Μια γεωπολιτικά μεταβαλλόμενη εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου όταν η Ελλάδα φιλοξένησε τους Υπουργούς Εξωτερικών της Κύπρου, της Αιγύπτου, της Σαουδικής Αραβίας, του Μπαχρέιν και του Ιράκ, καθώς και τον Υπουργό Διεθνούς Συνεργασίας των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων. Ο Γάλλος Υπουργός Εξωτερικών συμμετείχε μέσω συνδέσμου βίντεο.
Η παρουσία τους, είτε στην Αθήνα είτε μέσω συνδέσμου βίντεο, ήταν για τα εγκαίνια του Φόρουμ Philia. Επισήμως ονομάζεται “Φόρουμ Φιλίας – Οικοδόμηση Φιλίας, Ειρήνης και Ευημερίας από τη Μεσόγειο στον Κόλπο”, το όνομα επισημαίνει ρητά τις προθέσεις του φόρουμ – Φιλία, που προέρχεται από την ελληνική λέξη για φιλία.
Το φόρουμ ήταν το πνευματικό τέκνο του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια, ο οποίος από τότε που ανέλαβε το ρόλο του στα μέσα του 2019, εργάζεται ακούραστα για να αλλάξει τη διεθνή αντίληψη της Ελλάδας ως οικονομικής και γεωπολιτικής ενόχλησης στην περιφέρεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε γεωπολιτική κέντρο που συνδέει την Ευρώπη, τη Δυτική Ασία και τη Βόρεια Αφρική.
Ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης άνοιξε το φόρουμ και εξήγησε ότι είναι φυσικό για την Ελλάδα να ιδρύσει αυτό το φόρουμ καθώς βρίσκεται στη μέση δύο γεωγραφικών τόξων – ένα οριζόντιο από την Πορτογαλία στον Περσικό Κόλπο και ένα κάθετο από τα Βαλκάνια έως Η Αίγυπτος που συνδέει την Ευρώπη με την Αφρική.
Έμφαση στη γεωπολιτική θέση της Ελλάδας έγινε και πάλι από τον Ντέντια, ο οποίος είπε: «Η φιλοδοξία της Ελλάδας είναι να είναι μια γέφυρα μεταξύ της Ανατολικής Μεσογείου και του Κόλπου».
Οι Έλληνες ήταν ο αρχικός πολιτισμός της Ευρασίας. Στην πραγματικότητα, ο ελληνικός πολιτισμός εκτείνεται σε τρεις ηπείρους όταν εξετάζουμε ελληνικές αποικίες στην Αρχαία Αίγυπτο και τη Λιβύη. Ωστόσο, το σύγχρονο ελληνικό κράτος, που γιορτάζει την 200ή επέτειο της ανεξαρτησίας του από την Οθωμανική Αυτοκρατορία στις 25 Μαρτίου, βρίσκεται εξ ολοκλήρου εντός της ευρωπαϊκής ηπείρου.
Έχοντας μειωθεί στα όρια της Ευρώπης και χάρη στη Ρωσία, τη Γαλλία και τη Βρετανία για τη συμβολή τους στον πόλεμο της Ανεξαρτησίας, η Ελλάδα κοιτούσε πάντα προς τα δυτικά και όχι προς τις αρχαίες πολιτιστικές τους συνδέσεις στα ανατολικά. Αυτό εδραιώθηκε ιδιαίτερα το 1952 όταν οι Ναζί συνεργάτες με την υποστήριξη των ΗΠΑ ανάγκασαν την Ελλάδα στο ΝΑΤΟ.
Ωστόσο, σύμφωνα με τον Dendias, η επικράτηση του δυτικού άξονα της Ελλάδας εξισορροπείται τελικά από μια ισότιμη ανατολική εστίαση. Πριν από τον Dendias, η ελληνική διπλωματία και στάση ήταν κατώτερη από τους Τούρκους γείτονές τους – εκείνη που πίστευε ότι η Ελλάδα δεν μπορούσε να ανταγωνιστεί την Άγκυρα επειδή η Τουρκία ελέγχει τα στενά Dardanelle και Bosporus, έχει χερσαία σύνορα με την Ευρώπη, τον Καύκασο και τη Δυτική Ασία και έχει πρόσβαση προς το Αιγαίο, τη Μαύρη και τη Μεσόγειο Θάλασσα.
Αυτό σίγουρα δίνει στην Τουρκία ένα γεωπολιτικό πλεονέκτημα που αξιοποιεί για να κάνει αιτήματα εναντίον των Μεγάλων Δυνάμεων.
Ωστόσο, η εξάρτηση του ΝΑΤΟ από την Τουρκία εναντίον της Ρωσίας έχει μειωθεί σημαντικά, καθώς η Συμμαχία έχει επίσης πρόσβαση στον Εύξεινο Πόντο μέσω της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας, απευθείας σύνορα με τη Ρωσία μέσω Πολωνίας, Λιθουανίας, Λετονίας και Εσθονίας, και μπορεί να εμποδίσει τα στενά των Δαρδανέλλων μέσω της Αλεξανδρούπολης Λιμάνι στη βόρεια Ελλάδα.
Η μειωμένη εμπιστοσύνη του ΝΑΤΟ στην Τουρκία συνδυάζεται με την αυξανόμενη απομόνωση της χώρας από τους γείτονές της και τις Μεγάλες Δυνάμεις καθώς συνεχίζει να ανταγωνίζεται τα κράτη μέσω παράνομων και μονομερών ενεργειών στη Συρία, το Ιράκ, τη Λιβύη, την Κύπρο, τον Καύκασο και την Ανατολική Μεσόγειο.
Μέσα από αυτούς τους ανταγωνισμούς, η Τουρκία έχει πολλούς αντιπάλους, ειδικά στον αραβικό κόσμο. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η Ελλάδα έχει δημιουργήσει τώρα ένα φόρουμ, όπου δίνει έμφαση στη νέα εμπιστοσύνη και τη στρατηγική του θέση, για να συμπεριλάβει τη Γαλλία, την Κύπρο και τις αραβικές χώρες που έχουν ζητήματα με την Τουρκία.
«Αυτό που μας ενώνει όλους σήμερα είναι η καταδίκη παράνομων πράξεων και η καταδίκη παράλογων πράξεων που υπονομεύουν την ειρήνη και την ασφάλεια», δήλωσε ο Ντέντιας στο φόρουμ, προσθέτοντας ότι «Στόχος μας είναι να δημιουργήσουμε ένα προπύργιο ενάντια στις απειλές, τη βία, τον εξτρεμισμό, τη μισαλλοδοξία και τη στρέβλωση της θρησκείας. “
Αυτό και πάλι αναφέρεται σαφώς στην αποσταθεροποίηση της Τουρκίας σε ολόκληρη την περιοχή και στη χρήση του Πολιτικού Ισλάμ για την επίτευξη των φιλοδοξιών της. Αφού υπογράμμισε τις αποσταθεροποιητικές ενέργειες της Τουρκίας, ο Ντέντιας δήλωσε ότι «το Φόρουμ της Φιλίας από την άλλη πλευρά είναι το υπόβαθρο για τη δημιουργία συνεργιών σε διάφορους τομείς, όπως η οικονομία, η ενέργεια, οι μεταφορές, ο τουρισμός, ο πολιτισμός, η εκπαίδευση, η πολιτική προστασία και ο διάλογος μεταξύ θρησκειών. “
Το πιο σημαντικό, κατά την προετοιμασία της αλλαγής της παγκόσμιας εικόνας της Ελλάδας ως σχεδόν χρεοκοπημένου περιφερειακού και ασήμαντου μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο Dendias έχει δώσει προτεραιότητα στη δέσμευση όλων των Μεγάλων Δυνάμεων, όχι μόνο των ΗΠΑ, με θετικό τρόπο.
Ενώ η Δύση καταναλώνεται από τη Ρωσοφοβία και τη Σινοφοβία, ο Dendias άνοιξε το δρόμο για να επιδιορθώσει τις σχέσεις με τη Ρωσία, κάτι που η Μόσχα αναγνώρισε αναγνωρίζοντας ανοιχτά γιατί η Αθήνα δεν μπορεί να ασκήσει βέτο στις κυρώσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά μπορεί να διατηρήσει θετικές σχέσεις και ανακοινώνοντας το 2021 ως έτος Ελληνο-κινεζικός πολιτισμός και τουρισμός.
Επιπλέον, ο Ντέντιας ήταν ο πρώτος Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών που συναντήθηκε με έναν Ινδό ομόλογό του από το 2003. Η πανδημία COVID-19 ανέστειλε τη συνάντηση, αλλά ο Ντέντιας τόνισε τον περασμένο μήνα ότι «είναι γεγονός ότι σε πολλά θέματα διεθνούς ενδιαφέροντος, οι θέσεις μας είναι ίδιες με αυτές της Ινδίας. “
Μέσω του Φόρουμ της Φιλίας, η Ελλάδα δίνει επίσης προτεραιότητα στις σχέσεις της με τη Γαλλία και τον Αραβικό Κόσμο. Η Ελλάδα αγοράζει ήδη τα ισχυρά μαχητικά Rafale από τη Γαλλία και πιθανότατα θα προμηθεύσει τις γαλλικές φρεγάτες Belharra.
Ωστόσο, είναι με τον αραβικό κόσμο όπου το έργο του Dendias ήταν το πιο εντυπωσιακό, υπογράφοντας ρήτρα αμοιβαίας άμυνας με τα ΗΑΕ, την πρώτη τέτοια συμφωνία που έχει η Ελλάδα εκτός ΝΑΤΟ και Κύπρου και οικοδομώντας στρατιωτικές, οικονομικές και διπλωματικές σχέσεις με την Αίγυπτο, τη Σαουδική Αραβία Αραβία, Μπαχρέιν και Ιράκ.
Μέσω του Φόρουμ της Φιλίας, η Ελλάδα διαφημίζεται ως το γεωπολιτικό κέντρο που συνδέει τη Δυτική Ασία, τη Βόρεια Αφρική και την Ευρώπη, παρακάμπτοντας έτσι τον παραδοσιακό ρόλο της Τουρκίας ως αυτό το σημείο συνάντησης. Η Ελλάδα σίγουρα θα παραμείνει μέλος του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης και θα συνεχίσει να χτίζει τις σχέσεις της με την Ουάσινγκτον, αλλά φαίνεται ότι έχει υιοθετήσει μια πολύ πιο ρεαλιστική προσέγγιση, παρά φιλελεύθερη, στις διεθνείς σχέσεις.
Ως μέρος αυτής της νέας εμπιστοσύνης, η Ελλάδα δεν θα δεσμεύεται πλέον από τα συμφέροντα της Ουάσιγκτον και των Βρυξελλών, αλλά θα ακολουθήσει πολυπολικές πολιτικές προς όφελός της που περιλαμβάνουν την εξισορρόπηση των σχέσεών της με τις Μεγάλες Δυνάμεις και την οικοδόμηση ισχυρών δεσμών με χώρες στα ανατολικά της.
Το Φόρουμ της Φιλίας είναι το πρώτο σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση όχι μόνο της αύξησης της σημασίας της Ελλάδας στην περιφερειακή σκακιέρα, αλλά ένας παίκτης που δεν μπορεί πλέον να αγνοηθεί.