Φίλοι στην Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου (TRNC) έχουν αναφέρει για ένα γραπτό βρετανικό σχέδιο για την επίλυση της Κύπρου. Ωστόσο, παραδέχονται ότι έγινε μια προφορική παρουσίαση κατά τη διάρκεια της συνάντησης μεταξύ του Προέδρου Ersin Tatar και του Υπουργού Εξωτερικών, Κοινοπολιτείας και Ανάπτυξης του Ηνωμένου Βασιλείου Dominic Raab. Γραπτή ή προφορική, αυτό θα έκανε τη διαφορά; Τα πολύ συζητημένα «σημεία Guterres» ήταν και λεκτικά. Λοιπόν, μέχρι σήμερα υπάρχουν δύο διαφορετικές αντιφατικές εκδοχές των «σημείων Guterres», αλλά στο γενικό περίγραμμα αυτού, υπάρχει σαφήνεια.
Το βρετανικό σχέδιο δεν είναι κάτι που πρέπει να αγκαλιαστεί ολόψυχα. Ωστόσο, πρέπει να δοθεί προσοχή ακόμα κι αν μπορεί να υπάρχει αλλεργία από την όχι τόσο καλή φήμη των Βρετανών μεταξύ των Τουρκοκυπρίων και των Ελληνοκυπρίων. Πιθανώς η πιο σημαντική πτυχή του βρετανικού σχεδίου, εκτός από το να καλέσουμε τις συνιστώσες οντότητες με μια ασαφή ορολογία «Κοινοτικών κρατών», είναι το γεγονός ότι σε βάθος, παρά ένα ομοσπονδιακό ψήφισμα, μια συνομοσπονδία δύο κυπριακών κρατών ενωμένων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ή σε ξένη εκπροσώπηση, προβλέπεται. Ωστόσο, εάν τα δύο «κοινοτικά κράτη» της μελλοντικής Κυπριακής Συνομοσπονδίας, ή οτιδήποτε άλλο μπορεί να ονομαστεί, θα έχουν την κυριαρχία να υπογράψουν διμερείς συμφωνίες στον τομέα της οικονομίας, της ασφάλειας και της εξωτερικής πολιτικής, να συμμετάσχουν σε διεθνείς αθλητικούς ή εκπαιδευτικούς και υγειονομικούς διακανονισμούς , τότε ποιες θα είναι οι εξουσίες της κεντρικής ομοσπονδιακής κυβέρνησης; Από την άλλη πλευρά, εάν τέτοιες επιχειρήσεις των κοινοτικών κρατών δεν θα διακυβεύσουν υφιστάμενες ή νέες συμφωνίες ή αποφάσεις πολιτικής της κεντρικής κυβέρνησης ή θα θεωρηθούν κατώτερες εάν υπάρχει αντίφαση με το δικαστικό ή πολιτικό πλαίσιο της κεντρικής κυβέρνησης, το ζώο που μπορεί να είναι που δημιουργήθηκε με το σχέδιο δεν μπορεί να είναι μια αποτελεσματική ομοσπονδία, όπως η βραχύβια δημοκρατία του 1960, αλλά ένα συγκεκαλυμμένο ενιαίο κράτος.
Ωστόσο, εάν θα υπάρξει μια αρχή, όπως υπογραμμίζεται στο άρθρο 5, ότι, ανεξάρτητα από τη φύση τους εάν σε διεθνείς υποθέσεις ή υποθέσεις ΕΕ δεν μπορεί να επιτευχθεί συναίνεση μεταξύ οποιουδήποτε κοινοτικού κράτους και της κεντρικής κυβέρνησης, το νέο Κυπριακό κράτος θα απέχει ή αποφύγετε την υπογραφή και την ανάληψη ευθύνης για το συγκεκριμένο θέμα. Αυτό θα μπορούσε να είναι ένα αμφιλεγόμενο ζήτημα, καθώς οι Ελληνοκύπριοι πιθανότατα θα πουν ότι κάτω από μια τέτοια ρύθμιση μπορεί να τεθεί σε κίνδυνο η αποτελεσματικότητα στη διακυβέρνηση. Από την άλλη πλευρά, όπως έκανε ο Μακάριος στην ένταξη στο μη ευθυγραμμισμένο κίνημα παρά την τουρκοκυπριακή αντιπολίτευση – ή όπως έκαναν και οι Έλληνες στην ένταξη στην ΕΕ – η μονομερής δράση των Ελληνοκυπρίων μπορεί να οδηγήσει σε διευθέτηση σε κρίση.
Το πιο αμφιλεγόμενο άρθρο είναι το έκτο άρθρο του φερόμενου σχεδίου που ζητά την ταχεία απόσυρση των τουρκικών στρατευμάτων αμέσως μετά τη συμφωνία, την κατάργηση του μονομερούς δικαιώματος παρέμβασης της Τουρκίας και τον τερματισμό του καθεστώτος εγγυητή της Τουρκίας, μαζί με την Ελλάδα και τη Βρετανία, στις 10 επέτειο ψηφίσματος. Επίσης, στη 10η επέτειο του ψηφίσματος, η Τουρκία θα αποσύρει εντελώς όλα τα στρατεύματά της από το νησί. Αυτό δεν είναι κάτι που η Τουρκία ή το τουρκοκυπριακό κράτος μπορούν να συμφωνήσουν υπό οποιαδήποτε ρύθμιση. Αντίθετα, όχι μόνο το καθεστώς εγγυητή και η στρατιωτική παρουσία της Τουρκίας – παρόλο που θα μπορούσε να μειωθεί – θα έπρεπε σε κάθε συμφωνία, η Τουρκία και η τουρκοκυπριακή πλευρά να απαιτήσουν από την Τουρκία να παραχωρήσει δικαιώματα στην ΕΕ περιορισμένα στην Κύπρο εάν υπήρχε ποτέ διευθέτηση που περιελάμβανε την ένταξη στην ΕΕ.
Οι εδαφικές διευθετήσεις και τα ζητήματα ιδιοκτησίας που καλύφθηκαν στο 7ο και 8ο άρθρο του βρετανικού σχεδίου μοιάζουν λίγο πολύ με το προηγούμενο Σχέδιο Ανάν σε συνδυασμό με κάποιους περίπλοκους ηττητικούς συμβιβασμούς που έγιναν από τον πρώην Τουρκοκύπριο πρόεδρο Μουσταφά Ακίτσι κατά τη διάρκεια της διαδικασίας Crans-Montana.
Ωστόσο, αναμένοντας ότι οι Τουρκοκύπριοι θα πέσουν σε επίπεδο 29,2 τοις εκατό ή 28,2 τοις εκατό σε έδαφος από το τρέχον 35 τοις εκατό δεν μπορεί να είναι εύλογο για οποιονδήποτε Τουρκοκύπριο ή Τούρκο ηγέτη. Ο Ελληνοκύπριος ηγέτης Νίκος Αναστασιάδης πρέπει να λυπάται που ελπίζοντας να συνεχίσει τα χρυσά διαβατήριά του και άλλα διεφθαρμένα προνόμια απέρριψε μια συμφωνία, πολύ δηλητηριώδης για τους Τουρκοκύπριους, στο Crans Montana τον Ιούλιο του 2007. Πολλοί άνθρωποι είναι ευγνώμονες για την αδιαλλαξία του.