Άρχισαν να τίθενται ερωτήσεις σχετικά με το πώς η ΕΕ – μια ομάδα ορισμένων από τις πλουσιότερες και πιο ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου – θα μπορούσε να μείνει πολύ πίσω
Η αποτυχημένη προμήθεια εμβολίων από την ΕΕ, με συμφωνίες που υπογράφηκαν μήνες μετά από χώρες όπως η Βρετανία και οι ΗΠΑ, διακινδυνεύει τη ζωή χιλιάδων και βαθύτερων οικονομικών επιπτώσεων – με πολλούς να ρωτούν: ποιος φταίει;
Αυτό που θα μπορούσε να ήταν μια στιγμή σχεδόν άνευ προηγουμένου ειδήσεων για το μπλοκ σταδιακά – και στη συνέχεια ξαφνικά – κατέβηκε σε μια καταστροφή PR.
Ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών, Olaf Scholz, αναφέρθηκε ότι χαρακτήρισε κατηγορηματικά τη στρατηγική της ΕΕ για τα εμβόλια ως «πραγματικά σκατά».
«Ο εμβολιασμός θα είναι η πρόκληση για το 2021», δήλωσε η Επίτροπος Υγείας της ΕΕ Στέλλα Κυριακίδη στους υπουργούς Υγείας σε τηλεδιάσκεψη στις 2 Δεκεμβρίου 2020.
Ήδη στις αρχές Δεκεμβρίου ήταν πολύ ρόδινη: οι άνθρωποι εξακολουθούσαν να γεμίζουν με την είδηση ότι θα έπρεπε να υπάρχει ακόμη και ένα εμβόλιο και η διάθεση ήταν ακριβώς στον ορίζοντα.
Οι ευρωπαϊκοί εμβολιασμοί ξεκίνησαν στις 27 Δεκεμβρίου, περίπου τρεις εβδομάδες πίσω από την ημερομηνία έναρξης της 8ης Δεκεμβρίου της Βρετανίας – τίποτα καταστροφικό.
Αλλά καθώς έθνη όπως το Ισραήλ, οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο – οι δύο τελευταίοι που περιφρονούνται διεθνώς για τον χειρισμό της κρίσης Covid – άρχισαν να κινούνται μπροστά, οι ρωγμές σε ολόκληρη την Ευρώπη διευρύνθηκαν.
Όπως ισχύει στην ΕΕ, έχουν χορηγηθεί μόλις 3,16 δόσεις ανά 100 άτομα σε σύγκριση με τις ΗΠΑ 10,24, 15,50 του ΗΒ και 60,1 του Ισραήλ – σύμφωνα με το Our World in Data από τις 2 Φεβρουαρίου.
Άρχισαν να τίθενται ερωτήσεις σχετικά με το πώς η ΕΕ – μια ομάδα ορισμένων από τις πλουσιότερες και πιο ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου – θα μπορούσε να μείνει πολύ πίσω.
Η ιστορία ξεκινά πραγματικά τον Ιούνιο, όταν η Επιτροπή της ΕΕ ανέλαβε την ευθύνη για την προμήθεια των εμβολίων του μπλοκ – τα οποία τότε χειριζόταν από μια συμμαχία τεσσάρων χωρών: Γερμανία, Ιταλία, Κάτω Χώρες και Γαλλία.
Μέχρι τότε, οι Βρυξέλλες ήταν σε μεγάλο βαθμό άσχετες όσον αφορά την αντιμετώπιση θεμάτων υγείας, τα οποία αφέθηκαν κυρίως στα εθνικά κράτη.
Και τότε η ΕΕ ξεκίνησε ένα μεσαίο πανδημικό πείραμα διαπραγμάτευσης συμβάσεων με τη φαρμακευτική βιομηχανία εκ μέρους 27 μελών. Συγκεκριμένα, το Ηνωμένο Βασίλειο απέρριψε την πρόσκληση λόγω ανησυχιών για «δαπανηρές καθυστερήσεις».
Δύο από τα κύρια πρόσωπα που είναι υπεύθυνα για το έργο είναι η Ursula von der Leyen, πρόεδρος της επιτροπής και η Στέλλα Κυριακίδη, η κυπριακή επιτρόπος υγείας της ΕΕ.
Σύμφωνα με δύο γερμανικά σημεία πώλησης, το Focus Online και τη μαζική κυκλοφορία Bild, εκφράστηκαν ανησυχίες από νωρίς σχετικά με το αν ο Κυριακίδης ανέλαβε τη δουλειά να ασχοληθεί με μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες – και ορισμένοι έφτασαν στο σημείο να αμφισβητήσουν εάν πήρε τη θέση με βάση το ποιος ήξερε πίσω στην Κύπρο και όχι στην αξία.
Μιλώντας στο Cyprus Mail, εκπρόσωπος της επιτροπής υπερασπίστηκε το αρχείο του Κυριακίδη και είπε: «[She] ήταν στην πρώτη γραμμή του αγώνα κατά της αντιμετώπισης αυτής της πανδημίας μία φορά τον αιώνα. “
“Αυτό περιλαμβάνει βασικές πρωτοβουλίες που λαμβάνονται, συμπεριλαμβανομένης της στρατηγικής της ΕΕ για τα εμβόλια, για την εξασφάλιση ισότιμου εφοδιασμού για ασφαλή, αποτελεσματικά και προσιτά εμβόλια για όλες τις χώρες, μεγάλες και μικρές, στην ΕΕ και τη γειτονιά μας.”
Είναι επίτροπος υγείας της ΕΕ από την 1η Δεκεμβρίου 2019 και υπήρξαν μεγάλες ελπίδες ότι η θητεία του Κυρακίδη θα λάμψει φως στη συνεχιζόμενη μάχη με τον καρκίνο στον κόσμο. Και θα έπρεπε να γνωρίζει – έχοντας ξυλοκοπήσει την ασθένεια δύο φορές, μία φορά το 1996 και ξανά το 2004 – καθώς ηγήθηκε σε πολλούς οργανισμούς που σχετίζονται με τον καρκίνο.
Αλλά λίγες εβδομάδες αργότερα, όλα αυτά έπρεπε να επισκιάζονται – με τον προσανατολισμό αντίθετα στον ΠΟΥ που ανέφερε στις 9 Ιανουαρίου 2020, ότι οι κινεζικές αρχές αποφάσισαν ότι μια νωρίτερα εντοπισμένη επιδημία ιού προκλήθηκε από ένα νέο κοροναϊό.
Πριν από την πανδημία, η δουλειά του Επιτρόπου Υγείας της ΕΕ θεωρήθηκε από μερικούς ως μια βολική εσοχή που προορίζεται για τους πολιτικούς του υποβρύχιου για να ενισχύσει την εθνική εκπροσώπηση σε ολόκληρο το μπλοκ – το οποίο εξηγεί εν μέρει γιατί τρία από τα τελευταία εννέα τέτοια ραντεβού έχουν πάει στην Κύπρο μαζί με δύο Μάλτα. Η Τσεχική Δημοκρατία, η Σλοβακία, η Κροατία και η Λιθουανία ανεβαίνουν πίσω.
Όσον αφορά τον von der Leyen, ο οποίος κάποτε εξελέγη ως ο δεύτερος πιο δημοφιλής πολιτικός στη Γερμανία και κατά τη διάρκεια της θητείας του ως υπουργού Άμυνας είχε και πάλι ζητήματα σχετικά με τις συμβάσεις προμηθειών, ρωτήθηκε αν «απέτυχε προς τα πάνω».
Η πίεση άρχισε να αυξάνεται όταν η Pfizer – BioNTech ανακοίνωσε ότι θα μειωθούν οι παραδόσεις του εμβολίου της στην ΕΕ. Λίγο αργότερα, η AstraZeneca μετέδωσε ένα παρόμοιο μήνυμα – το οποίο οδήγησε γρήγορα σε μια άσχημη διαφωνία μεταξύ της επιτροπής και της Big Pharma.
Κατά τη διάρκεια της διαμάχης μεταξύ της ΕΕ και των φαρμακευτικών εταιρειών, ο Κυριακίδης είπε: «Απορρίπτουμε τη λογική της πρώτης προτεραιότητας, που εξυπηρετήθηκε πρώτη… που μπορεί να λειτουργήσει στο γειτονικό κρεοπωλείο, αλλά όχι σε συμβόλαια και όχι στις προηγμένες συμφωνίες αγοράς μας»
Ωστόσο, όπως δείχνουν τα γραφήματα εμβολιασμού, η πραγματικότητα δείχνει ότι οι χώρες εξυπηρετούνται πρώτα και με σειρά προτεραιότητας.
Τελικά, ο Κυριακίδης και ο von der Leyen ξεκίνησαν μια πυρηνική βόμβα με σκοπό να πυροδοτήσουν το άρθρο 16 του Πρωτοκόλλου της Βόρειας Ιρλανδίας σε αυτό που χαρακτηρίστηκε ως απεγνωσμένη προσπάθεια ελέγχου των εξαγωγών εμβολίων από την ΕΕ.
Χωρίς να μπλοκαριστεί στις λεπτομέρειες, η επιτροπή πέτυχε το αδύνατο: ενώνει τους αποχωρητές και τους παραμένοντες με την έντονη καταδίκη της ΕΕ – μαζί με τα αυστηρά έθνη Europhile όπως η Ιρλανδία – και μάλιστα επικρίθηκε από τον τυπικά απαλό Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.
Σε κάθε περίπτωση, η Big Pharma επέστρεψε στους ισχυρισμούς του Κυριακίδη, λέγοντας ουσιαστικά ότι η ΕΕ καθυστέρησε να υπογράψει συμφωνίες και ως εκ τούτου η δύσκολη δουλειά της δημιουργίας γραμμών παραγωγής και προμήθειας υστερούσε επίσης σε χώρες όπως η Βρετανία.
Ο Διευθύνων Σύμβουλος της AstraZeneca, Pascal Soriot, εξήγησε: «Είχαμε επίσης τέτοια προβλήματα στην αλυσίδα εφοδιασμού του Ηνωμένου Βασιλείου. Όμως, η σύμβαση του Ηνωμένου Βασιλείου υπογράφηκε τρεις μήνες πριν από την ευρωπαϊκή συμφωνία εμβολίων. Έτσι, με το Ηνωμένο Βασίλειο είχαμε επιπλέον τρεις μήνες για να διορθώσουμε όλες τις δυσλειτουργίες που βιώσαμε. “
Η ανάλυσή του υποστηρίχθηκε από τον διευθύνοντα σύμβουλο της Moderna, Stephane Bancel, ο οποίος σε συνέντευξή του στο AFP προειδοποίησε τις χώρες της ΕΕ ότι η καθυστέρηση της υπογραφής συμβάσεων θα επιβραδύνει τις παραδόσεις.
“Είναι σαφές ότι με καθυστέρηση αυτό δεν πρόκειται να περιορίσει το συνολικό ποσό, αλλά θα επιβραδύνει την παράδοση”, δήλωσε ο Μπάνσελ.
Την Παρασκευή, η von der Leyen επέστρεψε τη σκληρή ρητορική της και φαινόταν φαινομενικά να μιλάει για όσα είχαν πει οι φαρμακευτικές εταιρείες.
«Κοιτώντας στον καθρέφτη, θα έπρεπε να έχουμε σκεφτεί περισσότερο τη μαζική παραγωγή και τις προκλήσεις που θέτει», είπε.
Όσον αφορά το επαχθές καθήκον να συνάψει συμφωνία με την επιτροπή της ΕΕ, ο Μπάνσελ τόνισε ότι χρειάστηκαν μόλις δύο εβδομάδες μετά την έναρξη συνομιλιών με τους Καναδούς για να επιτευχθεί συμφωνία – η οποία υπεγράφη στις 5 Αυγούστου.
Η ΕΕ υπέγραψε τη συμφωνία της σχεδόν τέσσερις μήνες αργότερα στις 24 Νοεμβρίου, οκτώ ημέρες μετά τη Βρετανία, παρά το γεγονός ότι συζήτησε να αγοράσει 80 εκατομμύρια δόσεις κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.
Την Παρασκευή, ο von der Leyen έκανε μια περαιτέρω παραχώρηση παραδεχόμενος ότι η Βρετανία μπόρεσε να ενεργήσει σαν ένα ευκίνητο ταχύπλοο εκτός ΕΕ.
Αλλά ότι η καθυστέρηση στην υπογραφή επαφών – για να εξασφαλιστεί ότι όλα τα μέλη πήραν το μερίδιό τους – ήταν μια τιμή που αξίζει να πληρώσει, είπε.
Συνέχισε λέγοντας ότι η ΕΕ μοιάζει περισσότερο με δεξαμενόπλοιο, υπαινιγμό για τον παλιό «αργό και σταθερό κερδίζει τον αγώνα».
Πράγματι, η επιτροπή επισημαίνει ότι έχει εξασφαλίσει 2,3 δισεκατομμύρια δόσεις εμβολίων και έχει επενδύσει 2,7 δισεκατομμύρια ευρώ.
Όμως, καθώς ο καθυστερημένος ρυθμός και οι καθυστερήσεις εμβολίων της επιτροπής έγιναν εμφανείς, διάφορες κυβερνήσεις σε ολόκληρη την ΕΕ ζήτησαν παρενέργειες.
Ο πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης «έβαλε αισθήματα» στο Ισραήλ με την ελπίδα να προμηθευτεί εμβόλια από το εξωτερικό του μπλοκ, σημειώνοντας ότι: «Η ΕΕ ήταν πολύ αργή στην απόφαση για τα εμβόλια».
Εν τω μεταξύ, η Ουγγαρία έχει επίσης φαινομενικά παρατείνει την ΕΕ και ενέκρινε το εμβόλιο Sputnik V της Ρωσίας, και ενδέχεται να αρχίσει να χορηγεί τα πλάνα την επόμενη εβδομάδα.
Αναφέρθηκε επίσης ότι η Γερμανία μπορεί να λάβει έως και 30 εκατομμύρια επιπλέον δόσεις Pfizer, σε μια κίνηση που έχει χαρακτηριστεί ως «καθαρός εθνικισμός εμβολίων».
Οι Von der Leyen και Kyriakides υποστηρίζουν ότι οι καθυστερήσεις προκλήθηκαν γενικά από την αυστηρότερη διαδικασία έγκρισης της ΕΕ, εξασφαλίζοντας φθηνότερο κόστος ανά δόση και μεγαλύτερες ρήτρες αποζημίωσης.
«Πριν από τη σύναψη συμβολαίου. . . τα 27 κράτη μέλη είχαν πέντε πλήρεις ημέρες για να πουν εάν συμφώνησαν ή όχι. Αυτό καθυστερεί φυσικά τη διαδικασία », είπε την Παρασκευή.
Πρόσθεσε: «Δεν μπορώ καν να φανταστώ τι θα σήμαινε για την Ευρώπη, όσον αφορά την ενότητα, εάν ένα ή περισσότερα κράτη μέλη είχαν πρόσβαση σε εμβόλια και όχι στα άλλα».
Για να είμαστε σίγουροι, είναι ένα ισχυρό επιχείρημα που πρέπει να κάνουμε: το επιβλαβές αποτέλεσμα ενδέχεται να ήταν χειρότερο εάν η Σουηδία, η Γερμανία και η Γαλλία έλαβαν εμβόλια και άλλα όπως η Κύπρος, η Ελλάδα και η Βουλγαρία έμειναν ανεπιθύμητα.
Ως έχει, η απελπισία σε ολόκληρη την ΕΕ έχει πλέον κατανεμηθεί πιο ομοιόμορφα.
Την ίδια ημέρα που η επιτροπή παραδέχτηκε ότι έγιναν λάθη, ο Akel κατηγόρησε το πρόγραμμα εμβολιασμού με κοροϊούς της ΕΕ ως τεράστια αποτυχία με σοβαρές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία και τις κοινωνίες και τις οικονομίες της Ευρώπης.
«Η πρόεδρος της Επιτροπής Ursula von der Leyen και η αρμόδια επίτροπος για την υγεία Η Στέλλα Κυριακίδη έχει τεράστιες ευθύνες για το εξελισσόμενο φιάσκο που οδηγεί σε μεγάλες καθυστερήσεις, ελλείψεις και αβεβαιότητα ως προς τον εμβολιασμό των πολιτών της ΕΕ», δήλωσε ο Άκελ.
Το κόμμα ανέφερε επίσης ότι θα μπορούσαν να γίνουν ρυθμίσεις σύμφωνα με την Ουγγαρία, για την εξασφάλιση εμβολίων από άλλες πηγές.
Με τις εντάσεις που αυξάνονται, η επιτροπή είναι πρόθυμη να επισημάνει την αντιστάθμιση που οδήγησε στις καθυστερήσεις καθώς έφτασε με νίκες όσον αφορά τις χαμηλότερες τιμές για την ΕΕ και την υψηλότερη λογοδοσία για τη Big Pharma.
Το χαμηλότερο κόστος επιβεβαιώθηκε με έναν κυκλικό τρόπο, όταν ένας αξιωματούχος από το Βέλγιο έστειλε τυχαία ένα τραπέζι με τις τιμές.
Ωστόσο, άλλοι επεσήμαναν ότι οι καθυστερήσεις εμβολιασμού, εκτός από ενδεχόμενες απώλειες ζωών, ενδέχεται να επηρεάσουν την οικονομία του μπλοκ.
Μια μελέτη της Allianz σημείωσε πρόσφατα: «Ένα ευρώ που δαπανάται για την επιτάχυνση των εμβολιασμών θα μπορούσε να αποτρέψει τέσσερις φορές περισσότερες απώλειες ευρώ» και οι τρέχουσες καθυστερήσεις θα μπορούσαν να κοστίσουν την οικονομία της ΕΕ έως και 90 δισ. Ευρώ.
Όταν ο Κυριακίδης παρουσίασε τι θα γινόταν το νέο σχέδιο εμβολίων της ΕΕ στις 17 Ιουνίου, η επιτροπή ήλπιζε ότι θα ενώνει την Ευρώπη.
Και είναι ακόμη εφικτό ότι, μακροπρόθεσμα, η αργή και σταθερή προσέγγιση του γραφειοκράτη των Βρυξελλών μπορεί να αποδώσει.
Η Βρετανία έχει ανακτήσει ελαφρώς τη θέση της αφού κτυπήθηκε και μώλωψε από μια εξαντλητική μάχη με τα πρώτα κύματα της πανδημίας, η ουσία της οποίας καταγράφηκε όταν ο Βρετανός πρωθυπουργός αγωνίστηκε για τη ζωή του.
Με την πανδημία του κοροναϊού πολύ μακριά και τη μόνη βεβαιότητα μέχρι στιγμής την αβεβαιότητα, μπορεί να συμβαίνει ότι η επιτροπή κατευθύνει επιτυχώς το μπλοκ μέσω μη διαγραμμένων υδάτων – αλλά προς το παρόν, γίνεται λόγος για εξέγερση.
