Ursula von der Leyen News – Με την Τουρκία, η ΕΕ ενεργεί στο μέγιστο των πραγματικών πολιτικών – Ronald Meinardus | Ζουμ Fintech

Οι διμερείς σχέσεις βρίσκονται και πάλι στην κορυφή της ατζέντας της Τουρκίας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στα τέλη του περασμένου έτους, οι ηγέτες της ΕΕ συμφωνούν να επιβάλουν κυρώσεις σε τουρκικές οντότητες που εμπλέκονται στη γεώτρηση φυσικού αερίου σε αμφισβητούμενα ύδατα στα ανοικτά των ακτών των κρατών μελών Ελλάδα και Κύπρο. Μετά την αναταραχή της διπλωματικής δραστηριότητας, η απειλή διακόπηκε κατά τη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του περασμένου μήνα. Και οι αρχηγοί της ΕΕ Ursula Von der Leyen και Charles Michel πρόκειται τώρα να πραγματοποιήσουν επίσκεψη παρακολούθησης στην Άγκυρα την επόμενη εβδομάδα για συνάντηση με τον Τούρκο Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Γράφοντας για το newsletter Νέα Ευρώπη, ο πολιτικός σχολιαστής και αναλυτής Ronald Meinardus αξιολογεί τη στρατηγική της ΕΕ και τι σημαίνει για την Τουρκία.

Για άλλη μια φορά, οι σχέσεις με την Τουρκία βρέθηκαν στο επίκεντρο της συνόδου κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. “Είμαστε έτοιμοι να θέσουμε πιο συγκεκριμένες προτάσεις στο τραπέζι για να έχουμε μια πιο σταθερή, πιο προβλέψιμη σχέση με την Τουρκία”, δήλωσε ο Charles Michel μετά τη συνάντηση. Πώς να αντιμετωπίσετε την Τουρκία του Ερντογάν; έχει γίνει τακτικό θέμα της ημερήσιας διάταξης όταν συγκαλούνται οι ηγέτες της ΕΕ.

Ενώ η σταδιακή μετάβαση της Άγκυρας σε μια αυταρχική τάξη αποτελούσε το επίκεντρο, θέματα εξωτερικού και ασφάλειας που σχετίζονται με την Τουρκία έχουν γίνει το κύριο ζήτημα. Σύμφωνα με αυτό, η επίσημη ημερήσια διάταξη του Συμβουλίου δεν ανέφερε την «Τουρκία», αλλά αναφέρεται στην «ανατολική Μεσόγειο»,

Για την Ευρωπαϊκή Ένωση, οι συγκρούσεις εντός και γύρω από την Ανατολική Μεσόγειο έχουν καταστεί πολιτική κορυφαία προτεραιότητα. Με μια ανάσα των μαλλιών, η Αθήνα και η Άγκυρα έφτασαν κοντά σε μια στρατιωτική αντιπαράθεση πέρυσι. Η Κύπρος έχει επίσης συμφέροντα στην περιφερειακή διαμάχη. Η Τουρκία έχει αναπτύξει στρατεύματα στο βόρειο τμήμα του νησιού από τη δυναμική διχοτόμηση που χρονολογείται από το 1974. Από μια πιο πρόσφατη ημερομηνία είναι οι διαφορές σχετικά με τους θαλάσσιους ισχυρισμούς μεταξύ Άγκυρας και Λευκωσίας.

Η Κύπρος και η Ελλάδα είναι και τα δύο κράτη μέλη της ΕΕ. Η Ευρωπαϊκή Ένωση συμμετείχε πλήρως στις συγκρούσεις τους με την Τουρκία. Με αυτόν τον τρόπο, οι Βρυξέλλες έχουν γίνει μέρος στη διαμάχη. Από την πλευρά της ΕΕ, διακυβεύεται τουλάχιστον η ακεραιότητα των εξωτερικών συνόρων της Ένωσης στη σύγκρουση με την Άγκυρα.

Σήμερα, η ποιότητα των σχέσεων της Τουρκίας με την ΕΕ εξαρτάται από την κατάσταση των σχέσεων Τουρκίας-Ελλάδας. Οι Ευρωπαίοι έχουν δημιουργήσει μια πολιτική σύνδεση συνδέοντας την πρόοδο στις σχέσεις τους με την Τουρκία με την τουρκική συμπεριφορά – ή την καλή συμπεριφορά, για να είναι πιο συγκεκριμένη – στα θαλάσσια ζητήματα της ανατολικής Μεσογείου. Αυτή η προϋπόθεση λειτουργεί σαν ένα κοινό νήμα μέσω επίσημων δηλώσεων της ΕΕ.

Η προσφορά προς την Τουρκία είναι «θετική ατζέντα, αλλά υπό όρους», λέει ο Charles Michel. «Αυτό σημαίνει ότι ελπίζουμε ότι η Τουρκία θα διατηρήσει μια μέτρια συμπεριφορά, θετική συμπεριφορά». Όταν ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου λέει «θετική συμπεριφορά», δεν αναφέρεται στην εσωτερική πολιτική του Ερντογάν. Φυσικά, γνωρίζει τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τη δρακόντεια καταστολή εναντίον της αντιπολίτευσης και την κορυφή της σειράς των φιλελεύθερων προκλήσεων, την αποχώρηση της Άγκυρας από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για την πρόληψη της βίας κατά των γυναικών. Αλλά για τις Βρυξέλλες, αυτά δεν είναι τα καθοριστικά σημεία. Μια σημαντική απομάκρυνση από τη σύνοδο κορυφής ήταν ότι για την ΕΕ, αυτό που κάνει ο Ερντογάν εντός των συνόρων της Τουρκίας είναι δευτερεύουσας σημασίας μόνο.

Η συμπεριφορά της Άγκυρας στην ανατολική Μεσόγειο είναι ο βασικός καθοριστικός παράγοντας των πολιτικών της ΕΕ έναντι του Ερντογάν. «Εάν η Τουρκία δεν προχωρήσει εποικοδομητικά, αν επιστρέψει σε μονομερείς ενέργειες ή προκλήσεις, ιδίως στην Ανατολική Μεσόγειο, φυσικά, θα διακόψαμε τη συνεργασία», δήλωσε ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ουρσούλα Βον ντερ Λέιν.

Η κυβέρνηση στην Άγκυρα δεν άκουσε τις προειδοποιήσεις και αντέδρασε με αυτό που οι παρατηρητές χαρακτήρισαν «επιθετική γοητεία». Σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, η κατάσταση στην ανατολική Μεσόγειο έχει ηρεμήσει. Η απόφαση του Ερντογάν να μην αποστείλει τα τουρκικά ερευνητικά σκάφη σε αμφισβητούμενα ύδατα είναι ο κύριος λόγος για το détente. Ένα μορατόριουμ διέπει τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Μετά την σχεδόν κλιμάκωση και το δράμα του περασμένου έτους, η παρούσα ηρεμία μπορεί να χαρακτηριστεί επιτυχημένη ιστορία ευρωπαϊκών, και κυρίως Γερμανικών διπλωματικών παρεμβάσεων.

Μετά από χρόνια ακινησίας, η Αθήνα και η Άγκυρα επανέλαβαν τις διμερείς συνομιλίες τους. Η συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών έχει προγραμματιστεί για τα μέσα Απριλίου. Η κερδοσκοπία είναι έντονη ότι η σύνοδος κορυφής του Μιτσοτάκη-Ερντογάν θα μπορούσε να είναι το επόμενο βήμα στην ανώμαλη πορεία προς την προσέγγιση της δια-Αιγαίας.

Το μέλλον θα δείξει εάν, ή για πόσο καιρό, ο Ερντογάν είναι διατεθειμένος να θυσιάσει τις καλοσχεδιασμένες θαλάσσιες φιλοδοξίες του σε μια ανταλλαγή για καλύτερες σχέσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Εν τω μεταξύ, το να παραμείνουμε στην προσέγγιση του καρότου και του ραβδιού στη σύνοδο κορυφής αποφάσισε να ξεκινήσει συνομιλίες με την Άγκυρα για τρία κύρια θέματα: τον εκσυγχρονισμό της Τελωνειακής Ένωσης, την επέκταση των πολιτικών συνομιλιών υψηλού επιπέδου και τη μετανάστευση. Και οι δύο πλευρές συμφωνούν στην ανάγκη συνομιλίας σε αυτούς τους τρεις τομείς. Και οι δύο πλευρές συμφωνούν επίσης ότι αυτές οι συνομιλίες είναι προς το αμοιβαίο συμφέρον τους.

Εάν υπάρχει ένας τομέας στις σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας που αξίζει το win-win-tag, είναι ο εκσυγχρονισμός της Τελωνειακής Ένωσης. Επίσης: Εάν δεν ήταν για την τουρκο-ελληνική διαμάχη, η συνεργασία για το ζήτημα των προσφύγων θα ήταν στην κορυφή της λίστας της διπλωματίας ΕΕ-Τουρκίας. Είναι εδώ που η προσφορά της Ευρώπης για «θετική ατζέντα» είναι πιο προφανής. Ανεξάρτητα από την ευρωπαϊκή κριτική που ασκείται στην Τουρκία του Ερντογάν, οι ηγέτες της ΕΕ σχεδόν δεν χάνουν την ευκαιρία να χειροκροτήσουν τη φιλοξενία της Άγκυρας προς τα σχεδόν τέσσερα εκατομμύρια Σύρια πρόσφυγες που έχουν εγκατασταθεί στη χώρα. Οι Βρυξέλλες είναι πρόθυμες να διοχετεύσουν νέα κεφάλαια στην Τουρκία σε μια προσπάθεια να αποτρέψουν μια νέα μεταναστευτική ροή από την Ανατολία στην Ευρώπη.

Το σημαντικό είναι επίσης ότι οι συνομιλίες για τη μετανάστευση διέπονται από μια γενική προειδοποίηση. Τα συμπεράσματα της συνόδου κορυφής δηλώνουν ότι όλη η εμπλοκή με την Άγκυρα θα συνέβαινε «με σταδιακό, αναλογικό και αναστρέψιμο τρόπο». Σε αυτήν την απαρίθμηση, ο όρος «αναστρέψιμο» είναι καθοριστικός. Αντιμετωπίζοντας την Τουρκία, η ΕΕ αποφάσισε να διατηρήσει ανοιχτή την πόρτα, μια επιλογή να απομακρυνθεί από τις συνομιλίες ή να τις τερματίσει. Αυτή η επιλογή θα τεθεί σε ισχύ εάν η Άγκυρα απομακρυνθεί από τις υπερβολικές προσδοκίες της ΕΕ σχετικά με την ειρήνη και τη σταθερότητα στην ανατολική Μεσόγειο. Ή με διαφορετικό τρόπο: Εάν ο Ερντογάν επαναλάβει τις εξερευνήσεις σε αμφιλεγόμενα νερά, οι Βρυξέλλες θα τραβούσαν το βύσμα.

Οι καιροί που η ΕΕ συζήτησε σενάρια που οδηγούν στην ένταξη της Τουρκίας είναι ιστορία. Στις σημερινές συναλλαγές με την Τουρκία, οι κανονιστικές αξίες δεν έχουν θέση. Η ΕΕ ενεργεί μόνο στο μέγιστο του Realpolitik. Οι αναφορές για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία έχουν εκφυλιστεί. «Η ΕΕ μας βλέπει τώρα σχεδόν σαν τη Ρωσία», λέει ο συνταξιούχος Τούρκος πρέσβης Oğuz Demiralp: «Αφήστε την Τουρκία να κάνει ό, τι θέλει να κάνει, εκτός εάν με πονάει».