ΙΣΤΑΝΜΠΟΥΛ – Οι πρώτες εμπορικές ροές φυσικού αερίου από το Αζερμπαϊτζάν προς την Ευρώπη πρόκειται να έρθουν στο Διαδίκτυο από τον αγωγό Trans Adriatic, καθώς το πρόσφατα ολοκληρωμένο έργο δημιουργεί ελπίδες για πλούσια σε ενέργεια κράτη της Κεντρικής Ασίας όπως το Τουρκμενιστάν, το Καζακστάν και το Ουζμπεκιστάν για να βοηθήσουν στην τροφοδότηση της ευρωπαϊκής ζήτησης ενέργειας.
Η κοινοπραξία TAP, αποτελούμενη από εταιρείες όπως η εθνική εταιρεία πετρελαίου του Αζερμπαϊτζάν SOCAR, BP και Italian Snam, έχει επενδύσει περίπου 5 δισεκατομμύρια δολάρια στον αγωγό 878 χλμ. Οι τράπεζες της Ιαπωνίας, της Νότιας Κορέας και της Κίνας συμμετείχαν επίσης στο πακέτο χρηματοδότησης 3,9 δισ. Ευρώ (4,8 δισ. Δολάρια), μαζί με τις ευρωπαϊκές τράπεζες. Ο TAP εισέρχεται στην Ευρώπη από τα σύνορα Ελλάδας-Τουρκίας και καταλήγει στη νότια Ιταλία.
Είναι μέρος του νότιου διαδρόμου αερίου, το οποίο περιλαμβάνει τρία ξεχωριστά έργα αγωγών στο Αζερμπαϊτζάν, τη Γεωργία, την Τουρκία, την Ελλάδα, την Αλβανία και την Ιταλία. Συνολικά, τα 3.500 χιλιόμετρα αγωγού έχουν κοστίσει περίπου 40 δισεκατομμύρια δολάρια, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης του φυσικού αερίου Shah Deniz στην Κασπία Θάλασσα.
Η διαδρομή προσφέρει μια εναλλακτική πηγή φυσικού αερίου για την Ευρώπη, που παρακάμπτει τη Ρωσία. Αν και η αρχική ετήσια χωρητικότητα περιορίζεται στα 10 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα, ο αγωγός έχει σχεδιαστεί με τη δυνατότητα να διπλασιαστεί τελικά η απόδοση.
Στις 18 Δεκεμβρίου, ο Ευρωπαίος Επίτροπος Γειτονίας και Διεύρυνσης Oliver Varhelyi δήλωσε: «Με βάση τη σημαντική πρόοδο που σημειώθηκε φέτος στην ολοκλήρωση του Νότιου Διαδρόμου Αερίου, θέλουμε να διερευνήσουμε την πιθανή επέκτασή του στα Δυτικά Βαλκάνια».
Μιλώντας στη Nikkei Asia, ο αντιπρόεδρος της SOCAR Elshad Nassirov δήλωσε ότι ο νότιος διάδρομος φυσικού αερίου έχει πλεονάζουσα χωρητικότητα, η οποία μπορεί να διευρυνθεί σημαντικά με την προσθήκη νέων σταθμών συμπιεστών. Είπε στο μέλλον, το Αζερμπαϊτζάν μπορεί να προμηθεύσει περισσότερους πόρους φυσικού αερίου από την Κασπία, όπως το επερχόμενο πεδίο Absheron, όπου η εταιρεία σκοπεύει να ξεκινήσει την παραγωγή με τη French Total ήδη από το επόμενο έτος, ή ακόμη και από τη δεξαμενή αερίου πετρελαιοπηγών της ACG, την επιχείρηση εκ των οποίων το Αζερμπαϊτζάν διαπραγματεύεται επί του παρόντος με άλλους παίκτες την Itochu και την Inpex της Ιαπωνίας.
Αντιπρόεδρος της SOCAR Elshad Nassirov
Ωστόσο, για να αξιοποιήσει το πλήρες δυναμικό του νέου διαδρόμου φυσικού αερίου, θα ήθελε τη συμμετοχή άλλων περιοχών, όπως χώρες της Κεντρικής Ασίας και της Ανατολικής Μεσογείου.
Οι συνομιλίες για τη σύνδεση ενός αγωγού από το Τουρκμενιστάν με το Αζερμπαϊτζάν συνεχίζονται εδώ και δεκαετίες, αλλά οι νομικές διαφορές στην Κασπία Θάλασσα απέτυχαν να επιλυθούν. Αλλά το 2018, χώρες που συνορεύουν με την Κασπία Θάλασσα υπέγραψαν συμφωνία για την επίλυση αυτής της διαφοράς.
“Καθώς και τα πέντε παράκτια κράτη της Κασπίας υπέγραψαν τελικά τη σύμβαση για το νομικό καθεστώς της Κασπίας Θάλασσας το 2018, δεν έχουν απομείνει εμπόδια για την κατασκευή νέων αγωγών στην Κασπία Θάλασσα, συνδέοντας το αέριο τους με αυτόν τον νέο διάδρομο”, δήλωσε ο Νασσίροφ.
Τα έθνη που συνορεύουν με την Κασπία Θάλασσα – το Αζερμπαϊτζάν, το Τουρκμενιστάν, το Καζακστάν, το Ιράν και τη Ρωσία – διαθέτουν όλα πλούσια αποθέματα φυσικού αερίου και πετρελαίου. Ο Νασσίροφ είπε ότι με τη σύμβαση, μια ανεξάρτητη έκθεση περιβαλλοντικής αξιολόγησης θα αρκούσε για την έναρξη νέων έργων αγωγών στη θάλασσα.
“Παράκτια κράτη όπως το Τουρκμενιστάν, το Καζακστάν και ακόμη [non-littoral] Το Ουζμπεκιστάν περίμενε τον πρώτο σύνδεσμο προς τις αγορές. Ως εκ τούτου, ο όγκος φυσικού αερίου από την περιοχή θα αυξηθεί σημαντικά τα επόμενα χρόνια “, δήλωσε ο Νασσίροφ, εκφράζοντας την ελπίδα για επιπλέον αφίξεις φυσικού αερίου στη νέα διαδρομή.
“Το Τουρκμενιστάν απέχει μόλις 300 χλμ. Από το Αζερμπαϊτζάν”, δήλωσε ο Νασσίροφ.
Ο Νασσίροφ χαιρέτισε επίσης τους πόρους φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου που βρέθηκαν υπεράκτιες σε χώρες όπως η Αίγυπτος, το Ισραήλ και η Κύπρος για να χρησιμοποιήσουν τη νέα νότια διαδρομή για να φτάσουν στις ευρωπαϊκές αγορές μέσω της Τουρκίας. Ωστόσο, όλες οι χώρες που ανέφερε ο Νασσίροφ διαφωνούν επί του παρόντος με την Τουρκία όσον αφορά το καθεστώς και τα δικαιώματα στη Μεσόγειο.
Επομένως, το Ισραήλ, η Κύπρος και η Ελλάδα στοχεύουν να χτίσουν έναν αγωγό απευθείας στην Ευρώπη, παρακάμπτοντας την Τουρκία, μια προσπάθεια που ο Νασσίροφ πιστεύει ότι δεν είναι οικονομικά βιώσιμη. “Με τις τρέχουσες τιμές φυσικού αερίου και το απαιτούμενο ποσό επενδύσεων, το έργο αγωγού της Ανατολικής Μεσογείου δεν φαίνεται εφικτό για τους τελικούς χρήστες”, δήλωσε ο Νασσίροφ.
Ο αγωγός Trans Adriatic Pipeline αναμένεται να συμβάλει στη διαφοροποίηση του εφοδιασμού με φυσικό αέριο για τη Νότια Ευρώπη και τα Βαλκάνια, μειώνοντας την εξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο και τον άνθρακα.
Ωστόσο, ο νότιος διάδρομος φυσικού αερίου τροφοδοτείται μόνο από το αέριο Shah Deniz Phase 2 του Αζερμπαϊτζάν προς το παρόν. Στο μέλλον, σύμφωνα με μια έκθεση της Japan Oil, Gas and Metals National Corp., ο αγωγός αντιμετωπίζει μια πρόκληση να «εξασφαλίσει πρόσθετους πόρους φυσικού αερίου από το Αζερμπαϊτζάν, καθώς και από άλλες χώρες, για την παροχή φυσικού αερίου μακροπρόθεσμα».