγκοντίνσκι, Γερμανός βουλευτής του Πράσινου Κόμματος και πρόεδρος της αντιπροσωπείας στη Μικτή Κοινοβουλευτική Επιτροπή ΕΕ-Τουρκίας. “Υπάρχει αυτό το ζήτημα της μη αποτελεσματικότητας και της βραδύτητας της εξωτερικής πολιτικής.”
Χρειάστηκαν διαρθρωτικές αλλαγές, είπε, επικρίνοντας την απαίτηση ομοφωνίας για τη λήψη αποφάσεων – η οποία σίγουρα επηρέασε ζητήματα που σχετίζονται με την Τουρκία λόγω των δυνάμεων βέτο των πολιτικών εχθρών της Άγκυρας, της Κύπρου και της Ελλάδας. Ζήτησε επίσης μεγαλύτερη πολιτική διακριτική ευχέρεια στην εξωτερική πολιτική.
«Αυτό που βιώσαμε με την κατάσταση στη Ρωσία – είναι υπερβολικά νόμιμο και υπερβολικά γραφειοκρατικό», δήλωσε ο Λαγκοντίνσκι. «Πρέπει να είμαστε σε θέση να παίρνουμε αποφάσεις για κάτι σαν κυρώσεις χωρίς να παρασυρθούμε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για το κατά πόσον έχουν παραβιαστεί τα δικαιώματα ενός ολιγάρχης».
Η ΕΕ ξεκίνησε διάσκεψη για το μέλλον της Ευρώπης, η οποία ξεκινά ως διαβούλευση με τους πολίτες της ΕΕ. Τα ζητήματα είναι τεράστια – δεν είναι σαφές ότι υπάρχει συναίνεση ηγεσίας για το πού να ξεκινήσετε. Σε τελική ανάλυση, δεν φαίνεται καν να ξέρουν σε ποιες καρέκλες να καθίσουν.
Πέντε ημέρες μετά το ταξίδι τους, ο Michel και ο von der Leyen συναντήθηκαν για να συζητήσουν ένα σχέδιο πέντε σημείων που σκοπεύει να βελτιώσει τη συνεργασία μεταξύ της επιτροπής και του συμβουλίου. Ο στόχος είναι να αποτραπούν τρίτες χώρες να εκμεταλλευτούν τις δυνάμεις των Βρυξελλών κατά τη διάρκεια επισκέψεων, βελτιώνοντας τη διεθνή οπτική.
Δεν είναι η επανάσταση που χρειάζονται, αλλά είναι μια αρχή.
Τι νομίζετε; Λάβετε τη γνώμη σας για αυτό και πολλά άλλα στέλνοντας email στη διεύθυνση [email protected]