Φιλία σε τρεις ηπείρους – Γνώμη – Εβδομαδιαία Al-Ahram

Το πρώτο Φόρουμ Φιλίας (Φιλία) πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα στην Ελλάδα στις αρχές Φεβρουαρίου μετά από πρωτοβουλία της ελληνικής κυβέρνησης και με τη συμμετοχή της Αιγύπτου, της Ελλάδας, της Κύπρου, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, του Μπαχρέιν, της Σαουδικής Αραβίας και της Γαλλίας.

Το φόρουμ στοχεύει στη δημιουργία ενός δικτύου σταθερότητας σε μια περιοχή υψηλής στρατηγικής σημασίας που εκτείνεται από τη Μεσόγειο έως τον Κόλπο. Αποτελεί τη βάση για τη μελλοντική ενοποίηση ενεργών συνεργιών σε διάφορους τομείς κοινού ενδιαφέροντος για όλες τις εμπλεκόμενες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της διπλωματίας, της οικονομίας, της ενέργειας, του πολιτισμού, της εκπαίδευσης και του πολιτισμικού διαλόγου.

Είναι επίσης μια άλλη εκδήλωση της μεγάλης σημασίας της Μεσογείου στις διεθνείς σχέσεις. Πρωτοβουλίες όπως το Φόρουμ της Φιλίας και το Φόρουμ για το φυσικό αέριο της Ανατολικής Μεσογείου (EMGF) δείχνουν σαφώς μια νέα διεθνή τάξη που ενώνει τρεις μεγάλες θάλασσες – τη Μεσόγειο, την Ερυθρά Θάλασσα και τον Κόλπο – και τις τρεις ηπείρους της Ευρώπης, της Ασίας και της Αφρικής. Αυτή η νέα διηπειρωτική γεωπολιτική τάξη βασίζεται σε δύο βασικά κράτη, την Αίγυπτο και την Ελλάδα.

Η Αίγυπτος βρίσκεται στρατηγικά στο σημείο συνάντησης δύο ηπείρων, της Αφρικής και της Ασίας, ελέγχει το κανάλι του Σουέζ και έχει θαλάσσιες ακτές τόσο στη Μεσόγειο όσο και στην Ερυθρά Θάλασσα. Η στρατιωτική δύναμη της Αιγύπτου έχει αυξηθεί χάρη στις μεταρρυθμίσεις που πραγματοποίησε ο Πρόεδρος Abdel-Fattah Al-Sisi και σε οικονομικό επίπεδο η Αίγυπτος είναι η μόνη χώρα στην περιοχή που παρουσίασε σταθερή ανάπτυξη. Η Αίγυπτος έχει επίσης αναλάβει πρωτοβουλίες για τη σταθεροποίηση της κατάστασης στη Λιβύη μακροπρόθεσμα και για τη μείωση των εντάσεων στο παλαιστινιακό ζήτημα.

Η Ελλάδα έχει αλλάξει ριζικά την αντίληψή της τα τελευταία χρόνια από το ότι είναι περιφερειακό κράτος μέλος της ΕΕ που συνδέεται με τον γραφειοκρατικό πυρήνα των Βρυξελλών σε μια δυναμική και ανεξάρτητη θαλάσσια δύναμη στη Μεσόγειο. Η Ελλάδα βρίσκεται στο σημείο συνάντησης δύο μεγάλων γεωπολιτικών αξόνων, ενός οριζόντιου άξονα που εκτείνεται από τα στενά του Γιβραλτάρ έως τη διώρυγα του Σουέζ και έναν κατακόρυφο άξονα από την Ανατολική Ευρώπη προς την Αίγυπτο. Έτσι, η Ελλάδα φιλοδοξεί να δημιουργήσει μια ζωτική γέφυρα μεταξύ της Ευρώπης, των κρατών της Ανατολικής Μεσογείου και του Κόλπου.

Οι επτά χώρες που συμμετείχαν στο Φόρουμ της Φιλίας υπέγραψαν κοινή δήλωση με την οποία δηλώνουν κοινές θέσεις σε διάφορα περιφερειακά θέματα. Επανέλαβαν τη δέσμευσή τους στο διεθνές δίκαιο, με ειδική αναφορά στο δίκαιο της θάλασσας, λέγοντας ότι η οριοθέτηση των εθνικών αποκλειστικών οικονομικών ζωνών (ΑΟΖ) όλων των μεσογειακών χωρών θα πρέπει να βασίζεται αποκλειστικά στο δίκαιο της θάλασσας. Οι υπογράφοντες στη δήλωση εξέφρασαν την αδιάκοπη υποστήριξή τους για μια διαρκή πολιτική διευθέτηση στη Συρία και την ανάγκη απόσυρσης όλων των ξένων δυνάμεων και μισθοφόρων από τη χώρα, μια υπαινιγμό για την τουρκική παρουσία.

Στη Λιβύη, τα κράτη του φόρουμ χαιρέτισαν το διορισμό από το Λιβυκό Φόρουμ Πολιτικού Διαλόγου μιας μεταβατικής ενοποιημένης εκτελεστικής αρχής ως σημαντικού ορόσημου στην πολιτική διαδικασία και ένα σημαντικό βήμα προς όλες τις εκλογές χωρίς αποκλεισμούς. Οι υπογράφοντες τόνισαν την ανάγκη για πλήρη απόσυρση όλων των ξένων δυνάμεων και μισθοφόρων από τη χώρα, μια σαφή αναφορά στους τουρκικούς υποστηριζόμενους ισλαμιστές μαχητές. Κάλεσαν επίσης τη νέα κυβέρνηση της Λιβύης να θεωρήσει ότι τα μνημόνια συμφωνίας που υπέγραψε η Τουρκία και ο πρώην αρχηγός της κυβέρνησης της Τρίπολης, Faysal Al-Sarraj, το Νοέμβριο του 2019, είναι άκυρα και παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο.

Κατά τη διάρκεια του φόρουμ, οι υπουργοί Εξωτερικών της Αιγύπτου, της Ελλάδας και της Κύπρου εξέδωσαν επίσης μια κοινή δήλωση που ανακοίνωσε επίσημα ότι το EMGF θα τεθεί σε ισχύ ως διεθνής οργανισμός την 1η Μαρτίου με την ενεργοποίηση του καταστατικού του.

Ο μετασχηματισμός της Ανατολικής Μεσογείου τα τελευταία χρόνια ήταν πραγματικά εντυπωσιακός. Κατά τη διάρκεια ενός μεγάλου μέρους του 20ού αιώνα, η περιοχή ήταν ένα κέντρο διμερών εντάσεων και αστάθειας. Μόνο τα τελευταία χρόνια είδαμε τον διαρθρωτικό μετασχηματισμό της Μεσογείου από το σημείο εστίασης της αστάθειας σε μια περιφερειακή συνεργασία.

Οι βασικές χώρες σε αυτόν τον μετασχηματισμό ήταν σαφώς η Αίγυπτος και η Ελλάδα. Η προληπτική νοοτροπία τους έχει αλλάξει αποφασιστικά τις πραγματικότητες στη Μεσόγειο, με αποτέλεσμα η συνεργασία να ενώνει τώρα τρεις ηπείρους και τρεις θάλασσες.


Ο συγγραφέας είναι λέκτορας γεωπολιτικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

* Μια έκδοση αυτού του άρθρου εμφανίζεται σε έντυπη έκδοση στις 18 Φεβρουαρίου 2021 του Al-Ahram Weekly

Σύντομος σύνδεσμος:

Source