Το COVID θα αλλάξει ριζικά το μέλλον της οικονομίας μας;

Σημείωση εκδότη: Ο Jonathan Arnott είναι πρώην μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Το άρθρο αντικατοπτρίζει τις απόψεις του συγγραφέα και όχι απαραίτητα τις απόψεις του CGTN.

Από τη φασαρία του ζωντανού δικτύου Silk Road έως την πλούσια μεσαιωνική πολιτεία της Βενετίας, η ανθρωπότητα κατάλαβε πριν από χιλιετίες ότι το εμπόριο – αγορά και πώληση αγαθών – οδηγεί στην ευημερία και αυξάνει τον πλούτο. Με τη Βιομηχανική Επανάσταση σε εξέλιξη, η ροή αγαθών και υπηρεσιών φημολογήθηκε ότι οδήγησε τον Ναπολέοντα να περιγράψει την Αγγλία ως «έθνος καταστημάτων».

Τον 13ο αιώνα, η Βενετία είχε γίνει η πλουσιότερη πόλη στη γη. Εισήγαγε μετάξι από την Κίνα, αιγυπτιακό βαμβάκι και ζάχαρη από την Κύπρο καθώς έγινε πύλη για το παγκόσμιο εμπόριο. Όμως, τον Ιανουάριο του 1348, σημειώθηκε ξέσπασμα πανώλης. Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι πέθαναν. Η ίδια η λέξη “καραντίνα” προέρχεται από τη Βενετία, που προέρχεται από την παλιά ιταλική “καραντίνα”, που σημαίνει 40 ημέρες. Τα πλοία ήταν υποχρεωμένα να αγκυροβολούν στην ανοικτή θάλασσα σε μια λιμνοθάλασσα από το νησί Poveglia, για να αποδείξουν ότι δεν μεταφέρουν τον “Μαύρο Θάνατο”. Το μέτρο έσωσε ζωές, αν και υπήρχε τεράστιο κόστος για την ενετική οικονομία.

Υπάρχει μια αναπόφευκτη αντιστάθμιση όσον αφορά την αντίδρασή μας στην πανδημία COVID-19: κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο επιλέγουν μεταξύ της διάσωσης ζωών, της προστασίας της οικονομίας τους και της προστασίας των πολιτικών ελευθεριών. Δεν είναι μια ακριβής επιστήμη – κατά τη διάρκεια μιας πανδημίας, είναι αδύνατο να διατηρηθεί μια οικονομία πλήρως ανοιχτή διότι (ανεξάρτητα από το εάν η κυβέρνηση επιβάλλει περιορισμούς) πολλοί άνθρωποι επιλέγουν εθελοντικά να περιορίσουν την επαφή τους και να περιορίσουν τις δαπάνες.

Ακόμη και οι Financial Times δημοσίευσαν πρόσφατα ένα κομμάτι γνωμοδότησης με τίτλο “Το COVID εκθέτει τα ελαττώματα του καπιταλισμού”. Η συγγραφέας της, Mariana Mazzucato, είναι οικονομολόγος αρχικά από τη Βενετία και τώρα καθηγήτρια στο University College London. Υπάρχει μεγάλο μέρος του έργου με το οποίο δεν συμφωνώ. Η επιτυχία του Βιετνάμ στην καταπολέμηση της πανδημίας COVID-19 μπορεί να αποδοθεί καλύτερα σε άλλους παράγοντες, όπως η εμπειρία του από το ξέσπασμα του SARS, παρά στο οικονομικό του σύστημα. Ωστόσο, υπάρχει επίσης ένα σημαντικό σημείο σχετικά με τη φύση της σχέσης μεταξύ του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα.

Ένας ισχυρός ιδιωτικός τομέας μπορεί να κάνει πολλά πράγματα, αλλά συχνά αναγκάζεται να επικεντρωθεί στα άμεσα ζητήματά του, όχι πάντα ικανό να σχεδιάζει το μέλλον. Από την άλλη πλευρά, η κυβέρνηση οφείλει να προγραμματίσει. Στην καρδιά, πιστεύω ότι οι επιχειρήσεις πρέπει να έχουν όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ελευθερία για να κάνουν ό, τι κάνουν καλύτερα: δημιουργία θέσεων εργασίας, δημιουργία χρημάτων και καθοδήγηση της οικονομίας. Ωστόσο, υπάρχουν στιγμές που ο ιδιωτικός τομέας είναι ανίκανος να το πράξει. Εάν μια εταιρεία δεν έχει τα χρήματα για να πληρώσει τους μισθούς του προσωπικού τον επόμενο μήνα λόγω της τρέχουσας πανδημίας, είναι δύσκολο να προγραμματίσει τον επόμενο χρόνο.

Ο καθηγητής Mazzucato γράφει για τις προϋποθέσεις – όπου η κυβερνητική βοήθεια προορίζεται να οδηγήσει στην αλλαγή. Προσφέρει το παράδειγμα της Δανίας, όπου οι εταιρείες που χρησιμοποιούν παράκτιους φορολογικούς παραδείσους δεν είχαν κρατική ενίσχυση. Αυτό αποτελούσε επίσης μέρος της οικονομικής απάντησης του Ηνωμένου Βασιλείου στην πανδημία COVID-19, όπου τα επιχειρηματικά δάνεια για μεγάλες εταιρείες εξαρτώνταν από τα μερίσματα που καταβλήθηκαν στους μετόχους. Όμως τέτοιες προϋποθέσεις δεν χρειάζεται να βασίζονται σε επιδοτήσεις. Αντί να παρέχει επιδοτήσεις για την πώληση ηλεκτρικών αυτοκινήτων, για παράδειγμα, μια κυβέρνηση θα μπορούσε να βοηθήσει τον ιδιωτικό τομέα μειώνοντας ή καταργώντας τον φόρο προστιθέμενης αξίας για την αγορά. Δεν είναι απαραίτητο να συμπεράνουμε ότι το οικονομικό σύστημα είναι ελαττωματικό, ώστε οι κυβερνήσεις να οδηγήσουν την επιθυμητή κοινωνική αλλαγή.

Για μένα, το πραγματικό μάθημα της πανδημίας COVID-19 είναι ότι η κυβέρνηση πρέπει να κάνει ό, τι μπορεί να κάνει μόνο η κυβέρνηση – να δώσει τη δυνατότητα στον ιδιωτικό τομέα να συνεχίσει, με ελάχιστη παρέμβαση, να κάνει ό, τι κάνει καλύτερα. Η καινοτομία καθοδηγείται από αμέτρητες εταιρείες κατά τη διάρκεια αυτής της πανδημίας. Από όλα τα ευρωπαϊκά έθνη, η Ισλανδία ξεχωρίζει ως η πιο αποτελεσματική στην καταπολέμηση του COVID. Είναι ένα ιδιαίτερα κρύο έθνος, με σημαντική εποχική μετανάστευση που οδηγεί σε πολλαπλές εισαγωγές του ιού.

Από την αρχή της επιδημίας, η Ισλανδία στράφηκε στη βιοφαρμακευτική εταιρεία deCODE genetics. Έκαναν γρήγορα επανατοποθέτηση των εργαστηρίων τους για δοκιμή COVID και αλληλουχία γονιδιώματος, χρησιμοποιώντας ιδιωτικές δοκιμές για να ενισχύσουν τις δημόσιες δοκιμές. Ως αποτέλεσμα, η Ισλανδία έχει ελαχιστοποιήσει την οικονομική αναστάτωση και διατηρεί τους αριθμούς των υποθέσεων και τους θανάτους πολύ χαμηλότερους από τους αντίστοιχους λαούς. Είναι αυτό το είδος εταιρικής σχέσης, όπου η κυβέρνηση είναι σε θέση να εμπιστευτεί τον ιδιωτικό τομέα για να παραδώσει και να συνεργαστεί μαζί του χωρίς αδικαιολόγητη παρέμβαση, η οποία θα πρέπει να αποτελεί πρότυπο για το μέλλον.

Η πανδημία COVID-19 θα μας οδηγήσει αναμφίβολα στην επανεκτίμηση της προσέγγισής μας για το πώς αλληλεπιδρούν οι κυβερνήσεις και οι επιχειρήσεις. Το μέλλον αναμφίβολα θα φαίνεται πολύ διαφορετικό, αλλά εξίσου πρέπει να διστάζουμε να εγκαταλείψουμε εκείνα τα μέρη του συστήματος που μας έχουν εξυπηρετήσει καλά εδώ και αιώνες.

(Εάν θέλετε να συνεισφέρετε και να έχετε συγκεκριμένη εμπειρία, επικοινωνήστε μαζί μας στο [email protected].)