Ένα βρετανικό σχέδιο για την Κύπρο κινείται από τότε που ο υφυπουργός Εξωτερικών, Κοινοπολιτείας και Ανάπτυξης του Ηνωμένου Βασιλείου Ντομίνικ Ραάβ συναντήθηκε χωριστά και πρόσφατα με τους τουρκοκύπριους και ελληνοκύπριους ηγέτες του νησιού της ανατολικής Μεσογείου.
Ποιος θα μπορούσε να γνωρίζει καλύτερα το Κυπριακό από τους Βρετανούς, οι οποίοι όχι μόνο ως πρώην αποικιακή δύναμη αλλά περισσότερο ως ένας από τους βασικούς «συντελεστές» της έναρξης, της ανάπτυξης και της παράδοσης αυτού του χαλασμένου Κυπριακού παιδιού που αψηφά με επιτυχία κάθε επίλυση προσπάθειες σχεδόν από τότε που γεννήθηκε; Οι συντηρητικοί και από τις δύο πλευρές του κυπριακού χάσματος κλαίνε και φωνάζουν ότι το βρετανικό σχέδιο ήταν «κολακευτικό» και δεν πρέπει καν να εξεταστεί, πόσο μάλλον να τοποθετηθεί στο «ανεπίσημο» τραπέζι κορυφής 5 + 2 της Νέας Υόρκης. Δεδομένου ότι οι σκληρότεροι ανταγωνιστές και των δύο πλευρών κλαίνε και καταδικάζουν το σχέδιο, θα μπορούσα να πω ότι αξίζει να εξεταστεί.
Το αναφερόμενο πρώτο άρθρο του σχεδίου απαιτεί τη δημιουργία μιας νέας κυπριακής ομοσπονδίας από δύο κυρίαρχα κοινοτικά κράτη. Όπως και η προηγούμενη ορολογία της «παρθένας γέννησης», την οποία εφευρέθηκαν οι Βρετανοί κατά τη διάρκεια του Σχεδίου Ανάν, είναι μια μάλλον δημιουργική ορολογία, αποφεύγοντας τη ζήτηση των «κυρίαρχων κρατών» των Τουρκοκυπρίων, όπως ο όρος «κυρίαρχος» που χρησιμοποιείται στο σχέδιο Ανάν του 2004. Είναι η πρώτη φορά που συνάντησα την ορολογία των «κοινοτικών κυρίαρχων κρατών». Μπορεί να υπάρχει «κοινοτικό κράτος»; Θα έλεγα ότι αυτό είναι μέρος της «εποικοδομητικής ασάφειας» που χρησιμοποιείται για να ξεπεραστεί η αντίληψη των οδοφραγμάτων που όλοι γνωρίζουμε. Ωστόσο, αυτό είναι ένα σοβαρό αμφιλεγόμενο σημείο.
Όπως και το Σχέδιο Ανάν, το κείμενο αναφέρει ότι το ομοσπονδιακό κράτος θα είναι αρμόδιο σε θέματα εξωτερικής πολιτικής, οικονομίας, ασφάλειας και ιθαγένειας. Πού θα έχουν τα «κυρίαρχα κοινοτικά κράτη» κυριαρχία; Σε δημοτικές υποθέσεις και εκπαίδευση; Η μία ιθαγένεια, μια εκπροσώπηση, μια εμμονή κυριαρχίας των Ελληνοκυπρίων προφανώς υπογραμμίστηκε σε αυτήν την πρώτη έκδοση του βρετανικού σχεδίου – το οποίο είμαι βέβαιος ότι εάν πρόκειται να υποβληθεί σε επεξεργασία όπως το Σχέδιο Ανάν, θα υπάρχουν διάφορες εκδοχές σε αυτό. Ωστόσο, στο άρθρο 4, το σχέδιο αναφέρει, «κυρίαρχα κοινοτικά κράτη θα μπορούσαν να διεξάγουν ξένες σχέσεις, να γίνουν μέλη διεθνών οργανισμών και να υπογράψουν συμφωνίες, να ασχοληθούν με αθλητικά, πολιτιστικά και τέτοιους οργανισμούς στο εξωτερικό». Πως? Τι θα συμβεί εάν τέτοια ζητήματα έρχονται σε αντίθεση με τις συμφωνίες που έχουν υπογραφεί ή τις πολιτικές που έχουν εκπονήσει η ομοσπονδιακή κυβέρνηση; Τέτοιες ρυθμίσεις που υπήρχαν στο σύστημα του 1960 δεν λειτούργησαν. Προβλέπονταν επίσης στο Σχέδιο Ανάν.
Η «ίση εκπροσώπηση» ως Προεδρίας (ένας Έλληνας Τούρκος με ίσες εξουσίες) φαίνεται να είναι μια υπέροχη ιδέα, αν και δεν νομίζω ότι μπορεί να είναι εφαρμόσιμη. Ο καθορισμός της δημιουργίας ενός υπουργικού συμβουλίου εννέα ατόμων, με έξι Έλληνες και τρεις Τούρκους, είναι λίγο πολύ ένα αντίγραφο του συστήματος του 1960, δυστυχώς, χωρίς δικαίωμα αρνησικυρίας για τους Τούρκους και έτσι καθιστά τη μειονότητα πάντα δευτερεύουσα στην αριθμητική πλειοψηφία . Κατά τη λήψη αποφάσεων πρέπει να απαιτείται ψήφος τουλάχιστον δύο υπουργών. Επιπλέον, πρέπει να αποσαφηνιστεί επίσης το σύστημα ψηφοφορίας και ο τρόπος με τον οποίο θα συγκροτηθεί το υπουργικό συμβούλιο.
Υπάρχει επίσης πρόβλημα στο προτεινόμενο νομοθετικό όργανο. Το σχέδιο απαιτεί τη δημιουργία ενός σπιτιού 36 ατόμων – 24 Έλληνες, 12 Τούρκοι. Μέχρι εδώ καλά. Όμως, το σύστημα του 1960 ζήτησε μια συνέλευση 50 ατόμων με 35 Έλληνες και 15 Τούρκους. Δεν λειτούργησε παρά τις ξεχωριστές κοινοτικές ρυθμίσεις απαρτίας. Οι εξουσίες βέτο που μπορεί να δοθούν στην αριθμητική πλευρά μειοψηφίας δεν μπορούν να βοηθήσουν. Τώρα, τουλάχιστον όπως το Σχέδιο Ανάν, πρέπει να εξεταστεί ένα διώροφο σύστημα και στη Γερουσία, δύο ιδρυτικά «κοινοτικά κυρίαρχα κράτη» πρέπει να έχουν 50-50 εκπροσώπηση.
Υπάρχουν πολλά ζητήματα που πρέπει να διερευνηθούν σε αυτό το σχέδιο. Ο τερματισμός της τουρκικής εγγύησης, η απόσυρση στρατευμάτων και πολλές άλλες πτυχές απαιτούν μια πολύ μεγαλύτερη περιοχή για να σχολιάσουν, επομένως, περισσότερα σχετικά με το βρετανικό σχέδιο θα είναι σε εξέλιξη. Αυτό το άρθρο είναι απλώς μια αρχή.