Καθώς προχωρούμε προς μια άτυπη πενταμερή διάσκεψη για το Κυπριακό στη Νέα Υόρκη, προκύπτουν πολλά ερωτήματα. Το πρώτο είναι εάν έχει γίνει η απαραίτητη προετοιμασία και έχουν δημιουργηθεί οι κατάλληλες προϋποθέσεις για την επιτυχία της πρωτοβουλίας των Ηνωμένων Εθνών. Η απάντηση είναι πιθανώς «όχι».
Το σκηνικό δεν προσφέρεται για αισιοδοξία. Η Αθήνα έχει δείξει με συνέπεια την προθυμία της για εποικοδομητική ανταπόκριση σε κάθε προσπάθεια που καταβάλλει η διεθνής κοινότητα, ενώ υποστηρίζει σταθερά την Κυπριακή Δημοκρατία.
Ωστόσο, η Άγκυρα σκληραίνει τη στάση της και απομακρύνεται από τον εδώ και δεκαετίες στόχο της επανένωσης του διχασμένου νησιού.
Σε συνδυασμό με την πρόσφατη εκλογική ήττα και αποχώρηση του μετριοπαθούς Τουρκοκυπριακού ηγέτη Μουσταφά Ακίτσι, και την αντικατάστασή του από τον εθνικιστή Ερσίν Τατάρ, ο οποίος λειτουργεί ως επέκταση της τουρκικής κυβέρνησης στην Κύπρο και επιμένει σε μια λύση δύο κρατών, οποιαδήποτε καλά- η σκόπιμη προσπάθεια επίτευξης συμφωνίας είναι μια δύσκολη προσπάθεια
Προς το παρόν η Λευκωσία βρίσκεται επίσης σε δίνη αποκαλύψεων και αντιπαραθέσεων που – ανεξάρτητα από το βαθμό στον οποίο είναι αληθινές – έχουν αμαυρώσει την εικόνα της Κυπριακής Δημοκρατίας και κάνουν τη λήψη τολμηρών αποφάσεων πολύ πιο δύσκολη.
Σε αυτό το περιβάλλον, η πολυπόθητη αμοιβαία αποδεκτή συμφωνία – η οποία θα έπρεπε να επιβεβαιωθεί από πλειοψηφίες και στις δύο κοινότητες του νησιού σε ταυτόχρονα δημοψηφίσματα – φαίνεται ακόμη πιο δύσκολη.
Δεν είναι μόνο οι διαφορές που χωρίζουν τις πλευρές σε σχέση με τις εγγυήσεις και την παρουσία ξένων στρατευμάτων, όπου θεωρητικά μπορεί κανείς να φανταστεί την πρόοδο που επιτυγχάνεται μέσω σύνθετων τύπων. Είναι επίσης το ζήτημα του τι σημαίνουν οι κοινότητες όταν μιλούν για «πολιτική ισότητα».
Πρέπει να υπάρχουν δύο ανεξάρτητα κράτη ή μια πολύ χαλαρή συνομοσπονδία, η οποία στην πράξη θα είχε ως αποτέλεσμα δύο ξεχωριστούς κρατικούς φορείς στην Ευρωπαϊκή Ένωση των οποίων το επίπεδο αυτονομίας θα δημιουργούσε προβλήματα στη λειτουργία της ίδιας της Ένωσης; Επιθυμεί η τελευταία να έχει την Τουρκία να έχει πλήρη λόγο στην Ένωση μέσω ενός εξαιρετικά αυτόνομου τουρκοκυπριακού φορέα;
Κάποιος αμφιβάλλει για αυτό. Αντιθέτως, φαίνεται ότι η ΕΕ θέλει μια δημοκρατική, λειτουργική, ομοσπονδιακή Κυπριακή Δημοκρατία, χωρίς ξένες παρεμβάσεις.
Προφανώς, πρέπει να διασφαλιστεί η δίκαιη, αντιπροσωπευτική και αποτελεσματική συμμετοχή των Τουρκοκυπρίων στη λήψη αποφάσεων ομοσπονδιακής κυβέρνησης στην Κύπρο. Θα ήθελε όμως η ΕΕ να έχει τη θεσμική ικανότητα να εμποδίζει την ομαλή λειτουργία μιας χώρας που είναι ισότιμο μέλος της Ένωσης;